Bohaterowie drugiej połowy życia

Organizatorka całego przedsięwzięcia, jego pomysłodawczyni, animatorka ruchu Uniwersytetów Trzeciego Wieku w Małopolsce i w Polsce, osoba z niezwykłą charyzmą - mecenas Wiesława Borczyk z Nowego Sącza na zakończenie Forum III Wieku w podziękowaniu otrzymała oklaski na stojąco Fot. Antoni Łopuch

Walor edukacyjny Forum III Wieku jest absolutnie priorytetowy, bowiem na poznawanie innych osób organizatorzy zostawili niewiele czasu: konferencje, panele dyskusyjne, seminaria, od 8 rano do 22 wieczorem. "Ależ było tempo tego forum!" - piszą teraz uczestnicy w e-mailach do autorki tego artykułu, która towarzyszyła seniorskim debatom i szczerze podziwiała trochę starszych od siebie uczestników trzydniowego spotkania za kondycję, koncentrację i zaangażowanie podczas spotkań plenarnych i zajęć w grupach.

Forum III Wieku trwało od 8 do 10 września w Krynicy i Nowym Sączu. Dla przedstawicieli UTW, którzy wzięli w nim udział, stało się okazją nie tylko do poznania doświadczeń innych uniwersytetów, ale również do rozmów z ministrami, posłami i senatorami. Nielicznej grupie seniorów, która uczestniczyła w rozpoczynającej polskie Davos debacie plenarnej 7 września, udało się porozmawiać nawet z premierem Donaldem Tuskiem. To była miła niespodzianka, bowiem okazało się, że premier pamięta seniorów z lipcowego spotkania ze słuchaczami UTW w Szczawnicy. - Zwrócił się do mnie po imieniu, mówiąc: "panie Antoni" - nie krył zaskoczenia Antoni Łopuch, "etatowy" fotograf z Sądeckiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Premier skojarzył bezbłędnie z esperanto panią Halinę Komar (SUTW, do niedawna prezes Polskiego Związku Esperantystów, Seniorka Roku 2008) i w krótkiej rozmowie zapowiedział, że rząd pracuje nad programem wsparcia dla UTW i powołaniem międzyresortowego zespołu ds. aktywizacji trzeciego wieku. Więcej na ten temat uczestnicy Forum III Wieku dowiedzieli się podczas panelu poświęconego wolontariatowi trzeciego wieku od asystenta ministra Bartosza Arłukowicza - Konrada Korbińskiego. Szczegóły programu rządowego będą ogłoszone pod koniec września. Autorzy programu (jest on konsultowany ze środowiskami seniorskimi) zapowiadają, że będzie do niego przypisana określona pula środków. To bardzo ważne. Uniwersytety III Wieku istnieją w Polsce od 36 lat. Do tej pory finansowo musiały radzić sobie same (oprócz kilkuletniego epizodu wsparcia środkami z Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, które zaowocowało prawdziwą eksplozją stowarzyszeń prowadzących działalność edukacyjną wśród osób już nieaktywnych zawodowo). Sytuacja mizerii finansowej najczęściej nie dotyczy UTW działających przy wyższych uczelniach, ale i one liczą każdy grosz.

Słuchacze UTW to awangarda polskich seniorów, która mozolnie zmienia wizerunek biednego, schorowanego i pozostającego na marginesie życia emeryta. Oni żyją pełnią życia, dbają o zdrowie i wygląd, nie uciekają przed nowymi technologiami, ale się ich uczą, a ustawiczna edukacja i ambitne cele, jakie przed sobą stawiają, sprawiają, że nie mają czasu ani na choroby, ani na starzenie. Oczywiście, dolegliwości wieku nie omijają słuchaczy UTW, ale udowodniono, że bierność i zgorzknienie tylko je pogłębiają, natomiast zaangażowanie w jakąkolwiek działalność, rozwijanie umysłu poprzez kształcenie, stawianie sobie ambitnych zadań do wykonania tak mobilizuje układ odpornościowy, że ludzie chorują mniej. Już wielokrotnie na tych łamach powtarzaliśmy, że tam, gdzie powstają Uniwersytety III Wieku, pustoszeją przychodnie. Aktywność seniorów państwu się opłaca!
Zrozumiano to na forum Unii Europejskiej, która ogłosiła Rok 2012 Europejskim Rokiem Aktywności Osób Starszych. W czerwcu br. polski parlament ogłosił przyszły rok - Rokiem UTW. Nigdy w 36-letniej historii polskich uniwersytetów dla seniorów nie obserwowaliśmy takiej aktywności tych instytucji. Na naszych oczach dokonuje się mentalna rewolucja, dzięki której starość zaczyna być postrzegana jako interesujący etap życia, a nie czas wykluczenia na jego margines. To zasługa przede wszystkim bohaterów drugiej połowy życia, którzy dziś studiują w ok. 350 UTW w całej Polsce. Liderzy stowarzyszeń i fundacji prowadzących uniwersytety prawie bez wyjątku działają woluntarystycznie. Połowa poświęca na to 42 godz. miesięcznie, ale jedna szósta aż 170 godz. (dane za ostatnim raportem stowarzyszenia Klon/Jawor) Pracują więc społecznie na cały etat! I zarażają swoim entuzjazmem innych!

Do Krynicy i Nowego Sącza przyjechały osoby przekonane, że warto w jesieni życia robić coś dla siebie, że bierna emerytura to strata czasu i... autorytetu. Komputer, języki obce, seminaria, konferencje, wyjazdy zagraniczne, ale również gimnastyka, pływanie, nordic walking - muszą wywołać podziw u dzieci i wnuków. Nieprzekonanych uspokajamy. Te zajęcia wcale nie są kosztowne. Doskonale o tym wiedzą obecni słuchacze, a przede wszystkim liderzy, którzy nauczyli się pozyskiwać granty i środki budżetowe. Najbardziej doświadczeni liderzy oraz kierujący instytucjami dysponującymi m.in. unijnymi środkami uczyli pozostałych podczas zajęć seminaryjnych, jak pisać projekty, jak skutecznie pozyskiwać środki na edukację.

Strumień nadziei w serca liderów UTW wlał radny Sejmiku Województwa Małopolskiego Leszek Zegzda. Otóż podczas konferencji nt. polityki senioralnej w ostatnim dniu Forum III Wieku zapowiedział, że bez względu na efekt zapowiedzianych rozmów w Departamencie Polityki Społecznej UMWM z przedstawicielami UTW, dotyczących wsparcia finansowego dla tych instytucji, zgłosi wniosek o zapisanie w przyszłorocznym budżecie województwa systemu grantów, które mogłyby pozyskiwać stowarzyszenia na działalność edukacyjną. Każdy, obserwował Forum III Wieku, na własne oczy się przekonał, jak edukacja fantastycznie odmładza osoby w jesieni życia. Jakiego daje powera! - Małopolska - przypomniał były wicemarszałek województwa Leszek Zegzda - jako pierwszy region w Polsce opracowała program rozwoju strategicznego pn. srebrna gospodarka, wiążąc swój rozwój z potencjałem osób starszych.

Przez dwa dni uczestnikom Forum III Wieku towarzyszyli poseł Andrzej Gut-Mostowy, jeden ze współzałożycieli i uczestnik Parlamentarnego Zespołu ds. UTW oraz sekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów - pełnomocnik rządu ds. równego traktowania - Elżbieta Radziszewska. Z zawodu lekarz pani minister uważnie przygląda się reklamom supelementów diety, które mają cudownie leczyć dolegliwości seniorów. Suplementy mają za zadanie uzupełnienie codziennej diety, ale - zdaniem lekarza - same nie leczą. Minister-lekarz obawia się, zarówno o zdrowie seniorów, jak i o ich kieszeń. Na jej wniosek zarówno reklamami suplementów "leczących" stawy, jak i reklamami funduszy hipotecznych, zajmują się już odpowiednie instytucje. Problemem wśród osób starszych jest częsta rezygnacja - z powodów finansowych - z zakupu leków. To sytuacja niebezpieczna dla chorych i dla państwa kosztowna. Pacjent, który systematycznie nie zażywa zaordynowanych medykamentów, trafia potem w poważnym stanie do szpitala, gdzie jego leczenie jest znacznie droższe niż refundacja leków. Pełnomocnik ds. równego traktowania wspólnie z minister zdrowia opracowują listę 200 leków dla osób przewlekle chorych, które byłyby nieodpłatne. Zanim trafią do chorych, potrzebne są, niestety, odpowiednie rozporządzenia.
Uczestnicy forum uznali tę propozycję za krok w dobrym kierunku, jednak nie tak dobre rozwiązanie, jakie obowiązuje np. w Wielkiej Brytanii. Agnes Andryszewski oraz Helena Danielczyk, które na forum przyjechały z Bradford, wspomniały, że brytyjscy emeryci otrzymują leki za darmo. Jednak, jeśli nie opłacali przez całe zawodowe życie dodatkowej składki, muszą żyć za gwarantowaną przez państwo emeryturę w kwocie nie pozwalającej na przeżycie - niespełna 100 funtów tygodniowo.

Ta kwota jednak nie przerażała przedstawicieli innych nacji. - W Gruzji - mówił politolog dr Nika Chitadze z uniwersytetu w Tbilisi - emeryci żyją z emerytury wynoszącej 60 dolarów miesięcznie. Ze swej sytuacji nie są też zadowoleni emeryci ukraińscy. Jak informowała Oksana Shmilyk ze Stryja na Ukrainie, tamtejsi seniorzy muszą sobie poradzić z budżetem wynoszącym poniżej 5 dolarów dziennie.

Mimo gorszej sytuacji finansowej i cywilizacyjnej nasi sąsiedzi ze Wschodu, także z obwodu kaliningradzkiego w Rosji, uczą się od Polaków organizowania edukacji na emeryturze. Takie wydarzenia, jak Forum III Wieku, siła jego oddziaływania na parlament, na samorząd w regionie, wzbudzały w nich, to było widać i słychać, ogromny podziw. Podziw wyrażali też polscy uczestnicy, czego dowodem były na zakończenie spotkania oklaski na stojąco dla organizatorki całego przedsięwzięcia, jego pomysłodawczyni, animatorki ruchu Uniwersytetów Trzeciego Wieku w Małopolsce i w Polsce, osoby z niezwykłą charyzmą - mecenas Wiesławy Borczyk z Nowego Sącza.

Ewa Piłat