175-lecie utworzenia Instytutu Technicznego w Krakowie

Dawna siedziba Instytutu Technicznego przy al. Mickiewicza. Obecnie Zespołu Szkół Mechanicznych nr 1. Fot. Anna Kaczmarz

Jubileusz szkolnictwa zawodowego

Francuz zakochany w Krakowie
Na szczególną uwagę zasługuje postać założyciela. Szczepan Humbert, absolwent studiów w Paryżu, trafił do Krakowa na praktyki zawodowe. Miasto stało się jego docelową przystanią. Tutaj realizował swe największe projekty domów - Weneckiego w Rynku Głównym i Pod Złotym Karpiem, obecnego hotelu Saskiego; rekonstruował i zdobił pałac Biskupów Krakowskich. Jego dziełem jest piękny pałacyk Vauxhall w Krzeszowicach. 17 maja 1786 roku Szczepan Humbert został mianowany przez króla Stanisława Poniatowskiego architektem Królewskiego Stołecznego Miasta Krakowa.
Instytut Techniczny miał markę godną swego założyciela. Wywodząc się z Uniwersytetu Jagiellońskiego, korzystał bogato z jego dorobku. Dzięki pomocy profesorów katedr mechaniki i budownictwa powstały w nim pierwsze gabinety, m.in. fizyczny, mechaniczny i mineralogiczny. Posiadał liczne, znaczące oddziały w postaci szkół - handlowej oraz rolniczej. Funkcjonowała przy nim m.in. drukarnia akademicka, warsztaty stolarsko-tokarskie, a nawet szkoła gimnastyki i jazdy konnej.
Odgrywał nie tylko ogromną rolę w dziedzinie edukacji technicznej, ale także patriotycznej (z polskim językiem wykładowym). W latach 1882-1884 instytut został zreformowany i przemianowany na CK Akademię Przemysłowo-Techniczną, która kształciła samodzielnych pracowników technicznych dla przemysłu maszynowego, chemicznego i budownictwa.
Historycznym miejscem, stanowiącym symbol tej zasłużonej placówki dydaktycznej, jest nieruchomość o pow. 1,2 ha przy al. Mickiewicza 5, którą władze miasta odstąpiły 12 kwietnia 1884 roku austriackiemu Ministerstwu Wyznań i Oświecenia. Imponujący budynek niegdysiejszej CK PSP, zaprojektowany przez krakowskiego architekta Sławomira Odrzywolskiego, został przekazany w roku 1912. Uczniowie i kadra pedagogiczna nie cieszyli się nim długo. Gdy wybuchła I wojna światowe pełnił po części funkcję szpitala wojskowego.
W okresie międzywojnia placówka ta funkcjonowała jako Państwowa Szkoła Przemysłowa - edukując w początkowym okresie młodzież na pięciu wydziałach: mechanicznym, chemicznym, mierniczym, budowlanym i melioracyjnym. Na przestrzeni 20-lecia liczba uczniów wzrosła z 377 w roku szkolnym 1919/1920 do 897 w roku 1938/1939. W roku 1940 szkoła została przeniesiona na ul. Krupniczą 2, a biblioteka z ok. 40 tys. egzemplarzy książek - na ul. Brzozową 5. Nauczanie w niej odbywało się w oparciu o niemieckie zasady, a jego głównym celem było zapewnienie robotników dla niemieckiego przemysłu zbrojeniowego.
Kontynuatorzy godni wielkiej tradycji
Po wojnie w obiektach szkoły znajdował się, przez okres ok. 15 miesięcy, szpital Armii Czerwonej. Edukacja prowadzona była w kilku obiektach na terenie miasta. Przełomowy był rok 1951 i wejście w życie reformy szkolnictwa zawodowego, w wyniku której z Państwowej Szkoły Przemysłowej powstały m.in. 4 samodzielne technika - budowlane, chemiczne, energetyczne i mechaniczne. Dzisiaj prawo do świętowania jubileuszu ma co najmniej 11 zasłużonych instytucji - wśród nich m.in. Akademia Ekonomiczna, Akademia Sztuk Pięknych, Zespół Szkół Mechanicznych nr 1 im. Szczepana Humberta, czyli sławna "Mayerówka" (uroczysta akademia odbędzie 20 kwietnia o godz. 12 w Urzędzie Miasta Krakowa), Zespół Szkół Budowlanych nr 1, Zespół Szkół Energetycznych, Zespół Szkół Melioracyjnych oraz Zespół Szkół Chemicznych.
Kontynuatorki tradycji Instytutu Technicznego mają bardzo dobrą opinię, współpracując od lat z kadrą krakowskich uczelni, m.in. Politechniki Krakowskiej i AGH. Ich absolwentami są nie tylko późniejsi inżynierowie, ale także humaniści. - Kształcenie musi być atrakcyjne i wyprzedzać oczekiwania młodych ludzi. Zależy nam na tym, aby nasi absolwenci byli ludźmi dynamicznymi, nie tylko bardzo dobrze przygotowani do zawodów, znali języki obce, ale również reguły, które rządzą rynkiem pracy. Jesteśmy najstarszą placówką szkolnictwa zawodowego w Polsce, ale uczymy po nowemu. Mamy umowy dotyczące praktyk zawodowe podpisane z zakładami rzemieślniczymi oraz firmami MAN i Bosch - podkreśla Antoni Warczewski, dyrektor ZSM nr 1, szkoły, która wykształciła ponad 25 tys. fachowców. Podobną opinię wyraża również Andrzej Mielczarek, dyrektor Zespołu Szkół Budowlanych nr 1, która ma w swym dorobku około 20-tys. rzeszę absolwentów. - Nasi uczniowie odbywają praktyki zawodowe na budowach niemieckich, a uczniowie PHS - na krakowskich. Jedną z nowych inwestycji jest pełnowymiarowe boisko (110x70 m) ze sztuczną trawą, ufundowane w ubiegłym roku przez miasto, najprawdopodobniej największy tego typu obiekt w kraju, na którym treningi odbywali ostatnio m.in. piłkarze Wisły Kraków - podkreśla Andrzej Mielczarek. - Nieustannie dostosowujemy program dydaktyczno-wychowawczy do wymogów czasu. Najmodniejszym kierunkiem w szkole zasadniczej jest obecnie technolog robót wykończeniowych w budownictwie. Moim marzeniem jest ciągłe i racjonalne uruchamianie nowych specjalności, dostosowanych do potrzeb rynku. Jedną z nich mógłby być - za zgodą MEN - technik eksploatacji budynków, a zatem fachowiec zajmujący się zarządzaniem rozmaitymi obiektami, w tym budynkami mieszkalnymi i biurowcami.
Janusz Michalczak