A - jak alfabet Lajkonika, czyli wszystko, co o harcach wiedzieć się powinno

Dziś Lajkonik harcuje w Krakowie Fot. Anna Kaczmarz

- broń wywodząca się ze Wschodu i używana do późnego Średniowiecza w celu unieszkodliwiania przeciwnika osłoniętego wątłym pancerzem. W rękach Lajkonika przedmiot pożądania, bo ci których nią uderzy, mają szczęście przez cały rok

* Czaprak

- ozdobna kapa o wschodnich motywach, zapinana na guzy i wyszywana tysiącem perłowych koralików, pereł i korali, w którą ubrany jest wierzchowiec Lajkonika. U jej dołu wiszą jeszcze dzwoneczki i półksiężyce

* Dzieci

- najwięksi fani Konika Zwierzynieckiego. W tym roku zaprojektowały dla niego nowy strój

* Elegancja

- oryginalny strój Lajkonika zaprojektował Stanisław Wyspiański i w tej wspaniałej kreacji o wadze 40 kg występuje do dziś. Podczas pochodu używana jest kopia wykonana przez Spółdzielnię Przemysłu Artystycznego im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie. Orszak występuje w strojach zaprojektowanych przez Krystynę Zachwatowicz, żonę Andrzeja Wajdy

* Flisacy

- inaczej włóczkowie na Zwierzyńcu, którzy bohatersko uratowali miasto przed Tatarami

* Glonek Zbigniew

- pracownik krakowskich wodociągów, który od 1988 r. wciela się w rolę Lajkonika

* Haracz

- opłata dla Lajkonika, którą składa prezydent Krakowa

* Jatagan

- krótka turecka szabla o zakrzywionej klindze i ozdobnej rękojeści, która zwisa u boku postaci

* Konik zwierzyniecki

- drugie imię, które dobitnej wskazuje na korzenie lajkonikowej tradycji

- Lajkonik

- według Juliana Krzyżanowskiego pochodzi od staroniemieckiego "lai" oznaczającego bractwo cechowe. Według innych okrzyk "lej!" czyli "bij!" zachęcał Tatarzyna do rozdawania razów

* Łepkowski Józef

- pierwszy zanotował w 1866 r. słowo "Lajkonik". Wcześniej pisano o "doboszu z konikiem", "Turku na koniu" lub o "człowieku po tatarsku ubranym"

* Mlaskoci

- muzykanci, którzy idą w orszaku i grają na różnych instrumentach: flecie, trąbce, klarnecie, akordeonie, bębnie, na basie i skrzypcach. Są to ludowi muzycy w większości pochodzący z Woli Justowskiej

* Norbertanki

- siostry zakonne na Zwierzyńcu, które przez pierwszą połowę XIX wieku wspierały finansowo pochód, zanim finansowania podjął się magistrat. Na dziedzińcu ich klasztoru następuje pierwszy obrzędowy taniec ze sztandarem

* Olechnowski Józef biskup

- zakazał wstępu Lajkonika i jego orszaku na krakowski Rynek w 1787 r. Wszystko przez to, że harce wydały mu się nieprzystające do powagi święta religijnego. Zakaz obowiązywał aż do 1849 r.

* P

- pióropusz ze strusich piór, który zdobi głowę konika

* Religia

- parada Lajkonika odbywa się niezmiennie w oktawę Bożego Ciała, czyli w pierwszy czwartek po święcie

* Stachowicz Michał

- autor malowidła na zamówienie bp Jana Woronicza "Obchód Lajkonika", które uchodzi za najstarsze ikonograficzne przedstawienie pochodu (ok. 1818)

* Tatarzy

- według legendy ok. roku 1281 Tatarzy szykowali się po raz kolejny do ataku na Kraków. Był to dzień Bożego Ciała. Hordę tatarską zauważyli włóczkowie, którzy spławiali na tratwach drewno z Tyńca. Po pokonaniu nieprzyjaciół jeden z nich przebrał się w strój dowódcy tatarskiego i tak triumfalnie wkroczył do miasta

* Urbem salutare

- trzeci taniec Lajkonika ze sztandarem, tym razem na Rynku Głównym, w tłumaczeniu "pokłon miastu"

* Włóczkowie

- flisacy, którzy pracowali na terenie Półwsia i Zwierzyńca. W XIII lub XIV wieku utworzyli bractwo zajmujące się m.in. spławianiem drewna na potrzeby kopalń soli w Bochni i Wieliczce. Dzięki bohaterskiej akcji w XIII wieku idą do dziś w orszaku Lajkonika

* Zwierzyniec

- dziś siódma dzielnica Krakowa, która została włączona do miasta 100 lat temu. Tutaj narodził się Lajkonik

Na podstawie "Lajkonik - legenda i tradycja" Łukasza Olszewskiego z Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.

Oprac. (PP)