Akbasz - pasterz z wyżyny Anatolijskiej

Jego przodkowie na teren dzisiejszej Turcji przybyli wraz z Grekami, kiedy w Azji Mniejszej tworzono kolonie greckie. Ustalono również niemal ze 100-procentową pewnością, że akbasz jest jednym z głównych przodków wszystkich białych psów pasterskich, które można spotkać w całej Europie, takich jak np. węgierski kuvasz i komondor, słowacki czuwacz, włoski owczarek maremma oraz polski owczarek podhalański.

W języku tureckim „akbas” znaczy „biała głowa” i właśnie biała szata pomagała pasterzom pilnującym stad odróżnić psa od wilków i innych drapieżników, których umaszczenie jest zazwyczaj ciemnego koloru. Podczas walki z drapieżnikiem łatwo też można było odróżnić białego psa od napastnika, co zapobiegało przypadkowemu zranieniu. Akbasz walczy z wielką determinacją i jest w stanie stawić czoła kojotom, wilkom, niedźwiedziom, a nawet gepardom czy pumom.

Międzynarodowa Federacja Kynologiczna (FCI) nie uznaje rasy akbasz, gdyż uwzględnia te psy jako odmianę rasy anatolian (bliskimi kuzynami akbasza są sivas-kangal i owczarek anatolijski karabasz i ta trójka, jako jedna rasa pod nazwą anatolijskiego psa pasterskiego, jest uznawana przez FCI).

Jednak popularność akbasza w USA sprawiła (znakomicie odganiały kojoty od stad owiec i kóz), że w roku 1998 rasa została uznana przez United Kennel Club. W Polsce akbasz znalazł się w rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie wykazu ras psów uznawanych za agresywne i na posiadanie psa tej rasy potrzebne jest stosowne zezwolenie organu gminy.

Akbasz to pies wysoki, długonogi i muskularny, o imponującej wielkości zdradzającej dużą siłę. Długość ciała jest nieznacznie większa od wysokości w kłębie. Głowa szeroka, klatka piersiowa głęboka. Psy są zwykle wyższe i masywniejsze od suk (wzrost – pies 75-85 cm, suka 71-81 cm; waga – pies 42-60 kg, suka 40-57 kg). Rasa występuje w dwóch odmianach: ze średniej długości włosem i płaską, gładką szatą lub z dłuższą sierścią, z ciężką, falistą szatą i kołnierzem wokół szyi.

Rasa wymaga silnego, doświadczonego i konsekwentnego w wychowaniu właściciela. Akbasz to bowiem urodzony lider swojego stada, do którego zalicza rodzinę oraz inne domowe zwierzęta – z domowym (uległym!) psem, kotem, owcą lub kozą będzie żył w zgodzie i – w razie potrzeby – natychmiast stanie w obronie każdego bez wyjątku członka grupy.

Posiada silnie rozwinięty instynkt terytorialny, obcych traktuje bardzo nieufnie, rozdrażniony lub sprowokowany może być nieobliczalny, a tym samym niebezpieczny. Jako towarzysz akbasz jest wierny i łagodny, jednak z racji wrodzonych skłonności do dominacji, gdy opiekun okazuje brak konsekwencji lub słabość, pies szybko stara się przejąć przywództwo. Próby zmiany pozycji w hierarchii grupy podejmuje przez całe swoje życie.

Akbasz podporządkowuje się władzy opiekuna tylko wtedy, gdy czuje jego siłę, a komendy są jasne i zdecydowane. Pies potrzebuje przestrzeni i dlatego najlepiej sprawdza się w środowisku wiejskim lub w domu z dużą i dobrze zabezpieczoną działką. Akbasz jest zdrowym psem, z odosobnionymi przypadkami dysplazji biodra i zapalenia stawów.