"Apocalypto"

Zrealizował "Apocalypto" australijsko-amerykański aktor ("Hamlet"!) -Mel Gibson, który zrzadkim wtym zawodzie powodzeniem staje także zakamerą. Ichętnie prowokuje swą kontrowersyjną wizją, jak w"Pasji", dożywej reakcji, zprotestami włącznie. Teraz -jako współscenarzysta ireżyser zajął się dziejami upadku społeczności mieszkańców Półwyspu Jukatańskiego wpołowie minionego tysiąclecia. Wykładowca wCentrum Studiów Latynoamerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego ubolewa, że choć Gibson powołuje się nawielomiesięczne badania ikonsultacje, nie zadbał o____wiarygodność historyczną.
Ale profesor przyznaje też, że wysoka, legendarnajuż kultura (nauka, religia, sztuka) prekolumbijskich Majów uległa unicestwieniu przez konkwistadorów i"dziś już nie sposób odtworzyć tej cywilizacji". Lecz Gibson postępuje odwrotnie iwscenie przybywania łodzi zEuropejczykami niosącymi krzyż sugeruje, że stąd przychodzi ocalenie. Film to jednak nie wykład znawcy przedmiotu, ale kino itu -niezależnie odanachronizmów -oddać trzeba Gibsonowi sprawiedliwość, że wykazał się inscenizacyjnym rozmachem imaksymalną widowiskowością (przemarsz niewolników przez rzekę, skoki do____wodospadu).
Zdjęcia Deana Semlera, operatora nagrodzonego Oscarem za"Tańczącego zwilkami", znakomicie współtworzą atmosferę grozy, napęczniałą odwidoków okrucieństwa, barbarzyństwa itortur. Gibson zdołał zebrać tu wwielkiej ilości rdzennych mieszkańców Meksyku, dobrze spisujących się zarówno masowo, jak iindywidualnie. Porozumiewają się oni ze sobą wstaromajańskim dialekcie, lecz napisy tłumaczone zangielskiego napolski są bliższe ducha hollywoodzkich dialogów niż fonetyki oryginalnej. Czułe związki małżonków imacierzyństwo łagodzą nieco ostry kontur fabuły, podobnie jak przebłyski humoru z____tradycyjną widać już wszędzie postacią teściowej.
Druga część "Apocalypto" jest ucieczką ofiary zwanej Łapą Jaguara przedprześladującymi ją siepaczami. Azarazem to pochwała robinsonowej przedsiębiorczości, odwagi ideterminacji. Tropiony jak dzikie zwierzę bohater przebrnie przez tropikalny las ("ten las jest mój") ibagienną topiel, znajdując sprzymierzeńców wpanterze iwężu. Stanie się mścicielem -jak prorokowała to mała dziewczynka owielkich oczach iprzenikliwym spojrzeniu. Wspaniały epizod! Scen sprawiających duże wrażenie jest tak wiele, że nie doprzytoczenia tu, a____niekoniecznie nawet ilustrujących powszechną żądzę krwi.
Oto kulminacja: pracujący wkamieniołomach niewolnicy jak wobozie koncentracyjnym -trupio biali odwapiennego pyłu lub farbowani napapuzi kolor dla upokorzenia. To miasto naobrzeżach dżungli imorza. Wysokie stopnie piętrzą się aż naszczyt budowli imitującej architektoniczny styl Majów. Atam, górując nadtłumami, kapłan, wykorzystując zaćmienie słońca, jak wnaszym "Faraonie", urządza pranie mózgów wpłomiennym przemówieniu nawzór "mowy-trawy" padającej ztrybun współczesnych dyktatorów. Uniwersalne analogie bardziej zajęły uwagę Mela Gibsona____niż studiowanie starożytnych mitów.
Ikonkluzja apokaliptycznej wizji filmowej, wyrażonapiórem cytowanego już naukowca: "Gibson podąża drogą wytyczoną najpierw przez hiszpańskich konkwistadorów, apotem Amerykanów, którzy deklarując dobre intencje, niszczyli iponiżali miejscowe społeczeństwa". Wpamięci pozostaje spustoszonaispalonawieś zwycinanym wpień ludem indiańskim. Drastyczny film, po____którego obejrzeniu ma się kaca.
__WŁADYSŁAW CYBULSKI