Artyści nie chcą za darmo

Porozumienie w tej sprawie ze zrzeszającym artystów, kuratorów i animatorów kultury Obywatelskim Forum Sztuki Współczesnej podpisali szefowe Zachęty i Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Muzeum Sztuki w Łodzi oraz galerii miejskiej Arsenał w Poznaniu.

Porozumienie ma wkrótce podpisać również CSW w Bytomiu oraz Galeria Arsenał w Białymstoku. W kolejce czeka kilka innych instytucji – w tym muzea krakowskie.

Wszystkie te instytucje zadeklarowały, że za udział w wystawie zbiorowej będą płacić artystom minimum 800 zł, a za wystawę indywidualną 3,7 tys. zł brutto. W kolejnych latach stawki mają rosnąć.

– _Mamy już 25 lat pełnej wolności i demokracji, a artyści żyją w warunkach najgorszego prekariatu, często bez żadnych przewidywalnych, stałych dochodów. Funkcjonują w świecie nieregularnych zarobków, braku ubezpieczeń społecznych _– tłumaczy Zuzan-na Janin, artystka, jedna z członkiń Obywatelskiego Forum Sztuki.

Jak mówi Katarzyna Górna, artystka z Obywatelskiego Forum Sztuki, zawarte w porozumieniu zapisy mają pomóc artystom i chronić ich przed sytuacją, w której przeznacza się pieniądze na zorganizowanie wystawy, ale nie płaci artystom za udział w ekspozycji. Kilka miesięcy temu głośno było o wystawie „British British Polish Polish” w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie i proteście części artystów, którzy udostępnili swoje prace, ale im nie zapłacono.

Katarzyna Górna tłumaczy, że pomysł zmiany systemu pojawił się po strajku artystów, który odbył się 24 maja 2012 roku.

– Wiele instytucji wystawienniczych się z nami solidaryzowało i w ten dzień zamknęło swoje drzwi. Postanowiliśmy z nimi współdziałać w __poprawieniu sytuacji artystów – dodaje Janin.

Zaznacza, że w Polsce zaledwie kilka procent artystów, czyli wąska elita, żyje z rynku sztuki. Niektórzy pracują też na uczelniach artystycznych.

– Pozostała rzesza twórców, pewnie ponad 80 proc., nie ma stałych dochodów – twierdzi Janin.

Wielu dyrektorów instytucji wystawienniczych (także krakowskich placówek) – w tym ci, którzy jeszcze podpisu pod deklaracją nie złożyli – uważa, że propozycja jest warta dyskusji. Co więcej, wielu deklaruje, że płaci artystom za udział w wystawach.

Maria Anna Potocka, szefowa MOCAK-u, zaznacza, że kierowane przez nią muzeum jest zainteresowane podpisaniem deklaracji o wypłacaniu honorariów artystom i artystkom. Na razie tego jednak nie zrobiła, gdyż – jak mówi – „informacje o poniedziałkowym spotkaniu dotarły w piątek, w godzinach popołudniowych”.

– _Nasz podpis nie znalazł się pod tą deklaracją, bo nie otrzymaliśmy treści dokumentu. Trudno było się zdecydować w sytuacji, gdy nie znamy dokładnych warunków porozumienia. Na __pewno wnikliwie się im przyjrzymy _– dodaje z kolei Marek Świca, wicedyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie.

Na pytanie, czy to rewolucja w robieniu wystaw w państwowych instytucjach, odpowiada, że to nie jest nowość, bo muzea od dawna próbują na różne sposoby wypłacać artystom honoraria. Potwierdzenie słów dyrektora znajdziemy w kilku instytucjach. Przykładowo, w galerii Arsenał w Białymstoku płaci się honorarium za udział w wystawie indywidualnej od 1000 do 2000 zł, a za udział w pokazie zbiorowym – nie mniej niż 500 zł.

– _Oczywiście kwoty te nie będą zagrożeniem dla budżetów dużych instytucji. Gorzej zapewne będzie z mniejszymi galeriami i muzeami _– dodaje Marek Świca.

Podkreśla jednak, że jego zdaniem to raczej „rozwiązanie połowiczne”. – _Ważniejsze jest zastanowienie się nad całościowymi koncepcjami, które uregulują nie tylko honoraria za wystawy, ale także sprawę ubezpieczeń artystów_– dodaje Świca.

Porozumienie, o którym informujemy, jest dobrowolne. Jego podpisanie obliguje instytucje do respektowania zawartych w dokumencie stawek (patrz ramka powyżej).

Ile dostaną twórcy

* 800 zł brutto – tyle wynosić ma minimalne honorarium za udział pracy artysty w wystawie zbiorowej w 2014 roku.

* 1200 zł – tyle ma wynosić minimalne wynagrodzenie za udział w „małej wystawie indywidualnej” (tzw. project room

– jedna sala) w 2014 r.

* 3700 zł – to wysokość minimalnego honorarium za udział w dużej wystawie indywidualnej w 2014 r.

Napisz do autora:
[email protected]