Azbestowe tajemnice

Nie chcemy go, ale potrzebujemy

   Azbest nadal jest jednym z niezastąpionych materiałów. Nie chcemy go, ale potrzebujemy. Taka jest istota problemu. Rozwiązywanie go - to wąska i kręta droga wiodąca pomiędzy regulacjami prawnymi a samym życiem.

Właściwości

   Ze względu na zawartość azbestu, środek wiążący oraz gęstość objętościową, wyroby dzieli się na miękkie i twarde. Miękkie - o gęstości objętościowej mniejszej niż 1000 kg/m sześc. (słabo spoiste), zawierają powyżej 20 proc. azbestu i małą ilość lepiszcza. Łatwo ulegają uszkodzeniu, powodując emisję dużych ilości włókien azbestu do otoczenia. Twarde - o gęstości objętościowej większej niż 1000 kg/m sześc. zawierają poniżej 20 proc. azbestu. Włókna azbestowe są w nich mocno związane z matrycą. Są bardziej odporne na destrukcję, ale po mechanicznym uszkodzeniu istnieje niebezpieczeństwo zanieczyszczenia środowiska i zagrożenia dla zdrowia ludzi.

Prawo

   Od 28 września 1998 roku obowiązuje całkowity zakaz produkcji płyt azbestowo-cementowych dla budownictwa, a od 28 marca 1999 roku zakaz obrotu azbestem i wyrobami zawierającymi azbest (DzU nr 101, poz. 628). Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 2 kwietnia 1998 roku określa zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz program szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (DzU nr 45, poz. 280), a rozporządzenie ministra gospodarki z 14 sierpnia 1998 r. - sposoby bezpiecznego użytkowania oraz warunki usuwania wyrobów zawierających azbest (DzU nr 138, poz. 895).

Pakowanie i transport odpadów

   Usunięte z budynków i obiektów budowlanych wyroby zawierające azbest zaliczone zostały do odpadów niebezpiecznych. Sposoby ich pakowania uzależnione są od rodzaju i postaci fizycznej. Generalnie zabezpiecza się je folią polietylenową. Wszystkie opakowania z odpadami azbestowymi powinny być oznakowane międzynarodowym znakiem ostrzegawczym. Ich transport musi odbywać się z zachowaniem przepisów obowiązujących przy przewożeniu materiałów niebezpiecznych.

Zabezpieczyć czy usuwać?

   Wyroby zawierające azbest o gęstości objętościowej powyżej 1000 kg/m sześc. nie stanowią zagrożenia dla środowiska i ludzi, jeśli nie zostały uszkodzone, a ich używanie nie stwarza groźby uszkodzenia. Dlatego nie muszą być usuwane, ale należy je obudować lub pomalować. Drugi sposób zabezpieczenia wymaga pokrycia powierzchni specjalnymi substancjami impregnacyjnymi, które powodują wewnętrzne związanie cząstek materiału i uniemożliwiają kruszenie się wyrobu lub błonotwórczymi, tworzącymi na powierzchni szczelną i dobrze przylegającą warstwę, uniemożliwiającą odrywanie się zewnętrznych cząstek materiału.

Co zrobić z odpadami?

   Usuwaniem i naprawą wyrobów zawierających azbest mogą zajmować się wyłącznie wykonawcy, którzy mają odpowiednie wyposażenie techniczne do prowadzenia takich prac (narzędzia wyposażone w odciągi pyłów, odkurzacze przemysłowe z filtrami Hepa, namioty i przesłony foliowe do izolacji od otoczenia miejsc pracy) oraz zatrudniają pracowników przeszkolonych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy z azbestem. Pracowników należy wyposażyć w sprzęt zabezpieczający układ oddechowy oraz w specjalną odzież ochronną.
   Odpadów zawierających azbest nie można utylizować i z tego względu jedynym sposobem ich unieszkodliwienia jest składowanie (zasady składowania reguluje Ustawa z 27 czerwca 1997 r. o odpadach - DzU nr 96 poz. 592 oraz rozporządzenie ministra gospodarki z 21 października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych - DzU nr 145 poz. 942). Należy je deponować na składowiskach odpadów niebezpiecznych lub na wydzielonych częściach takich składowisk. W Polsce jest tylko jedno składowisko przystosowane do odbioru odpadów zawierających azbest. Znajduje się w gminie Trzemeszno (woj. wielkopolskie), a jego właścicielem jest Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe Izopol SA w Trzemesznie (ul. Gnieźnieńska 4, tel.(0 52) 315 43 30; 315 43 31, fax (0 52) 315 60 17). - Dostawca wysyła do nas powiadomienie, odsyłamy pocztą umowę określającą termin dostawy. Koszt przyjęcia to kwota 400 - 600 złotych za tonę - informuje Dorota Stachowiak, kierownik do spraw zarządzania składowiskiem.
   - Nasze przepisy i regulacje w sprawie eliminowania azbestu nie różnią się od regulacji prawnych Europy Zachodniej i USA - twierdzi Jan Mastalski z katowickiego Instytutu Gospodarki Odpadami. - Technika usuwania wyrobów z azbestu, sprzęt oraz sposób zabezpieczania terenu pracy i środki ochrony osobistej pracowników w kraju nie odbiegają od standardów międzynarodowych. (...) Jednakże, jak na kraj, w którym w ciągu ostatnich dwudziestu lat usunięto z budynków ponad ćwierć miliona metrów kwadratowych płyt azbestowo-cementowych, jedno składowisko to bardzo niewiele. Można więc zadać sobie pytanie, gdzie wyrzucano przez te wszystkie lata góry trujących odpadów?(BN)
Badania dowiodły rakotwórczego działania włókien azbestu, które przedostają się do organizmu z wdychanym powietrzem. Są to włókna grubości mniejszej niż 3 ­m i długości większej niż 45 ­m. Wdychanie azbestu może być przyczyną groźnych chorób, w tym azbestozy (pylicy azbestowej), zmian opłucnowych, międzybłonniaka opłucnej oraz raka płuc. Choroby te mają długi okres inkubacji i mogą ujawnić się nawet po 30 latach od chwili wchłonięcia włókien. Dopuszczalne stężenie pyłu azbestu w powietrzu atmosferycznym w Polsce wynosi 1000 włókien na 1 m sześc. powietrza w pomiarach dwudziestoczterogodzinnych. Również w powietrzu w pomieszczeniach przeznaczonych dla ludzi poziom zanieczyszczenia włóknami azbestu nie może być wyższy niż 1000 włókien/m sześc. Azbest przeraża nas, podobnie jak promieniotwórczość. Trzeba jednak wiedzieć, że nie w każdej postaci azbest jest szkodliwy. Piece węglowe, piecokominki, urządzenia grzewcze, w których azbest pełni rolę izolacji termicznej, tkaniny azbestowe, otuliny wykonane z tzw. azbestu miękkiego - nie są szkodliwe. Precyzyjnie regulują to stosowne przepisy oraz instytucje atestujące, dopuszczające wyroby z azbestu lub zawierające azbest na rynek. Odnotowujemy to, bowiem zamieszczone w zeszłym tygodniu zdjęcie kozy (piecyka na węgiel, przy którego drzwiczkach zamocowano azbestowy sznur izolujący) wywołało sporo telefonów osób zaniepokojonych stanem swego zdrowia. Prawdziwych zagrożeń azbestowych szukać należy nie w drzwiczkach od pieca.