Badacze odkrywają przedproża

Zaraz po rozpoczęciu prac natrafiono na przedproża. Fot. Jacek Sypień

OLKUSZ. Rozpoczęły się prace przy rewitalizacji północnej pierzei Rynku

Z przedproży było bezpośrednie przejście do piwnic, gdzie składowano towar, a także do kamienic. Dlaczego przedproża budowane niegdyś przed kamienicami, teraz są podziemnymi piwnicami? Bo w średniowieczu olkuski rynek znajdował się 2 metry niżej niż obecnie. - Plan prac obejmuje przebudowę sieci, tak, aby przenieść je z przedproży i zbliżyć do ścian. Wtedy łatwiej będzie właścicielom kamienic wykorzystać i aranżować pomieszczenia przedproży. Na ścianach piwnic zostaną wykonane tzw. wieńce, na których będzie się wspierać betonowa płyta przykrywająca sklepienia przedproży. Dopiero na płycie zostanie położona nawierzchnia chodnika. Całość zostanie oczywiście zaizolowana i ocieplona - wyjaśnia Agnieszka Kaczmarczyk, kierownik Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków w Olkuszu.

Niestety, w przeszłości podczas budowy podłączeń wodnych i kanalizacyjnych do kamienic wiele sklepień przedproży zostało uszkodzonych.

Po zakończeniu prac, okaże się, przed którymi kamienicami znajdowały się przedproża. I w jakim są stanie. Wiadomo, że przedproża są przed kamienicą Myszkowskich. A przed pozostałymi? Kiedy przed sześcioma laty w północno - zachodnim narożniku olkuskiego rynku zaczęto budowę kanalizacji także natrafiono na sklepienia gotyckich przedproży. - To wielka sensacja dla archeologów, choćby, dlatego, że tak niewiele miast miało przedproża. Do tej pory znaleziono je tylko w Gdańsku, Krakowie i we Wrocławiu - mówił wtedy dr Jacek Pierzak, który nadzorował prace archeologiczne.

Do części przedproży można się dostać poprzez piwnice kamienic. Wejścia do innych zostały zamurowane. Nie wiadomo, czy zostały zasypane i w jakim stanie są ich sklepienia. Wyjaśni się to w trakcie rozpoczętych prac. Od ponad roku grupa miłośników historii Olkusza lobbuje za ujęciem odbudowy sklepień przedproży w ramach programu rewitalizacji oraz za udostępnieniem do zwiedzania olkuskich podziemi. Pod niektórymi kamienicami przy olkuskim rynku czterokondygnacyjne piwnice sięgają 16 metrów pod ziemię. W kilku natrafiono na wykute w skale szybiki górnicze, którym olkuscy gwarkowie wydobywali rudę ołowiu, z której potrafili odzyskać srebro. Jednak interpretacja prawna jest taka, że przedproża należą do właścicieli kamienic, nawet, jeśli znajdują się pod gruntem gminy, czyli pod chodnikami i częścią ulicy. A właścicieli kamienic nie zawsze stać, aby wybrać gruz z zasypanych przedproży i naprawić ich sklepienia. - Wystąpiliśmy do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o opinię, czy możemy, jako gmina naprawić sklepienia przedproży. Jeśli sklepienia okażą się nieźle zachowane, to możemy je odbudować na koszt gminy. Zdajemy sobie sprawę, że łatwiej naprawić takie kolebkowe sklepienie teraz, niż gdy zostanie nakryte betonową płytą - mówi burmistrz Dariusz Rzepka. Jedynie samym usunięciem gruzu z zasypanych przedproży mieliby się zająć właściciele kamienic.

(SYP)