Badaj się regularnie!

W Polsce powoli, lecz systematycznie maleje liczba zachorowań na raka szyjki macicy i poprawia się przeżywalność kobiet chorych na ten nowotwór. To znak, że wśród Polek rośnie świadomość i powszechność badań profilaktycznych. W naszym kraju wciąż odnotowuje się jednak jeden z wyższych wskaźników umieralności wśród państw Europy Środkowej.

Przy okazji styczniowych obchodów Tygodnia Profilaktyki Raka Szyjki Macicy, organizatorzy i eksperci kampanii "Dla niej. Możemy więcej" apelują o zmianę retoryki strachu na język korzyści. Korzyści, jakie dają regularne badania profilaktyczne.
Wirus HPV

Rak szyjki macicy (RSM) najczęściej występuje na połączeniu dwóch rodzajów nabłonków - jednowarstwowego nabłonka gruczołowego, który wyścieła kanał szyjki oraz wielowarstwowego nabłonka płaskiego, który pokrywa tarczę szyjki (dolny odcinek szyjki macicy znajdujący się w części pochwowej).

Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi raka szyjki macicy jest przewlekłe zakażenie onkogennym wirusem HPV. Związek przyczynowo-skutkowy między przewlekłym zakażeniem HPV a występowaniem RSM jest ponad 10-krotnie silniejszy niż związek wpływu dymu tytoniowego na występowanie raka płuca.

Istnieje prawdopodobieństwo, iż wirus HPV uaktywnia się w okresie okołomenopauzalnym, gdy obniża się sprawność układu odpornościowego. W Polsce rak szyjki macicy jest wykrywany najczęściej u kobiet między 45. a 64. rokiem życia (60 proc. zachorowań), choć w ostatnich latach coraz częściej diagnozuje się go u kobiet młodszych (od 35. do 44. roku życia).

Brak objawów
Na wczesnych etapach rozwoju rak szyjki macicy nie daje charakterystycznych objawów. Symptomy pojawiające się w późniejszych stadiach choroby, takie jak upławy i krwawienia z dróg rodnych, bóle podbrzusza, okolicy krzyżowej czy stawów biodrowych, są związane z umiejscowieniem nacieków i przerzutów nowotworowych. Dolegliwości te nie są specyficzne i mogą być objawami wielu innych chorób. W celu wykrycia ewentualnych zmian w szyjce macicy, przeprowadza się badanie cytologiczne.

Dzięki regularnym badaniom można wykryć zmiany przedrakowe, nie dopuszczając do rozwoju nowotworu lub zmiany wczesne, dające większe szanse na całkowite wyleczenie. W Polsce z bezpłatnych badań przesiewowych korzysta jednak średnio jedynie ok. 22 proc. kwalifikujących się do programu kobiet.

Leczenie
Metodę leczenia raka szyjki macicy uzależnia się od stopnia jego zaawansowania. Obecnie stosowane w Polsce metody to: leczenie chirurgiczne, radioterapia i chemioterapia. Rozległość operacji chirurgicznej jest uzależniona od wielkości zmian. W początkowych stadiach rozwoju raka ogranicza się do chorych części szyjki (przeprowadzana jest tzw. konizacja szyjki).

W przypadku zajęcia większej powierzchni szyjki wymagana jest jej amputacja, a gdy zajęta jest cała macica - histerektomia (usunięcie macicy). Większe zaawansowanie choroby sprawia, że chirurgia ustępuje miejsca radiochemioterapii; w przypadku choroby rozsianej jedyną metodą o udowodnionej skuteczności jest leczenie systemowe.

Rak szyjki macicy
W Polsce aż u 40 proc. nowo zdiagnozowanych kobiet rozpoznanie następuje w bardzo zaawansowanych stadiach rozwoju raka szyjki macicy. Późne wykrywanie choroby i brak terapii pozwalających na przedłużenie i poprawę jakości życia kobiet zmagających się z chorobą uogólnioną, przekłada się na wskaźniki wyleczalności Polek. Według najnowszych danych z 2010 r., średnia wartość wskaźnika przeżyć 5-letnich chorych na raka szyjki macicy w Polsce wynosi 54,1 proc.

Dla porównania, w Wielkiej Brytanii wskaźnik przeżyć 5-letnich wynosi 67,5 proc. Rokowania chorych pacjentek są zależne od rozległości i głębokości zmian nowotworowych w chwili rozpoznania, a także od typu budowy mikroskopowej i obecności przerzutów do węzłów chłonnych.