Bajkowe historie sławnych kobiet

Nie znajdziemy tu szczegółowych relacji z przebiegu bitew czy sporów królów i papieży. To książka pozbawiona nadmiaru faktografii, choć wymagającemu czytelnikowi może się przez to wydać nieco uboga. Ale takie było założenie. To są po prostu „bajki”, osadzone w historycznych realiach. Zresztą, jak przyznaje Moczulska, wiele jej interpretacji wykracza poza naukowe podejście do tematu. Nie z racji braku szacunku dla tej dziedziny badań, lecz raczej dla potoczystości narracji. Autorka snuje zgrabne opowieści, starając się przekonać do historii tych, którzy historii nie lubią.

Rozdziały są krótkie i zwarte, zatem idealnie nadają się dla niecierpliwych czytelników. Zwłaszcza czytelniczek - wszak głównymi bohaterkami książki są damy, m.in. caryca Katarzyna I, Anna Jagiellonka, Maria Tudor, Barbara Radziwiłłówna, Joanna Szalona i Elżbieta Bawarska zwana Sissi.

Po lekturze wszystkich tych „bajek” odnosimy wrażenie, że paliwem napędzającym dzieje Europy i świata w ostatnim tysiącleciu były nieszczęśliwe historie miłosne, mezalianse monarchów, skandale obyczajowe na królewskich i cesarskich dworach, zdrady i krwawe porachunki. Nieco to infantylne i nazbyt teatralne, choć można i tak spojrzeć na nasze dzieje. Okaże się wówczas, że Jan III Sobieski wcale nie uważał wiedeńskiej wiktorii za życiowe osiągnięcie. Może bardziej cieszył się z córki Teresy Kunegundy, która zasiadła na bawarskim tronie?

Moczulska z upodobaniem kwestionuje utarte prawdy. Rozważa na przykład, czy wielki książę Rosji i gubernator wojskowy Królestwa Polskiego Konstanty Mikołajewicz Romanow był wyłącznie ciemiężycielem Polaków, jak odmalowano go w romantycznej literaturze. A może z biegiem lat z zaborcy przeistoczył się w polonofila? Faktem jest, że dosyć się spolonizował, beznadziejnie zakochał w podbitym narodzie i z wzajemnością w pewnej Polce - hrabiance Joannie Grudzińskiej.

Po śmierci brata - cara Aleksandra I - przegrał walkę o tron z trzecim bratem, Mikołajem I. Czy ustąpił dobrowolnie? A może - jak pisze Moczulska - z miłości do Grudzińskiej poświęcił koronę, by móc pojąć za żonę uroczą Polkę, która w 1814 r. oczarowała go na balu w Pałacu Radziwiłłów. Chyba w żadnej poważnej pozycji historycznej nie znajdziemy informacji, że niewinny gawot (dworski taniec) już na zawsze połączył Joannę i Konstantego, zmieniając dzieje cesarstwa.

Ile w tym prawdy? Tyle, co w bajce. Można wierzyć lub nie, a najlepiej potraktować książkę Moczulskiej jak lekturę podróżną. Przetestowałem w dalekobieżnym autobusie. Sprawdza się świetnie.