Bezpieczny dom

Sposobem na osiągnięcie bezpieczeństwa nie jest budowanie murów i płotów, wewnątrz których czujemy się bezpiecznie dzięki złudzeniu, że przestępcy pozostają poza tymi murami. Bezpieczeństwo można osiągnąć poprzez świadome stosowanie wiedzy o planowaniu urbanistycznym, doświadczenia nabytego w bezpiecznym otoczeniu oraz przez wzmacnianie społecznych więzi w naszym środowisku - twierdzi Nico van Ooik, komendant Dystryktu Policji w regionie Hollands - Midden. Takie założenia przyświecają realizowanemu w Holandii programowi "Prewencja kryminalna w projektowaniu przestrzeni".
 Koncepcja prewencji kryminalnej poprzez projektowanie przestrzeni pojawiła się w Anglii, ale od kilku lat stosowana jest w Holandii. W roku 1996 program był realizowany przez kilka okręgów policji w Holandii, a w ubiegłym roku minister spraw wewnętrznych zdecydował o wprowadzeniu tego programu na terenie całego kraju. Realizacja programu jest wspierana przez narodowy komitet, który tworzą członkowie rządu, przedstawiciele branży budowlanej, firmy ubezpieczeniowe, ochroniarskie i menedżerskie oraz sami mieszkańcy.

Większe ryzyko - większa składka

 Celem programu jest zapobieganie włamaniom, wandalizmowi i przemocy w sąsiedztwie, a więc zwiększenie komfortu życia w miejscu zamieszkania. Ponieważ w Holandii wysokość składki na ubezpieczenie mieszkań zależy od wysokości ryzyka (np. włamania), realizacja programu może także doprowadzić do obniżenia składek płaconych ubezpieczycielowi.
 Firma budowlana, która chce otrzymać aprobatę programu "Prewencja kryminalna w projektowaniu przestrzeni" dla nowo budowanego obiektu, musi przedstawić projekt tego obiektu. Specjalna komisja bada, czy przedstawiony projekt spełnia wymagania, stawiane budynkom. Jeśli tak, podpisywany jest kontrakt. Po zakończeniu inwestycji - zrealizowanej zgodnie z warunkami kontraktu - obiekt otrzymuje znak jakości programu - maksymalnie na 5 lat. Po tym okresie obiekt jest ponownie sprawdzany, czy spełnia obowiązujące wymagania.
 Znacznie trudniej jest uzyskać certyfikat programu w przypadku istniejącego już obiektu. Przy renowacji istniejących budynków można otrzymać trzyczęściowy certyfikat - jeden jest dla domów jednorodzinnych, drugi - dla budynków wielorodzinnych, a trzeci - dla całego sąsiedztwa.

Skutki

 Do dziś certyfikat programu został przyznany 75 tys. budynków. Ryzyko włamania do tych budynków spadło z 2 do 0,2 proc. Z ankiet, przeprowadzonych wśród mieszkańców takich budynków, wynika, że mieszkańcy czują się bezpieczniej. Mieszkańcy mniej się boją (liczba "strachliwych" spadła z 15 do 10 proc.), uważają swoje sąsiedztwo za mniej niebezpieczne (sąsiadów za źródło niebezpieczeństwa uznało ostatnio 17 proc., a poprzednio - 33 proc.). Szansa na włamanie do samochodu oceniana jest na 16 proc., na włamanie do mieszkania na 27 proc., możliwość zniszczenia ścian przez graffiti oceniono na 9 proc., a możliwość utraty roweru - na 5 proc. Dane te (dla budynków z certyfikatem) są znacznie niższe od danych ogólnokrajowych.
 Okazuje się, że koszt dostosowania budynku do wymagań programu jest stosunkowo niewielki - wynosi on od 500 do 1,4 tys. złotych.

To takie proste

 Przy przyznawaniu aprobaty w ramach programu "Prewencja kryminalna w projektowaniu przestrzeni" oceniane są warunki rozwoju urbanistycznego, warunki związane z przestrzenią publiczną, wymogi związane z podziałem terenu, warunki związane z budynkami oraz wymagania dotyczące samych mieszkań (domów). Oto wybrane elementy, które ocenia się podczas przyznawania certyfikatu.
 ROZWÓJ URBANISTYCZNY. Zalecane jest budowanie w jednym miejscu różnych rodzajów budynków - obiekty użyteczności publicznej (narażone na wandalizm) i drogie mieszkania (z dużym ryzykiem włamania) powinny być stawiane w bliskim sąsiedztwie domów dla osób starszych (które w ciągu dnia nie opuszczają miejsca zamieszkania i mogą "kontrolować" otoczenie). Budowanie wysokich i długich bloków zwiększa anonimowość i prowadzi do utraty więzi społecznych (a tym samy zmniejsza sąsiedzką kontrolę). Drogi wjazdowe i osiedlowe nie powinny być zasłonięte, w widocznych miejscach trzeba też ustawiać bankomaty. Nie powinno się budować osobnych sklepów, a centra handlowe i szkoły należy lokalizować na skraju osiedla.
 PRZESTRZEŃ PUBLICZNA. Konieczne jest dobre oświetlenie, a w odległości 8 metrów od lamp nie należy ustawiać przedmiotów, które rzucałyby cień na drogę. Parkingi muszą być widoczne z okien mieszkań, powinny być małe (do 20 samochodów). Wiaty przystanków komunikacji zbiorowej powinny być przezroczyste i dobrze widoczne. Stojaki na rowery muszą znajdować się w widocznym miejscu, możliwym do nadzorowania.
 PODZIAŁ TERENU. Ogrodzenia muszą być tak skonstruowane, by trudno było się na nie wspiąć, a jednocześnie - muszą umożliwiać sprawdzenie, co dzieje się na zewnątrz (w Holandii często jako naturalna bariera używana jest woda). Chodniki wzdłuż domów powinny mieć minimum 1,5 metra szerokości, powinny być proste rogi (zakręty zmniejszają poczucie bezpieczeństwa). Nie należy budować chodników "okrężnych" - każdy chodnik lub ścieżka powinny mieć tylko jedno wyjście.
 BUDYNEK. Jedno wejście do budynku nie może prowadzić do zbyt wielu mieszkań (zalecane - do 10 mieszkań). Wejście musi być dobrze oświetlone, drzwi wejściowe przezroczyste, automatycznie otwierane tylko od wewnątrz (z zewnątrz - przy pomocy klucza), wyposażone w samozamykacz. Drzwi wejściowe do budynku muszą posiadać zamki, których otwarcie zajmuje włamywaczowi co najmniej 3 minuty.
 MIESZKANIA (DOMY). Drzwi i okna muszą mieć antywłamaniowe zamki (3 minuty na otwarcie dla przestępcy). Dom powinien być oświetlony z przodu, z tyłu i z boku. Okno na ścianie frontowej nie może się znajdować niżej niż 3,5 metra nad ziemią (co uniemożliwia wspięcie się po ścianie). Wszystkie otwory, większe niż 15 centymetrów, muszą spełniać specjalne wymagania. W ubiegłym roku wszystkie te warunki znalazły się w holenderskim prawie budowlanym, mają więc charakter normy prawnej, obowiązującej każdego inwestora domu.

(GEG)

 Na podstawie wykładu Nico van Ooika z III Międzynardowych Warsztatów Samorządowych, poświęconych zapobieganiu przestępczości, Kraków 8-9 września 2000.