Biotyna - wit. H (nazywana też B7)

Fot. Theta

Vita - znaczy życie cz. IV - odżywianie

Niezbędna jest też do wytwarzania tłuszczów oraz wydalania produktów rozpadu białek; wspomaga funkcję tarczycy, przemianę dwutlenku węgla, wpływa na właściwe funkcjonowanie skóry oraz włosów, wraz z witaminą K odpowiada za krzepliwość krwi.

Ponieważ witamina ta może być syntetyzowana przez florę bakteryjną - do jej niedoboru dochodzi bardzo rzadko, głównie po dłuższej kuracji sulfonamidami czy antybiotykami, które hamują wzrost flory jelitowej, a więc obniżają też dostarczanie biotyny do organizmu. Jej niedobór objawia się zmianami skórnymi, podwyższonym poziomem cholesterolu, stanami zapalnymi jelit oraz łamliwością paznokci i wypadaniem włosów.

Witamina ta występuje w wielu produktach, np. w: mące pełnoziarnistej, żółtku jaj, wątróbce, orzechach, migdałach, soi, krabach, sardynkach, grzybach, brązowym ryżu, a także w szpinaku, marchwi, pomidorach. Biotynę niszczy natomiast spożywanie większej ilości surowych białek jaj, gdyż zawarta w nich awidyna unieczynnia ten koenzym (wiążąc biotynę, stymulującą namnażanie bakterii, chroni jaja przed zakażeniem).

Kwas foliowy - witamina warzyw liściastych

Ta witamina z grupy B, nazywana najczęściej kwasem foliowym, ale także znana pod nazwą witamina B9 lub wit. M, występuje w żywności w postaci folianów - licznej grupy związków o bardzo złożonej budowie, zwanych też folacyną, zaś w postaci kwasu foliowego - tylko w formie syntetycznej.

Witamina ta jest niezbędna w syntezie kwasów nukleinowych (materiału genetycznego komórek), a tym samym w procesie wzrostu i rozmnażania. Jest konieczna do powstawania w szpiku czerwonych krwinek, a także do rozwoju i prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Brak kwasu foliowego w organizmie prowadzi do zaburzeń syntezy DNA oraz do niedokrwistości, a u ludzi starszych - do zmian w mózgu. Kwas foliowy obniża poziom homocysteiny we krwi, zmniejszając ryzyko zawału serca. W postaci leku witamina ta zalecana jest głównie kobietom w wieku rozrodczym (nie tylko w ciąży), gdyż jej niedobór przed zajściem w ciążę i w pierwszym jej trymestrze może być przyczyną wad cewy nerwowej u noworodków, u samej zaś matki - powodem niedokrwistości. Braki tej witaminy mogą występować także u alkoholików oraz u kobiet zażywających doustne środki antykoncepcyjne.

Nazwa foliany pochodzi od łacińskiego słowa folium - czyli liść - i rzeczywiście w większych ilościach występują one w warzywach zielonolistnych, jak np.: koper włoski, sałata, szpinak, kapusta, brokuły, szparagi, jarmuż, kalafiory, brukselka. Dużo jest ich także w: drobiowej wątróbce, żółtku jajka, kiełkach pszenicy, pomidorach, warzywach strączkowych, burakach, orzechach, słoneczniku, pomarańczach, bananach, awokado i drożdżach. Dobrym ich źródłem są także fermentowane napoje mleczne. W niektórych krajach (u nas jeszcze nie) wypieka się chleb wzbogacany tą witaminą.

Witamina B12 - przeciw anemii

Witamina B12 to koenzym niezbędny do prawidłowego funkcjonowania wszystkich komórek. Wraz z folianami bierze udział w procesach syntezy kwasów nukleinowych, w produkcji czerwonych ciałek w szpiku kostnym. Jest konieczny do przyswajania przez czerwone krwinki żelaza, do produkcji substancji białkowych oraz metabolizmu węglowodanów i tłuszczów, zmniejsza poziom lipidów we krwi. Zapewnia też dobry nastrój, równowagę psychiczną, ułatwia uczenie się i koncentrację.

Niedobór kobalaminy wywołuje u ludzi anemię (niedokrwistość) złośliwą, która prowadzi do groźnych zmian nie tylko w układzie krwiotwórczym (niemożność prawidłowej regeneracji czerwonych krwinek), ale także w układzie nerwowym i pokarmowym. Bez tej witaminy organizm nie może w pełni wykorzystywać kwasu foliowego i węglowodanów dostarczanych z pożywienia. Człowiek anemiczny jest blady, osłabiony, łatwo się męczy, cierpi na bóle i zawroty głowy.

Witamina B12 w pożywieniu występuje tylko w produktach pochodzenia zwierzęcego: podrobach, chudym mięsie (zwłaszcza wołowym), jajach, rybach i w nabiale. Jej niedobór grozi więc głównie wegetarianom, zwłaszcza tym, którzy wyrzekają się też mleka i jego przetworów, a także anorektykom oraz niewłaściwie odżywiającym się osobom starszym. Wbrew temu, co twierdzą niektórzy wegetarianie, glony nie zawierają witaminy B12, lecz jedynie jej analog strukturalny - związek, który nie tylko jest przez człowieka nieprzyswajalny, ale dodatkowo zmniejsza wchłanianie właściwej witaminy.

Podawanie witaminy B12 w postaci preparatu farmaceutycznego jest zazwyczaj połączone z podawaniem kwasu foliowego. (WES)