Bogowie i bóstwa

Pod patronatem "Dziennika Polskiego"

Wyprawa dookoła świata w 60-lecie polskiego wychodźstwa z Rosji

   Jest zimna noc andyjska. Na szczęście schronienie znalazłem w zacisznych pomieszczeniach klasztoru Sióstr Służebniczek Ducha Świętego w Loja! Od dwóch lat jest tu 30-letnia Polka Anna Butkiewicz. Przez 13 lat w parafii tej pracował obecny prowincjał Zgromadzenia Księży Werbistów ks. Krzysztof Białasik.
   Oboje pokochali ten najwyżej położony kraj Ameryki Południowej i ludzi z andyjskich wyżyn. Nie ukrywają jednak, że ciężko tu pracować. Ogromna wysokość 3600-4000 m n.p.m., rozrzedzone powietrze i kłopoty z oddychaniem, zimno, brak drzew, deszcze i ciągłe zmiany pogody powodują depresję. Ludzie są zamknięci, nieufni. Pierwszym polskim werbistą na Altiplano był mój dawny kolega z ławy szkolnej Marian Kwaśniak.
\\\
   Loja to niewielkie miasteczko, w którym mieszka od 3 do 4 tysięcy ludzi. W centrum znajduje się okazały kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia oraz kompleks zabudowań klasztornych i szkoła. Kamienna świątynia pochodzi z XVI-XVII w. Zdradza wpływy europejskiego baroku i miejscowej tradycji. Przed kościołem znajduje się zaś płyta przypominająca, że to miasto Matki Boskiej Pokoju założył w 1548 r. kapitan Alonso de Mendoza (do stolicy - La Paz - jest stąd tylko 35 km na wschód).
   Jednak dzieje Loja związane są przede wszystkim z wydarzeniami, które rozegrały się w 1854 r. Wtedy to w rodzinie Indianina Jose Aquilara - na kamieniu do mielenia zboża (został potem umieszczony w miejscowej kaplicy) - objawiła się Najświętsza Maria Panna. Gdy kaplica spaliła się od uderzenia pioruna, kamień przeniesiono do innej kaplicy w Loja. Choć biskup nie uznał wizerunku NMP za cudowny, to miejsce to nazywane jest Sanktuarium Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia, a każdego roku - 8 grudnia - przybywają tu rzesze pielgrzymów.
   Płaskowyż Altiplano położony jest na wysokości około 4000 m n.p.m. i wydaje się mało przyjazny człowiekowi. Obszar ten był jednak zamieszkany już 4000 lat temu. Najpierw mieszkali tu Indianie ze szczepów Ajmara, Keczua i Guamni. Wielka ilość ruin i posągów bóstw oraz wysokiej klasy rzemiosło artystyczne świadczą o rozwiniętej kulturze.
   Religia Ajmara odznaczała się bogatą obrzędowością ku czci sił przyrody, a zwłaszcza Słońca. Prawdopodobnie z powodu surowego klimatu Indianie przenieśli się do obecnego Cuzco.
   Kim są ci ludzie, w co wierzą? Ich świat dzieli się na 3 części: życie ponad ziemią, życie ziemskie i życie pod ziemią. Dużą rolę odgrywają tu bóstwa opiekuńcze, szczególnie Matka Ziemia, której ołtarzami są kamienne piramidy na polach. Indianie oddają cześć bóstwom, szczególnie przed nadejściem pory deszczowej, bo od plonów zależy ich byt. Okres szczególnie wytężonych prac na roli zbiega się ze świętem zmarłych, których dusze przez pierwsze trzy lata odwiedzają swoich bliskich.
   Ajmarowie mają też swój kalendarz. Ich nowy rok zaczyna się 21 czerwca, podczas przesilenia dnia i nocy. Choć jest tu wtedy zima, to jednak tysiące ludzi przybywają na platformę świątyni Kalasasaya. Modlą się z twarzą zwróconą w kierunku wschodu słońca. O świcie wyciągają ręce w kierunku Bramy Słońca...
   Turyście, a nawet przybywającym tu misjonarzom, religia Inków wydaje się bardzo powierzchowna. Ludzie Andów, choć przyjęli chrześcijaństwo, to jednak wciąż czczą duchy opiekuńcze.
\\\
   Nad jeziorem Titicaca powstała Droga Krzyżowa. Jej ostatnią stację stanowi duży krzyż, przy którym składa się ofiary; obok znajduje się zaś ołtarz Matki Ziemi. Po mszy św. w kościele katolickim Ajmarowie idą do domu i odprawiają rytuał do dawnych bogów.
   Objawienie się Matki Boskiej w Guadelupe i Loja to dla Indian wyraźny znak, że są dziećmi tego samego boga, co biali.
    WŁADYSŁAW GRODECKI
Fot. autor