Brać hormony?

   Hormonalna terapia zastępcza wzbudza emocje. Dziś trudno jednoznacznie wypowiadać się na temat "brać czy nie brać hormonów?", jednak w każdym przypadku rzetelna wiedza na ten temat jest przydatna.
   Kobiety w okresie menopauzy w wyniku niedoboru estrogenów cierpią z powodu wielu dolegliwości, a także są narażone na wiele poważnych chorób. Dolegliwości te to tzw. objawy wypadowe: uderzenia gorąca, nocne poty, nadmierna pobudliwość nerwowa, bezsenność, zmiany nastroju, stany depresyjne, trudności w koncentracji, uczucie zmęczenia, stany lękowe.
   Wraz ze wzrostem niedoboru estrogenów może także dochodzić do zmian w układzie moczowo-płciowym, mogących się objawiać częstomoczem i wysiłkowym nietrzymaniem moczu. Pochwa traci swoją elastyczność i nawilżenie, często także stwierdza się jej zanikowe zapalenie. - Zmiany te - wyjaśnia prof. dr hab. Danuta Pisarek-Miedzińska, emerytowany kierownik Kliniki Położnictwa i Ginekologii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie - nie stanowią dla życia kobiety istotnego zagrożenia, można je zlikwidować lub złagodzić odpowiednim leczeniem. Poważniejszy problem związany z okresem menopauzy stanowią choroby układu sercowo-naczyniowego: miażdżyca naczyń krwionośnych, choroba niedokrwienna serca, zawały, wylewy krwi do mózgu i nadciśnienie tętnicze. Z niedoborem estrogenów wiąże się także występowanie osteoporozy.

   Hormonalna terapia zastępcza, czyli uzupełnianie niedoborów estrogenów poprzez odpowiednio dobrane dawki estrogenów często w połączeniu z progestagenami, poprawia jakość życia kobiet, które cierpią z powodu objawów wypadowych, a także ogranicza przebieg wielu poważnych chorób zagrażających kobiecie w okresie menopauzy. Hormonalną terapię zastępczą należy stosować od momentu wystąpienia pierwszych objawów menopauzy. Terapia ta łagodzi lub likwiduje zupełnie objawy wypadowe, zmiany w układzie moczowo-płciowym oraz w układzie krążenia, a w połączeniu z preparatami wapnia i witaminy D zapobiega osteoporozie (estrogeny zmniejszają możliwość złamania kości poprzez bezpośredni wpływ na tkankę kostną, w której istnieją receptory estrogenowe).
   HTZ zastosowana u kobiet w okresie menopauzalnym (45-55 lat), u których nie stwierdzono choroby wieńcowej, zmniejsza zachorowalność i śmiertelność na chorobę niedokrwienną serca. Estrogeny korzystnie wpływają na naczynia wieńcowe, zwiększając przepływ krwi, co łagodzi objawy choroby wieńcowej i zagrożenie zawałem. - Przed rozpoczęciem stosowania HTZ - przypomina prof. Pisarek-Miedzińska - niezbędne jest wykonanie następujących badań: \badanie ogólne z oceną układu krążenia, ciśnienia tętniczego krwi, ocenę naczyń żylnych; należy także stwierdzić, czy u kobiety nie występują objawy kamicy pęcherza żółciowego, \badanie ginekologiczne i cytologiczne, \badanie ultrasonograficzne narządu rodnego, \palpacyjne, ultrasonograficzne i/lub mammograficzne badanie piersi, \oznaczenie czynników krzepnięcia krwi, \oznaczenie poziomu glukozy w surowicy krwi, \badanie densytometryczne układu kostnego.
   HTZ nie należy stosować u kobiet, u których stwierdzono m.in.: \chorobę zakrzepowo-zatorową lub choroby naczyń krwionośnych mózgu, \niezdiagnozowane krwawienia z macicy, \ciężkie choroby wątroby, \nowotwory szyjki macicy i piersi (przed leczeniem), \czerniaka złośliwego. Kobiety, u których stwierdzono kamicę pęcherza żółciowego, choroby przewodu pokarmowego, nadciśnienie tętnicze czy otyłość, mogą stosować HTZ przezskórnie (w postaci plastrów zawierających hormony).

   Dużym problemem dla kobiet, szczególnie po opublikowaniu w "Journal of the American Medical Association" wyników badań przeprowadzonych na zlecenie Womens Health Initiative - Grupy Inicjatywnej Zdrowia Kobiet, jest obawa przed wystąpieniem pod wpływem terapii hormonalnej procesów nowotworowych. Lęk przed rakiem piersi i szyjki macicy powoduje, że wiele kobiet nie decyduje się na ten rodzaj terapii lub rezygnuje z niej po pewnym czasie. Autorzy wspomnianej publikacji dowodzą także, że stosowanie HTZ nie tylko nie przynosi żadnych korzyści, ale także zwiększa ryzyko nie tylko wystąpienia raka piersi, ale też zawału serca i udaru mózgu.
   - Warto podkreślić - dodaje prof. Pisarek-Miedzińska - że wg ekspertów Polskiego Towarzystwa Menopauzy i Andropauzy ryzyko zachorowania na raka piersi pod wpływem stosowania HTZ jest mniejsze niż związane z otyłością i spożywaniem alkoholu. HTZ zmusza kobiety do regularnych wizyt u lekarza i wykonywania badań profilaktycznych - ewentualny nowotwór może być wcześnie wykryty, dając szanse na całkowite wyleczenie. Hormony zmniejszają ryzyko zachorowania na raka jelita grubego (kobiety stosujące HTZ umierają na ten groźny nowotwór dwukrotnie rzadziej niż te, które nie stosują hormonów). Terapia hormonalna odpowiednio dobrana (dawka hormonów zależy od indywidualnych potrzeb, wieku i stanu zdrowia pacjentki) i stosowana pod kontrolą specjalisty, przynosi znacznie więcej korzyści niż zagrożeń.
   W komentarzu do amerykańskich badań polscy specjaliści podkreślają, że badana grupa kobiet otrzymywała jeden z najstarszych i najsilniejszych leków hormonalnych (prempro - w Polsce pod nazwą premella), który w naszym kraju jest rzadko stosowany (wypowiedź prof. Cezarego Szczylika - kierownika Kliniki Nowotworów w Centralnym Szpitalu Klinicznym WAM w Warszawie dla pisma: "Twój Styl"). W badanej grupie znalazły się kobiety, które wg naszych specjalistów nie powinny zostać zakwalifikowane do stosowania HTZ ze względu na stan zdrowia, dziedziczne obciążenie chorobą nowotworową, otyłość, wiek. Ponadto wszystkie badane kobiety otrzymywały tę samą dawkę hormonów, podczas gdy specjaliści podkreślają, że rodzaj i dawka stosowanych hormonów winna być zawsze dobierana do indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia pacjentki. (DD)