Budynek „Sokoła” z większą dotacją niż Bazylika Mariacka

Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa rozdzielił specjalną pulę na konserwację zabytków o randze narodowej. Chodzi o ponad 42 mln zł zarezerwowanych na lata 2017-2019. Przyznano je na renowację dziesięciu obiektów o szczególnym znaczeniu dla naszej kultury (patrz ramka obok).

Najwięcej, bo aż 9,6 mln zł otrzymało Polskie Towarzystwo Gimnastyczne Sokół na odnowienie swojej siedziby przy ul. Piłsudskiego. Dla porównania, znacznie mniej przyznano na kontynuację konserwacji Ołtarza Wita Stwosza w Bazylice Mariackiej (6,7 mln zł) oraz konserwację grobów królewskich na Wawelu (3,1 mln zł). Taka decyzja spotkała się z krytyką podczas sobotniego zebrania plenarnego SKOZK, gdzie decydowano o rozdzieleniu specjalnej puli dotacji.

Zdaniem historyka sztuki dr hab. Bogusława Krasnowolskiego priorytetowo powinny być potraktowane najcenniejsze zabytki Krakowa. Kontrowersje budził również fakt, że „Sokół” w przeciwieństwie do pozostałych obiektów z listy, nie jest zabytkiem w ścisłym tego słowa znaczeniu. W obiekcie zbudowanym w 1889 r., prowadzone są obecnie m.in. treningi z gimnastyki sportowej oraz konwencje polityczne Prawa i Sprawiedliwości.

- Renowację „Sokoła” można finansować w dłuższym okresie czasu, a nie koniecznie w ciągu najbliższych trzech lat - argumentował prof. Krasnowolski, który jako jedyny głosował przeciw takiemu podzieleniu dotacji (38 członków SKOZK było za, a 11 wstrzymało się od głosu).

Z takimi argumentami nie zgadza się przewodniczący SKOZK prof. Franciszek Ziejka. - Budynek Sokoła wymaga pilnego remontu, od stropów dachowych po elewacje. Ponadto jego właścicielem jest stowarzyszenie, które nie ma środków na gruntowną konserwacje - wskazuje prof. Ziejka.

Według zasad rozdzielania dotacji na renowację ekstraklasy zabytków, właściciele i zarządcy tych budynków mogą otrzymać maksymalnie 85 proc. dotacji. O resztę muszą zadbać sami, a w przypadku Sokoła oznacza to dołożenie przez Polskie Towarzystwo Gimnastyczne aż ponad 1,5 mln zł w latach 2017-2019. Prezes Towarzystwa Konrad Firlej broni decyzji o przyznaniu wysokiej dotacji na odrestaurowanie siedziby „Sokoła”. Zapewnia, że posiada już większość pozwoleń na modernizację obiektu. Konserwacją ma zostać objęte w sumie 2,5 tys. mkw. powierzchni „Sokoła” m.in. elewacja, system wentylacji, wymiana instalacji oraz mur okalający obiekt.

Poza „Sokołem” na liście dziesięciu obiektów objętych specjalną pulą znalazły się głównie zabytki sakralne m.in. Zespół Klasztorny Dominikanów, Bazylika Franciszkanów, synagoga Remuh oraz opactwo Cystersów w Mogile. Postępy prac w tych obiektach będą weryfikowane co zadecyduje o kolejnych transzach. W przypadku stwierdzenia braku postępów w renowacji, Komitet może przyznać dofinansowanie na jeden z 12 obiektów, które znalazły się na liście rezerwowej.

Dotacje na ekstraklasę zabytków stanowią ok. 40 proc. budżetu. Reszta środków jest rozdzielana według starych zasad czyli na obiekty użyteczności publicznej, sakralne, mieszkalne i cmentarze według złożonych wniosków od właścicieli i zarządców.

Ekstraklasa krakowskich zabytków

Budynek Sokoła (9,6 mln zł dotacji ze SKOZK-u) ma zostać objęty kompleksową konserwacją. Od piwnic, po stropy dachowe i elewację z charakterystycznymi freskami. W ostatnich latach poza remontem dachu, zabytkowy obiekt nie był praktycznie remontowany. Całość prac ma kosztować 11, 5 mln zł.

Opactwo benedyktynów w Tyńcu (6,7 mln zł) składało wniosek o rewitalizację historycznych piwnic, które w przyszłości mają stanowić część trasy turystycznej. Planowana ścieżka edukacyjna jest częścią projektu udostępnienia najstarszych, romańskich reliktów klasztoru w ramach rezerwatu archeologicznego pod prezbiterium kościoła. W sumie cały projekt ma kosztować 8,6 mln zł.

Bazylika Mariacka (6,7 mln zł) - kontynuacja prac badawczych i konserwatorskich przy ołtarzu Wita Stwosza. Dotacja ma pokryć m.in. poprawę mechanizmu otwierającego skrzydła ołtarza, jego wygląd oraz instalacje monitoringu zbierającego dane o warunkach klimatycznych wewnątrz kościoła. Całość prac zgłoszonych w tym etapie opiewa na 7,9 mln zł.

Kościół Bożego ciała (3,9 mln zł). Zarządzająca nim parafia otrzymała dotację na kontynuację prac wewnątrz świątyni. Razem z dofinansowaniem projekt wyceniono na 4,6 mln zł.

Archikatedra na Wawelu (3,1 mln zł) . Ten projekt był od początku wskazywany jako faworyt do znalezienia się w gronie 10 zabytków objętych specjalną pulą ze środków SKOZK. Te pieniądze trafią na kontynuację konserwacji sarkofagów królewskich. Do tej pory renowacją objęto 19 nagrobków. Teraz poza sarkofagami monarchów, konserwacją zostaną objęte również groby Adama Mickiewicza czy Józefa Piłsudskiego (na zdj. obok). Koszt całego projektu na trzy lata wynosi 3,8 mln zł.

Opactwo Cystersów w Mogile (2,7 mln zł) planuje otworzyć na ul. Klasztornej 11 Muzeum Cystersów. Ma ono zostać uruchomione w budynkach dawnego Pałacu Opata i Przeoratu. Planowana jest też rewaloryzacja otoczenia. Właśnie na ten cel SKOZK przeznaczył gwarancję trzyletniej dotacji. Całość projektu to 5,9 mln zł.

synagoga i cmentarz remuh (2,3 mln zł) do tej pory była odnawiana tylko częściowo. Dzięki specjalnej dotacji w ciągu trzech najbliższych lat ma się to zmienić. W ramach zgłoszonego projektu zostanie odnowiony ostatni fragment muru oraz kamienne macewy. Całkowity koszt prac - 2,7 mln zł.

Zespół klasztorny franciszkanów (2,4 mln zł) - kompleksowa renowacja krużganków klasztornych wraz z otwarciem nowej nowych miejsc dla zwiedzających. Całkowity koszt prac - 2,8 mln zł.

Zespół klasztorny dominikanów (2,2 mln zł) - utworzenie Muzeum Polskiej Prowincji Dominikanów w części średniowiecznych i nowożytnych zabudowań klasztornych. Całość projektu to 5,7 mln zł.

Zespół klasztorny pijarów (1,9 mln zł) - renowacja polichromii w krypcie kościoła i udostępnienie nowych pomieszczeń do zwiedzania.

(PD)

Komentarz
Jan Janczykowski, wojewódzki konserwator zabytków:

Przyznanie budynkowi Sokoła ponad 9 mln zł uważam za racjonalną decyzję. Sokół jest w bardzo złym stanie i dlatego wymaga natychmiastowych prac. Ważne jest także to, żeby w głównej sali odsłonić zabytkowe polichromie. Dzięki gwarancji dotacji na trzy lata w końcu ten budynek zostanie należycie dofinansowany. Do tej pory w funduszach Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa brakowało pieniędzy na jego konserwację. (PD)