Carski poddany - legionista

Czernichów

Pamięć ludzka bywa krótka i zawodna. Ciekawe, czy nazwisko jednego spośród jakże licznych absolwentów szkoły rolniczej w Czernichowie przywoływane jest tak często, jak powinno? Czy ktoś w tej podkrakowskiej wsi wspomina jeszcze podpułkownika Franciszka Biberstein-Żuławski?

Franciszek Biberstein-Żuławski urodził się 23 września 1882 roku w majątku Otocznia koło Mławy. Rodzice - Jan i Henryka z Kijewskich - nie posłali go do rosyjskiej szkoły, lecz zadbali, aby wykształcenie odbierał w języku polskim: ukończył Gimnazjum św. Anny w Krakowie, a następnie Szkołę Rolniczą w Czernichowie. Po odbyciu praktyki rolnej pracował aż do wybuchu I wojny światowej w charakterze agronoma. 1 sierpnia 1914 r. powołano go do armii rosyjskiej.
Jako absolwent polskich szkół - w wojsku carskim honorowano tylko maturę rosyjską, posiadaczom innych świadectw odmawiano uznania cenzusu naukowego - nie mógł liczyć na stopień oficerski i służył w stopniu szeregowego w moskiewskim pułku dragonów. Szczery patriota, wykorzystał pierwszą nadarzającą się okazję i w lipcu 1915 r. przedarł się przez front na stronę austriacką. 3 sierpnia wstąpił do 1. Pułku Ułanów 1. Brygady Legionów Polskich - przeszedł z nim cały szlak bojowy aż do rozwiązania Legionów. Po kryzysie przysięgowym był internowany - od 28 lipca 1917 do 10 stycznia 1918 roku - w Szczypiornie i Łomży. W tym czasie ukończył Oficerską Szkołę Jazdy w Ostrołęce, dzięki czemu, gdy 1 listopada 1918 wstąpił do Wojska Polskiego, otrzymał stopień podporucznika.
Już jako oficer współtworzył 7. Pułk Ułanów, z którym walczył od 13 grudnia 1918 do 4 kwietnia 1919 na froncie ukraińskim, a następnie, od 29 maja 1919 na froncie litewsko-białoruskim. Tam dowodził plutonem i szwadronem. 2 listopada 1919 r. zdobył najważniejsze odznaczenie: Virtuti Militari. Nadano mu je za wzorowe wykonanie rozkazu, osobistą odwagę i doskonałe prowadzenie oddziału, zakończone zdobyciem wsi Wiesińsk. W służbie liniowej pozostawał aż do końca wojny polsko-bolszewickiej (15 czerwca 1920, podczas bitwy nad Dzisną, został ciężko ranny). Oprócz Virtuti otrzymał też cztery Krzyże Walecznych.
Po zakończeniu działań wojennych poświęcił się zawodowej służbie wojskowej. Doszedł do stopnia majora, w macierzystym pułku pełnił różne funkcje, m.in. od 1922 do 1924 był zastępcą dowódcy, od 1924 do 1925 kwatermistrzem, a od 1925 do 1926 - szefem wyszkolenia. W połowie 1927 roku przeniesiono go - odznaczonego za dotychczasową służbę Złotym Krzyżem Zasługi - na stanowisko kwatermistrza 26. Pułku Ułanów, a w grudniu tego roku został rejonowym inspektorem koni w Kielcach. 1 stycznia 1928 awansował na podpułkownika. Był to jednak już schyłek kariery wojskowej Biberstein-Żuławskiego. 28 lutego 1931 roku przeszedł w stan spoczynku i zamieszkał w Brzeżanach. Rok później wyróżniono go - za udział w walkach 1. Brygady Legionów - wielce cenionym i wysoko usytuowanym w hierarchii odznaczeń państwowych II Rzeczypospolitej Krzyżem Niepodległości.
Ten szczery patriota, wychowanek polskich szkół, carski poddany - legionista, dożył swych dni w Brzeżanach. Zmarł 28 lipca 1938 r. Spoczął na tamtejszym cmentarzu.
(HAUS)