Celnie uderzyć lekami w raka

Nowe lekarstwa, nowe urządzenia, nowe sposoby leczenia – te i inne rozwiązania kryją się pod hasłem „Leki i technologie miejscowo niszczące nowotwory”.

Podstawą działań medycznych jest zawsze właściwa diagnostyka. W nowoczesnej zaawansowanej onkologii dąży się do coraz dokładniejszego rozróżniania pacjentów i ich chorób. Lekarze chcą wiedzieć, jakie dokładnie geny i białka w organizmie pacjenta są przyczyną procesu chorobowego i niekontrolowanego wzrostu komórek nowotworowych, by w nie właśnie celnie uderzyć lekarstwami. Ważne jest też, by zbadać całego pacjenta niejako poza chorobą: w zależności od jego genomu stosować się będzie taki lub inny zestaw leków. Dokładne rozpoznanie tych elementów pozwoli na właściwsze dobranie terapii i leków, skuteczniejsze zwalczanie choroby oraz zminimalizowanie efektów ubocznych.

Po rozpoznaniu przyczyn choroby przystępuje się do leczenia. Nowotwory zwalcza się dziś na trzy sposoby: przez operacje chirurgiczne, radioterapię oraz leczenie środkami farmakologicznymi. We wszystkich tych obszarach ciągle poszukuje się nowych, bardziej skutecznych i bezpieczniejszych dla pacjentów rozwiązań. Nowe badania w radioterapii idą w dwóch kierunkach: po pierwsze – dobiera się rodzaj promieniowania tak, by lepiej zwalczał komórki nowotworowe, a nie był groźny dla komórek zdrowych; po drugie – wprowadza się do nowotworu odpowiednie substancje uwrażliwiające na promieniowanie. Natomiast w zakresie nowych terapii środkami farmakologicznymi pracuje się głównie nad substancjami chemicznymi i biologicznymi, które po wprowadzeniu do organizmu w sposób celowany będą niszczyć nowotwór.

– Nowe terapie mają wyeliminować nowotwór działając bezpośrednio na przyczynę powstawania zmienionych chorobowo komórek, nie uszkadzając przy tym zdrowej tkanki, czyli mają usunąć raka, a nie zaszkodzić pacjentowi – wyjaśnia Paweł Przewięźlikowski, prezes krakowskiej firmy biotechnologicznej Selvita, ekspert w dziedzinie nowych rozwiązań medycznych.

Następne pole działania to opracowywanie nowych urządzeń i technologii wspomagających leczenie. Jako przykład ekspert podaje zabieg pobrania krwi, przeniesienia jej poza organizm pacjenta, oczyszczenia ze szkodliwych komórek, a następnie ponownego wprowadzenia do organizmu, już bez chorych komórek. Metodę tę zaczyna się też stosować wobec większych narządów. W obszarze naczyń krwionośnych przed i za organem zakłada się mianowicie odpowiednie filtry, a następnie wprowadza do niego substancję leczniczą, która dzięki wspomnianym filtrom działa tylko w obszarze zaatakowanego organu i nie prowadzi do spustoszenia całego organizmu jak w przypadku podania ogólnoustrojowego.

– Jak więc widać – poszukiwanie nowych sposobów leczenia raka to szerokie pole działania dla chemików, farmaceutów, biologów, biotechnologów, diagnostów, lekarzy oraz inżynierów biomedycznych – mówi Paweł Przewięźlikowski.

W projekt opracowywania nowych leków i technologii miejscowo niszczących nowotwory zaangażowane mogą zostać takie małopolskie placówki badawcze jak krakowski oddział Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Skłodowskiej–Curie, Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ, Wydział Farmacji Collegium Medium UJ, Wydział Lekarski Collegium Medicum UJ czy Instytut Fizyki Jądrowej PAN. Partnerami biznesowymi mogą być krakowskie firmy działające w szeroko rozumianej branży biomedycznej: Bank Komórek Macierzystych Progenis (jeden z największych w Polsce banków krwi pępowinowej), BioCentrum, MDS Pharma Services, Selvita, Biote21 i inne. W Małopolsce działają też dwa klastry z zakresu medycyny: Klaster Medycyna Polska Południowy Wschód Tarnów oraz Klaster Life Science Kraków. Badania w tych ośrodkach już trwają.

Bezpośrednią korzyść z wdrożenia i rozwoju omawianej technologii odniosą też mieszkańcy regionu, którzy w perspektywie paru lat zyskają dostęp do większej liczby nowoczesnych terapii, wcześniejszego wykrywania chorób oraz możliwości korzystania z nowych leków. (PS)