Chciwość, nieuczciwość, złe prawo i „nie nasze” państwo

Według danych Banku Światowego obroty na „szarym rynku” stanowią prawie jedną czwartą polskiego PKB. Szara strefa występuje praktycznie w każdej dziedzinie. Traci na tym nie tylko budżet państwa. Poszkodowani są także przedsiębiorcy działający zgodnie z prawem.

Według oficjalnych danych szara strefa na rynku oleju napędowego w ub. roku wyniosła ok. 15 proc., a straty budżetu państwa w związku z nielegalnym handlem paliwami przekraczają 6 mld zł rocznie. Z powodu istnienia szarej strefy na rynku producentów i sprzedawców wyrobów tytoniowych do budżetu nie wpływa kilkanaście miliardów złotych. W branży hazardowej straty mogą być jeszcze wyższe.

Luki w prawie

– Występowanie szarej strefy wynika najczęściej z dużych obciążeń podatkowych oraz wysokich składek na świadczenia społeczne. Motywem wchodzenia w obszar szarej strefy jest chęć uniknięcia tych obciążeń, stanowiących bardzo istotny czynnik podnoszący koszty działalności gospodarczej – tłumaczy Jeremi Mor­da­se­wicz z Konfederacji Lewiatan.

Na istnieniu szarej strefy traci nie tylko budżet, lecz również przedsiębiorcy działający zgodnie z prawem. – Powoduje ona brak trans­pa­rent­ności działania wielu firm i nieuczciwą konkurencję w stosunku do tych, które działają zgodnie z prawem. Mają bowiem znacznie wyższe koszty funkcjonowania niż te, które stosują praktyki z szarej strefy. Skala problemu zależy od branży, najczęściej występuje w budownictwie i w firmach o sezonowym charakterze działania – komentuje Andrzej Tu­ta­jew­ski, prezes Mołopolskiego Porozumienia Organizacji Gospodarczych.

Istotnym problemem są luki w prawie. – Zatrudnienie kogoś do pracy sezonowej i ewentualne późniejsze zwalnianie jest dla przedsiębiorców nieopłacalne. Wchodzą więc w szarą strefę. Jest to niewątpliwie chęć osiągnięcia większego zysku, lecz wynika przede wszystkim z niedostosowania przepisów kodeksu pracy do rzeczywistych warunków funkcjonowania przedsiębiorców – dodaje Tu­tajewski.

Zmiana mentalności?

W walce z szarą strefą uczestniczy nie tylko aparat państwowy, starają się to robić także sami przedsiębiorcy. Ich zdaniem, aby działania były skuteczne, muszą być prowadzone wspólnie przez biznes i państwo. Cel jest jeden, a korzyści do uzyskania – po obu stronach.

Podczas konferencji zorganizowanej przez Business Centre Club na temat „Jak walczyć z szarą strefą w Polsce?” przedstawiciele kilku branż pokazali przykłady mechanizmów funkcjonowania szarej strefy oraz omawiali sposoby zwiększania skuteczności działań podejmowanych w celu zwalczania tego niekorzystnego zjawiska.

Podkreślano, jak ważna jest zmiana mentalności obywateli. Bardzo często unikanie płacenia podatków nie jest bowiem oceniane jednoznacznie negatywnie. – Biorąc pod uwagę historyczne doświadczenia Polaków, niełatwo jest sprawić, by bardziej utożsamiali się z państwem i chcieli płacić podatki – zauważył minister finansów Mateusz Szczurek.

– Mamy przed sobą bardzo długą drogę, by odwrócić ten proces, ale to jest możliwe – dodał. Zdaniem ministra finansów należy zbudować system, w którym przedsiębiorcom po prostu nie będzie się opłacało oszukiwać.

Większe utożsamianie się z państwem i wypracowanie wewnętrznej chęci płacenia podatków brzmi zbyt górnolotnie i raczej utopijnie. Zdaniem wielu dyskutantów, biorących udział w konferencji Business Centre Club są to tylko trudne do zrealizowania życzenia szefa polskich finansów.

W opinii Ireneusza Jabłońskiego z Centrum im. Adama Smitha obszar szarej strefy można zmniejszyć poprzez zmiany systemowe. – Przyczyną tak licznej obecności firm z sektora małych i średnich przedsiębiorstw w szarej strefie nie są skłonności patologiczne ciężko pracujących ludzi, ale niezdolność do płacenia absurdalnie wysokich podatków – uważa Jabłoński.

Napisz do autora:
[email protected]