Ciąża i leki

   Ciąża to stan fizjologiczny, ale również wielkie przeżycie psychologiczne dla całej rodziny. Wszyscy też pochylamy się wówczas nad tajemnicą powstania i rozwoju życia.
   I choć fizjologia dawno wyjaśniła wiele zagadnień związanych z organogenezą i rozwojem nowego organizmu, to chyba nikt nie ma wątpliwości, że oto na jego oczach zachodzi proces tajemniczy i cudowny zarazem. W tym okresie matka i rozwijające się dziecko pozostają pod szczególną opieką. Często też przyszła mama jest bombardowana dobrymi radami, co wolno, a czego nie. Dowiaduje się więc nagle, że jedzenie soli może spowodować zatrucie ciążowe, a mycie głowy zapalenie płuc u dziecka itd. itd. Tymczasem prawdziwe problemy zaczynają się wówczas, gdy stan zdrowia matki ulega pogorszeniu i wymaga zastosowania substancji leczniczych.
   Tragedia spowodowana stosowaniem Talidomidu na przełomie lat 50. i 60. sprawiła, że do farmakoterapii ciężarnych zaczęto podchodzić z dużą ostrożnością. Przypomnieć należy, że stosowany wówczas w stanach nerwicowych Talidomid lub inaczej, Contergan, spowodował liczne przypadki urodzeń dzieci z poważnymi wadami rozwojowymi, takimi jak np. niedorozwój kończyn górnych i dolnych.
   W latach 80. przeprowadzono klasyfikację leków pod kątem bezpieczeństwa stosowania ich w ciąży. Leki zaliczono do pięciu kategorii. Rozpoczynając od całkowicie bezpiecznych, których bezpieczeństwo stosowania zostało dobrze udokumentowane, poprzez te leki, dla których brak wystarczających danych, aby stwierdzić, że ich stosowanie jest bezpieczne; aż do grupy leków, których nie wolno stosować, gdyż znacznie zwiększają ryzyko wystąpienia wad wrodzonych u dzieci. Podkreślić należy, że większość leków znajdujących się na rynku to takie, co do których nie ma pewności, że ich stosowanie jest całkowicie bezpieczne. Powinno to stanowić ostrzeżenie dla przyszłych matek, że w stanie, w jakim się znajdują, nawet zażywanie tabletek od bólu głowy powinno być konsultowane z prowadzącym lekarzem ginekologiem.
   Warto się bliżej przyjrzeć lekom, których nie wolno stosować. Zaliczają się do nich:
   - leki przeciwnowotworowe z grupy antagonistów kwasu foliowego - np. Metotreksat - stosowanie tych leków może prowadzić do przepukliny oponowo-rdzeniowej, rozszczepu podniebienia, wodogłowia;
   - hormony płciowe - estrogeny, progestageny - zawarte np. w doustnych środkach antykoncepcyjnych, androgeny zawarte np. w preparatach anabolicznych mogą one powodować nieprawidłowy rozwój narządów płciowych dziecka;
   - witamina A i jej pochodne - Isotretinoina i Etrtinat stosowane w cięższych przypadkach trądziku i łuszczycy - wpływają niekorzystnie na rozwój ośrodkowego układu nerwowego powodując zaburzenia budowy móżdżku i mózgu oraz nerwów czaszkowych;
   - ergotamnia - stosowana w bólach migrenowych występująca np. w preparatach Coffecorn Mite i Forte;
   - leki z grupy statyn, obniżające poziom cholesterolu we krwi;
   - związki jodu mogą prowadzić do powstania u dziecka wola lub nawet uduszenia wskutek ucisku wola i niedrożności dróg oddechowych.
   Do tej grupy zaliczyć można również Gryzeofulwinę - lek przeciwgrzybiczy, oraz chininę zawartą w popularnych preparatach przeciw przeziębieniu, takich jak Isochin, Amidochin.
   Inne substancje lecznicze, które, jak się podejrzewa, mogą decydować o zwiększonej częstotliwości powstawania wad wrodzonych, to między innymi niektóre leki moczopędne, np. tiazydy, niektóre antybiotyki aminoglikozydowe np. Streptomycyna, Gentamycyna, leki przeciwpadaczkowe, przeciwzakrzepowe, psychotropowe, np. benzodiazepiny oraz niektóre niesteroidowe leki przeciwzapalne, np. Aspiryna. Ten lek zwiększa ryzyko niewydolności nerek u dziecka, zmian degeneracyjnych w obrębie mięśnia sercowego czy nawet urodzenia martwego płodu. Jak widać nawet z pobieżnej analizy, stosowanie leków przez kobiety ciężarne wiąże się z ryzykiem ich negatywnego wpływu na rozwijający się płód czy przebieg ciąży. Przy czym w ostatnich latach ostatecznie podważono pogląd, jakoby łożysko stanowiło selektywny filtr zabezpieczający dziecko przed szkodliwymi substancjami przyjmowanymi przez kobiety. W tym kontekście warto się być może jeszcze raz zastanowić nad stosowaniem w ciąży używek, takich jak nikotyna czy alkohol. Rozwijające się dziecko jest bowiem wystawione na działanie tych trujących substancji, podobnie jak na działanie leków, praktycznie bez żadnych ograniczeń.
Twój zaprzyjaźniony Aptekarz