Cmentarz na Rossie — pierwsze jaskółki zmian

Wycieczka przy odnawianej kaplicy na Cmentarzu na Rossie
Fot. Marian Paluszkiewicz

Alejka prowadząca do pomników Montwiłła i Basanavičiusa została odnowiona, na cmentarzu trwają prace konserwatorskie pomników ojca i ojczyma Juliusza Słowackiego, a prace nad kolejnymi zabytkowymi grobowcami rozpoczną się wkrótce. O dalszych planach i receptach na uleczenie nekropolii rozmawiali w środę (26.08) przedstawiciele Wydziału Konsularnego Ambasady RP, Departamentu Dziedzictwa Kulturowego przy Ministerstwie Kultury RL oraz Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą. Podczas spotkania zostały poruszone tematy budzące ostatnio największe emocje — sprawa płyt stojących pod murem przy remontowanej kaplicy, problem polskich pomników przy kaplicy niezabezpieczonych przed ewentualnym zniszczeniem podczas prac remontowych oraz ścięte pnie drzew zalegające na nagrobkach. Jak wyjaśniła Audronė Vyšniauskienė, inspektor z Departamentu Dziedzictwa Kulturowego, budzące emocje płyty stojące pod murem przy kaplicy to nie zdewastowane tablice nagrobne z Cmentarza na Rossie, lecz płyty z cmentarza ewangelickiego, które w czasach sowieckich były chronione w kaplicy cmentarnej, a obecnie wystawione na czas remontu. Także brak zabezpieczenia polskich pomników przy kaplicy nie ma na celu doprowadzenia do ich zniszczenia. Višniauskienė poinformowała, że na czas remontu wszystkie pomniki zabezpiecza się tak samo, natomiast, jeśli zagrożenie uszkodzeniem mija — zdejmuje się folię ochronną, by turyści mogli podziwiać zabytkowe rzeźby. „Niekiedy turyści radzą sobie sami — ściągają folię, by zrobić pamiątkowe zdjęcie” — ubolewa jeden z pracowników remontujących kaplicę. „Ale proszę się nie przejmować, jak tylko kończymy remont jednej ściany, dokładnie myjemy pomniki” — dodaje. I rzeczywiście — jedna odnowiona już ściana prezentuje się bardzo efektownie, a pomniki przy niej stojące nie wyglądają na zniszczone podczas remontu.
Audronė Vyšniauskienė i prezes Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą Alicja Klimaszewska uważają, że dużym problemem są grupy turystów, którzy wydeptują na cmentarzu ścieżki, nie bacząc na groby. Tu i ówdzie widać całkiem wdeptane w ziemię nagrobki, gdzieniegdzie ścieżki zostały całkowicie pozbawione trawy — naturalnej ochrony przed obsuwaniem się ziemi podczas deszczu, dlatego w planach jest zbudowanie alei prowadzącej do najczęściej odwiedzanych grobowców (m. in. grobu Euzebiusza Słowackiego) i wyznaczenie tras, którymi mogą spacerować turyści bez uszczerbku dla cmentarza. Przy współpracy z przewodnikami oprowadzającymi wycieczki po Rossie to bardzo pomoże w poprawieniu stanu nekropolii — zgodnie podkreślają Audronė Vyšniauskienė i Alicja Klimaszewska. Niestety, przedstawiciele samorządu miasta Wilna, odpowiadającego za porządek na nekropolii, nie mogli wziąć udziału w spotkaniu. A szkoda, gdyż to dzięki ich inicjatywie i wkładowi pieniężnemu powinna odbywać się renowacja cmentarza. Ale nic straconego. Już wkrótce planowane są kolejne spotkania, na których powinny zapaść decyzje — między innymi, co do alei prowadzącej do znanych grobów, tablicy informującej gdzie stawiać znicze i kwiaty przy Mauzoleum „Matka i Serce Syna”, której inicjatorem jest Ambasada RP w Wilnie, ogrodzenia grobów i wielu innych, palących spraw.
Od dawna zapowiadane zacieśnienie współpracy polskich i litewskich urzędników powoli staje się faktem. Departament Dziedzictwa Kulturowego i polska placówka dyplomatyczna deklarują chęć większego zaangażowania w poprawę stanu cmentarza, co przy współpracy z samorządem miasta Wilna może już wkrótce dać widoczne rezultaty.
Inf. wł. KW