Czarny bez

Jasnokremowe kwiaty, zebrane w płaskie, szerokie baldachy, wydzielają duszący, silny zapach. Czarny bez spotykamy wszędzie: w lasach, zaroślach, przy drogach i na rumowiskach, w miastach i na wsiach. Ciekawe, że gdy rośnie na wapiennym podłożu, jego zapach jest o wiele słabszy, prawie niewyczuwalny.

Pod koniec lata kremowe parasole kwiatów przekształcają się w lśniące, ciemnofioletowe, prawie czarne jagody. Z bzu pozyskuje się kwiaty, owoce, liście i korę. Uwaga! Niedojrzałe owoce czarnego bzu są szkodliwe dla zdrowia! Zrywamy tylko dojrzałe (dojrzewają we wrześniu) – wtedy są nietoksyczne. Kwiaty zawierają m.in. flawonoidy, aminy, kwasy organiczne, olejek lotny, garbniki, związki fenolowe, sole mineralne, glukozę.

W owocach znajdziemy kwasy organiczne, około 20 proc. cukrów redukujących, garbniki, antocyjany, karotenoidy, witaminę C i zespół witamin B. Najważniejszą zaletą naparów z bzu czarnego jest silne działanie napotne, jednak ich zastosowanie jest o wiele szersze – surowiec zawiera wszak dużo różnych składników.

Kwiaty działają napotnie i przeciwgorączkowo (silniej niż kwiat lipy), napar pije się w przypadku takich schorzeń, jak: grypa, angina (w tym przypadku naparem płuczemy gardło), przeziębienia, stany nieżytowe dróg oddechowych, choroby reumatyczne (bóle stawowe i mięśniowe), dna, stany nieżytowe i zapalenie nerek, dróg moczowych i pęcherza, niedostateczne wydzielanie moczu i związane z tym obrzęki, zaburzenia przemiany materii i przewodu pokarmowego.

Zewnętrznie napar stosujemy w postaci okładów i przemywań, pomocny jest w wysypkach skórnych, stanach zapalnych skóry, egzemach, liszajach, wrzodach, oparzeniach oraz w zapaleniach spojówek.

Owoce bzu (napar) wykazują działanie rozwalniające i przeciwbólowe, napotne i moczopędne – stosujemy je głównie przy zaparciach, w bólach neuralgicznych, migrenie, zapaleniu nerwu trójdzielnego i w rwie kluszowej, w niedomodze wątroby, żółtaczce i pożółtaczkowych stanach wyczerpania, w stanach zapalnych żołądka, wreszcie w kamicy moczowej.

Odwar z kory to silny środek moczopędny i napotny, pomocny w obrzękach i przewlekłych niedomaganiach nerek. Liście mają działanie moczopędne i napotne, nieco żółciopędne i rozwalniające – można je podawać w przewlekłych zaparciach, nieżytach dróg trawiennych.

Czarny bez ma również zastosowanie w kuchni – z owoców można zrobić sok i powidła. Nie należy ich jednak używać do wyrobu win i wódek! Podczas fermentacji powstają szkodliwe, ciężkie alkohole, powodujące silne zatrucia.