18+

Treść tylko dla pełnoletnich

Kolejna strona może zawierać treści nieodpowiednie dla osób niepełnoletnich. Jeśli chcesz do niej dotrzeć, wybierz niżej odpowiedni przycisk!

Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Czas pracy (3)

Redakcja
Radca Państwowej Inspekcji Pracy wyjaśnia

   Od stycznia br. obowiązują nowe przepisy dotyczące czasu pracy. W kodeksie pracy wprowadzono wiele definicji, które dotychczas nie były wyraźnie określone albo wynikały tylko z praktyki - mówi Maciej Piotrowski, radca Okręgowego Inspektoratu Pracy w Krakowie.
   Pisaliśmy o tym częściowo 27 stycznia oraz w ubiegłym tygodniu. Dziś trzecia, ostatnia część poradnika.
   Inaczej liczymy czas pracy, gdy pracownik pracuje

w ruchu ciągłym.

   Praca taka, ze względu na technologię lub specyfikę, nie może zostać przerwana. Typowym przykładem jest obsługa wielkiego pieca w hucie, który nie może zostać wygaszony. Pracownicy tam zatrudnieni pracują przez siedem dni w tygodniu, a więc liczenie w tym przypadku tygodni pięciodniowych mogłoby być kłopotliwe. W takiej sytuacji liczenie odbywa się w sposób następujący. Osiem godzin - normę dobową, mnożymy przez liczbę dni kalendarzowych przypadających w okresie rozliczeniowym. Od liczby dni kalendarzowych należy odjąć niedziele, święta oraz dni wolne od pracy, wynikające z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Do otrzymanego wyniku dodajemy określoną liczbę godzin związaną z tzw. łamaniem zmian. Liczba ta nie może przekraczać 4 godzin na każdy tydzień okresu rozliczeniowego, w którym następuje przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy. Minimalna liczba godzin na tzw. łamanie zmian to 4, a maksymalnie 12 godzin, gdyby łamanie zmian wystąpiło w trzech tygodniach okresu rozliczeniowego. Problem z łamaniem zmian pojawia się np. wtedy, gdy pracownik przez pewien czas pracuje na pierwszej zmianie, następnie na drugiej lub na trzeciej. Może to niekiedy zaburzać naturalny cykl jego pracy i w niektórych dobach pracuje on więcej niż osiem godzin.
   Przy obliczaniu nominalnego czasu pracy w ruchu ciągłym należy też pamiętać o świętach występujących w innym dniu niż niedziela. Wystąpienie takiego święta oznacza konieczność pomniejszenia wymiaru policzonego w podany wyżej sposób o 8 godzin za każde występujące święto. Wystąpienie w jednym tygodniu dwóch świąt, poza niedzielą, obniża normę tylko o 8, a nie o 16 godzin.
   Od nowego roku możliwe jest
zatrudnianie pracowników w systemie

skróconego tygodnia pracy.

   Oznacza to, że pracownik pracuje mniej niż przez 5 dni w tygodniu, w granicach do 12 godzin dziennie w okresie rozliczeniowym nie przekraczającym miesiąca. W tej sytuacji pracownik we wniosku (pisemnym) do pracodawcy nie musi szczegółowo uzasadniać, dlaczego chce takich unormowań.
   Dopuszczalne stało się stosowanie indywidualnego rozkładu czasu pracy dla zainteresowanego pracownika. Może się zdarzyć, że firma pracuje od godz. 8 do 16, lecz na wniosek pracownika, jeśli pracodawca widzi sens takiego postępowania, czas pracy konkretnej osoby zostanie ustalony np. w godz. 10 - 18 lub 7 - 15. Ostateczna decyzja należy zawsze do pracodawcy, który wniosek pracownika może przyjąć, ale nie ma takiego obowiązku. Nie jest też zobowiązany do szczegółowego uzasadnienia ewentualnej odmowy.
   Ustalony też został

maksymalny dobowy wymiar

czasu pracy przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy. Wynosi on 16 godzin. Po dniu takiej pracy pracownikowi przysługuje równoważny okres odpoczynku, a więc czas wolny w wymiarze co najmniej 16 godzin, niezależnie od gwarantowanego odpoczynku cotygodniowego, który wynosi 35 godzin.
   W kodeksie wskazano również sytuacje, w których dopuszczalne jest przedłużanie dobowego wymiaru czasu pracy nawet do 24 godzin. Dotyczy to osób zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożarnych i służb ratowniczych. Pracownikom takim po każdym dniu pracy w wydłużonym dobowym wymiarze przysługuje równoważny okres odpoczynku, czyli np. po 24 godzinach pracy pracownik powinien mieć minimum 24 godziny nieprzerwanego wypoczynku, który jest niezależny od wypoczynku cotygodniowego, wynoszącego 35 godzin.
   W nowym kodeksie zezwolono na stosowanie

pracy zmianowej

w każdym systemie czasu pracy. Praca zmianowa wykonywana jest na podstawie ustalonego rozkładu czasowego. Przewiduje on zmianę pory wykonywania pracy przez poszczególnych pracowników po upływie określonej liczby godzin, dni lub tygodni. Zwykle wykonuje się pracę na jedną, dwie lub trzy zmiany.
   W pewnym stopniu uległa liberalizacji zasada rekompensaty za pracę w niedziele i święta. Nadal za taką pracę przysługuje dzień wolny, natomiast jego udzielenie może nastąpić w zamian za pracę w niedzielę w ciągu 6 dni poprzedzających ją lub następujących po niej. Dzień wolny za pracę wykonywaną w święto przypadające w inny dzień niż niedziela przysługuje podczas całego okresu rozliczeniowego, w którym to święto przypadło.
   Jeśli zaistniałaby w zakładzie pracy taka sytuacja, że udzielenie dnia wolnego za niedzielę w ciągu sześciu dni poprzedzających ją lub po niej następujących nie jest możliwe, pracodawca ma możliwość udzielenia dnia wolnego za taką niedzielę w ciągu całego okresu rozliczeniowego. W praktyce jest więc możliwe

zrekompensowanie

awansem. Dla przykładu, można wymienić firmy handlowe, pracujące także w niedziele, które każą pracownikowi przyjść w taki dzień do pracy zgodnie z obowiązującym harmonogramem. W ramach rekompensaty pracodawca może udzielić pracownikowi za przepracowaną niedzielę dnia wolnego np. we wtorek w tym samym tygodniu kalendarzowym. W poprzednio obowiązujących przepisach udzielenie dnia wolnego za niedzielę powinno nastąpić po jej przepracowaniu. Rodziło to jednak kłopoty, zwłaszcza gdy ta niedziela była ostatnim lub jednym z ostatnich dni okresu rozliczeniowego (np. przypadała 30 lub 31, a z końcem miesiąca kończył się okres rozliczeniowy). Zmuszało to niejednokrotnie pracodawcę do zapłaty za pracę w godzinach nadliczbowych, gdyż nie miał on możliwości udzielenia dnia wolnego.
   W kodeksie określono również wyraźnie sposoby rekompensaty za pracę w dniu wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy (np. poniedziałek lub wtorek). Pracownik, jeśli został zobowiązany do pracy w takim dniu, oprócz normalnego wynagrodzenia powinien dostać dzień wolny od pracy w terminie uzgodnionym z pracodawcą, najpóźniej do końca bieżącego okresu rozliczeniowego.
DANUTA ORLEWSKA

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na dziennikpolski24.pl Dziennik Polski