Czy będzie las, jak nie będzie nas?

Ochotnica, widok na Gorce. Archiwalna fotografia pochodzi z 1935 r., współczesna z 2011 r. Porównując obie fotografie, można zauważyć, że lasy świerkowe porastają dawne pastwiska oraz grunty orne, podczas gdy powierzchnia lasów bukowych nie podlegała istotnym zmianom. Fot. Dominik Kaim, IGiGP UJ

NAUKA. Takich badań jeszcze nie było. Geografowie z Uniwersytetu Jagiellońskiego wspólnie z naukowcami ze Szwajcarii zbadają, jak zmieniały się lasy Karpat i Alp w ciągu ostatnich 200 lat i jakie może to mieć konsekwencje w przyszłości.

Badacze będą się też zastanawiać, na ile owe zmiany wynikają z działalności człowieka, a na ile z czynników klimatycznych. Ocieplenie klimatu może bowiem spowodować, że podniesie się górna granica lasu.

Kolejnym elementem programu będzie próba przewidzenia, jak zmiany zalesienia mogą postępować w przyszłości oraz jakie będą tego konsekwencje.

Dlaczego zmiany zachodzące w powierzchni lasów są tak ważne? Po pierwsze, lasy wpływają na klimat, m.in. przez pochłanianie dwutlenku węgla, a możliwości lasów w tym względzie są większe niż np. pól uprawnych. Po drugie, lasy odgrywają wielką rolę w retencji wody na terenach górskich, co ma z kolei znaczenie przy ograniczaniu możliwości wystąpienia powodzi. Po trzecie, przyrost powierzchni zalesionych oznacza zanik tradycyjnych krajobrazów górskich, które przyciągają turystów. I po czwarte wreszcie, obecność leśnej roślinności wpływa na bioróżnorodność.

- Zwiększenie powierzchni lasów stwarza korzystne warunki dla wielu dużych ssaków, takich jak niedźwiedzie czy wilki - podkreśla prof. Jacek Kozak.

Geografowie z Uniwersytetu Jagiellońskiego badać będą pod tym kątem całe polskie Karpaty, od Cieszyna po Przemyśl. Interesujące jest to, że naukowcy chcą sprawdzić zmiany powierzchni lasów w ciągu aż 200 lat.

- Tak szeroko zakrojonych badań, zarówno pod względem zakresu czasowego, jak i powierzchni, dotychczas jeszcze nie robiono - podkreśla prof. Jacek Kozak. Badacze wykorzystają do tego historyczne źródła: XIX-wieczne austriackie mapy wojskowe, archiwalne fotografie, a nawet stare pocztówki. Użyją jednak także narzędzi najnowocześniejszych: obrazów satelitarnych, zdjęć lotniczych i danych z tzw. skaningu laserowego. Wszystko to pomoże stworzyć dokładne cyfrowe mapy, umożliwiające dokładną analizę.

Czteroletni projekt finansowany jest ze środków Polsko-Szwajcarskiego Programu Badawczego, a jego szwajcarskimi partnerami będą naukowcy z Instytutu Badań Lasów, Śniegu i Krajobrazu w Birmensdorf, którzy zajmą się Alpami.

Wyniki badań zostaną przedstawione także praktykom i władzom samorządowym, co powinno pomóc we właściwym zarządzaniu zasobami leśnymi w górach.