Detal architektoniczny i sacrum

Powstające w Krakowie Centrum św. Jana Pawła II „Nie lękajcie się” jest dzisiaj nie tylko jednym z najważniejszych polskich sanktuariów, które upamiętnia postać polskiego papieża i świętego. To również wyjątkowa budowla, która nawiązuje do najstarszych tradycji architektoniczno-urbani- stycznych i wykorzystuje jednocześnie wyrafinowane rozwiązania technologiczne.

700 pali pod budynkami
Centrum od samego początku stanowi nie lada wyzwanie przed budowniczymi. Powstaje w niezwykle trudnym terenie, na tzw. „białych morzach”, które tworzą w miejscu najgłębszych osadników, zakładanych tu już w latach 30. minionego stulecia, 20-metrową warstwę wapiennych osadów – efekt działalności zakładów Solvay.

Prawdopodobnie niewiele osób ma świadomość, iż realizacja dużego kompleksu sanktuarium wymagała palowania terenu. – Ogółem w grząski, niestabilny grunt wbito tu ponad 700 pali na głębokość około 24 metrów – podkreśla Andrzej Duda, prezes firmy Polbau, która jest generalnym wykonawcą inwestycji. – Znajdują się one zarówno pod płytą fundamentową świątyni, jak i wieżą 68-metrowej dzwonnicy z tarasem widokowym oraz windą, gdzie obecnie prowadzone są prace wykończeniowe, polegające na obmurowaniu wieży cegłą, wypalaną w sposób tradycyjny w __piecu hoffmanowskim.

Sanktuarium tworzy dziś kilka imponujących obiektów. Głównym jest kościół pw. św. Jana Pawła II, składający się z części dolnej, tzw. Kościoła Relikwii, gdzie trafiła ampułka z krwią Jana Pawła II oraz licznych kaplic – w tym Kaplicy Kapłańskiej, w której zamontowana została płyta z grobu Ojca Świętego pochodząca z Grot Watykańskich Bazyliki św. Piotra w Rzymie.

Inspiracją Kraków
Generalnym projektantem Centrum jest architekt Andrzej Mikulski, który inspiracji dla projektu kościoła szukał w budowlach kościelnych z początków chrześcijaństwa.

– Stąd właśnie ośmioboczna, oktogonalna forma kościoła – stwierdza. – Dodam, że kształt rotundy miały najstarsze świątynie chrześcijańskie z X wieku. W Krakowie, jedna z najstarszych – pw. św. św. Feliksa i Adaukta – znajduje się na Wzgórzu Wawelskim. Liczba osiem ma również znaczenie symboliczne. Chrześcijaństwo nadaje jej znaczenie „ósmego dnia”, to znaczy dnia Zmartwychwstania.
Projektując budynki sanktuarium, starałem się również nawiązać do klimatu Krakowa, którego budowle były dla mnie i dla całego zespołu inspiracją do tworzenia konkretnych fragmentów kamieniarki, ścian, gzymsów, cokołów i portali, przetworzonych w sposób twórczy. Dlatego dominuje tutaj tradycyjna cegła oraz kamień wapienny. Nie ukrywam, że wiele dała mi też obserwacja twórczości arch. Stanisława Niemczyka, który z powodzeniem w swoich projektach stosuje tradycyjne materiały.

Część górna, którą uroczyście poświęcono 23 czerwca 2013 roku, powstała na planie ośmioboku. Główną nawę otacza okrężna nawa boczna, z której można wejść także do czterech kaplic. We wnętrzu dominuje surowy kamień oraz beton architektoniczny. W ołtarzu głównym i na bocznych ścianach znajduje się dekoracja mozaikowa – dzieło jezuity o. Marko Ivana Rupnika, uznanego w świecie artysty słoweńskiego pochodzenia, który wykonał m.in. dla Jana Pawła II dekoracje kaplicy papieskiej Redemptoris Mater w Pałacu Apostolskim w Watykanie a także w krypcie nowego kościoła w San Giovanni Rotondo.

Równocześnie z kościołem ukończono budowę obiektu Instytutu Jana Pawła II oraz Centrum Wolontariatu.

Beton dziełem sztuki
Świadectwem niezwykle wysokiego kunsztu obiektów Centrum, docenianego przez fachowców zajmujących się technika inżynierską, są detale wykonywane z tzw. betonu archi- tektonicznego.__

– Budowniczym udała się wyjątkowa sztuka, detale sprawiają bowiem wrażenie sztukaterii, która wykonywana jest dopiero po wylaniu ścian z betonu – stwierdza przysłuchujący się rozmowom Jerzy Turbasa, architekt, który kontynuuje rodzinne krawieckie tradycje, ale wciąż mocno interesuje się rozwiązaniami z dziedziny techniki budowlanej i architektonicznej. – Beton podniósł do rangi sztuki japoński architekt Tadao Ando, laureat Nagrody Pritzkera (1995), architektonicznego Nobla, który zazdrośnie strzegł swoich receptur i rozwiązań. W przypadku Centrum po raz pierwszy widzę beton architektoniczny zastosowany w __tak szerokiej skali.

– Projekt architektoniczny, zawierający dziesiątki, setki, skomplikowanych detali do wykonania w betonie architektonicznym, był tak wymagający, że dla jego potrzeb i stosowanej techniki utworzyliśmy pracownię stolarską, w której wykonywane są szalunki z drewna, odpowiednio szczelne i zamykane na __zawiasy – dodają Andrzej Ostachowski i Andrzej Mirek, kierownicy inwestycji z ramienia firmy Polbau. – Majstersztykiem jest Kaplica Kapłańska, będąca architektonicznie przetworzoną, ale jednocześnie odwzorowaną w skali 1:1 kryptą wawelską św. Leonarda. Innowacyjny charakter ma również zastosowanie w masie barwionych betonów. Architekci długo eksperymentowali i poszukiwali koloru, gdyż właściwie nie istnieją wzorniki koloru dla betonu takie, jakie znamy na przykład dla farb. Barwnik stanowił tysięczną część masy.

Dało to bardzo ciekawy efekt w postaci delikatnego piaskowego koloru oraz nacieków i drobnych plam, które nadają betonowi szlachetności. Moi rozmówcy podkreślają profesjonalizm podwykonawców, m.in. strzegomskich firm Granex i Multistone (całość kamieniarki w Centrum Jana Pawła II jest jednym z największych i najbardziej skomplikowanych przedsięwzięć tej dziedziny, realizowanych w ostat- nich latach w Polsce).

Słowa uznania należą się także firmom: Jana Pęcka (stolarka drewniana), Ceramsus (cegła), Profkam (roboty posadzkarskie), Kasprzyk (dekarskie) i Recykan (roboty drogowe). Obecnie najpoważniejsze prace na terenie łagiewnickiego Centrum związane są z budową tzw. Muzeum, które ma powierzchnię ponad 12 tys. metrów kwadratowych.

– Reprezentacyjny budynek z dużym atrium i holem oraz licznymi salami służył będzie między innymi do celów wystawienniczych oraz dydaktycznych – podkreśla ks. prałat Jan Kabziński, prezes Centrum Jana Pawła II „Nie lękajcie się!” i kustosz sanktuarium. _– Jednocześnie trwają prace przy wykończeniu kaplic oraz krypt w __obu częściach kościoła, m.in. Kaplicy Serca Pana Jezusa oraz Matki Boskiej Kalwaryjskie_j.

Przed wizytą Franciszka
Piękniejące z każdym dniem sanktuarium – dziś o **godz. 17 odbędzie się w **nim pierwsze liturgiczne wspomnienie św. Jana Pawła II – czekają prace związane z przygotowaniami do Światowych Dni Młodzieży i wizyty papieża Franciszka.

_– Dlatego w najbliższym okresie czeka nas szereg poważnych robót związanych z rozbudową infrastruktury, między innymi drogowej, i dostosowaniem jej do potrzeb tysięcy pielgrzymów, którzy będą tutaj gościć w __przyszłości _– mówi prezes Polbau Andrzej Duda, rodem z Iwkowej, którego firma na rynku niemieckim, fińskim i holenderskim wybudowała obiekty biurowe i mieszkalne o powierzchni ponad milion metrów kwadratowych.

[email protected]