Diabelski dylemat

W Pozzallo okazało się, że 45 chłopców (bo tak chyba należy powiedzieć o mężczyznach w wieku kilkunastu i dwudziestu kilku lat) udusiło się w trakcie rejsu. Podczas przesłuchań uciekinierów przez włoskich karabinierów wyszło na jaw, że chłopcy rozpaczliwie błagali, aby ich wypuścić z kontenera. Jednak z obawy, że cała barka może się przez to wywrócić, siłą wciśnięto ich pod pokład.

To jedna z wielu takich historii, jakimi żyją w ostatnim czasie Włochy, może tylko trochę bardziej od innych rozpaczliwa. W ciągu tego półrocza do Włoch przypłynęło niemal 70 tysięcy uciekinierów z Afryki, to jest niemal dziesięć razy więcej niźli w podobnym okresie roku poprzedniego. Ilość uciekinierów nieustannie wzrasta, nie tylko dlatego, że w północnej Afryce panuje nieustanny chaos i nędza, a południowe wybrzeże Morza Śródziemnego w wielu miejscach przestało być de facto przez kogokolwiek patrolowane.

Kierując się względami humanitarnymi, rząd włoski rozpoczął na dużą skalę operację ratowania uciekinierów na morzu i udzielania im pomocy po dopłynięciu do brzegu.

Z właściwym Włochom patosem nazwano tę kosztowną operację z udziałem tysiąca marynarzy „Mare Nostrum”, nawiązując do antycznego określenia Morza Śródziemnego przez Rzymian. Tyle tylko, że odkąd w Afryce dowiedziano się, że można liczyć na ratunek, ucieczki stają się masowe i bardziej ryzykowne.

Wywołuje to coraz ostrzejszy konflikt we włoskiej polityce. Po zdarzeniach z Pozzallo, Matteo Salvini – lider Ligi Północnej, radykalnie przeciwnej imigracji, napisał nawet, że premier Renzi „ma koszulę zbrukaną we krwi”. Salvini żąda, aby natychmiast przerwać proceder ratowania uciekinierów i dać im w zamian pomoc na miejscu, w Afryce.

Włosi próbują umiędzynarodowić swój dylemat. Ale na razie bez skutku. Premierowi Renziemu nie udało się nawet wprowadzić sprawy do porządku dziennego czerwcowego szczytu UE. Nic w tym dziwnego. Europa ma bowiem tylko dwa wyjścia, jeśliby chciała działać wspólnie.

Pierwsze – to solidarne wzięcie odpowiedzialności za ratowanie i pomoc uciekinierom przez wszystkie kraje Unii, tak jakby chciał tego rząd włoski. Ale w praktyce byłoby to zaproszenie do przekształcenia dotychczasowej fali ucieczek w lawinę, sięgającą najprawdopodobniej milionów ludzi. A także konieczność masowego osiedlania oraz integracji owej lawiny młodych Murzynów we wszystkich krajach Unii, także w Polsce. Przy obecnych ksenofobicznych nastrojach niemal w całej Europie musiałoby to przynieść w efekcie upadek większości umiarkowanych europejskich rządów, ostry polityczny zwrot na prawo i zapewne liczne zaburzenia społeczne na całym kontynencie. Żadna dzisiejsza władza nie pójdzie na takie rozwiązanie.

Wyjście drugie – to decyzja o blokadzie południowej granicy morskiej Unii, odmowa przyjmowania uciekinierów i pocieszanie się iluzją, że Murzynom lepiej będziemy pomagać w Afryce. Wtedy trzeba jednak przyjąć także moralne skutki takiej decyzji: śmierć w morzu setek, jeśli nie tysięcy osób, nim falę uda się tym okrutnym sposobem definitywnie wyhamować.

Owszem, dobrze by było pomagać tym ludziom w Afryce, nie narażając ich na straszliwe ryzyko ucieczki przez morze. Tyle tylko, że jak napisał we włoskiej gazecie jeden z uczestników operacji Mare Nostrum: „realny wybór polega dziś tylko na tym, czy ich ratować, czy patrzeć z założonymi rękami, jak umierają”. Trudno się dziwić, że przy takim wyborze przywódcy Europy zgodnie wolą po prostu nie widzieć włoskiego problemu. Dotyczy to także Polski.