Dieta w walce z rakiem

Najbezpieczniejsza jest dieta maksymalnie urozmaicona - doradza dr hab. Małgorzata Schlegel-Zawadzka Fot. Anna Kaczmarz

ŻYWIENIE CHOREGO. Nie ma uniwersalnej diety w chorobie nowotworowej. Trzeba wykluczyć niektóre produkty lub zmienić sposób ich przygotowania.

- Pacjent zaakceptuje zmianę żywienia tylko wtedy, jeśli będzie uwzględniała jego upodobania. Z zasady wykluczamy zupełnie smażenie. Ale cienki kotlet raz na jakiś czas zadziała bardzo korzystnie na psychikę pacjenta - doradza dr hab. Małgorzata Schlegel-Zawadzka, kierownik Zakładu Żywienia Człowieka UJCM w Krakowie i autorka wykładów "Dieta w chorobie nowotworowej" wygłaszanych w Centrum Psychoonkologii Unicorn.

W przypadku każdego nowotworu zalecenia dietetyków są nieco inne. Jeśli chory cierpi na raka przewodu pokarmowego, to zazwyczaj ma trudności w połykaniu, trawieniu i wchłanianiu składników odżywczych, czyli białek, węglowodanów i tłuszczów. Pokarmy powinny być więc bardzo rozdrobnione, żeby łatwiej przechodziły przez przełyk. Ważna jest temperatura posiłków. Najlepiej, aby nie była zbliżone do temperatury ciała. Pacjent powinien unikać produktów wzdymających: kapusty i suchych nasion roślin strączkowych. Ostre przyprawy warto zastąpić łagodnymi ziołami.

Kobiety po mastektomii (amputacja piersi) powinny unikać soi, ponieważ zawarte w niej fitoestrogeny mogą zaburzać procesy hormonalne. Dla cierpiących na raka trzustki niewskazane są produkty zawierające dużą ilość błonnika (np. razowe pieczywo) i tłuszczu. Pacjentki cierpiące na nowotwory dróg rodnych, aby uniknąć biegunek po okresie naświetlań muszą również zwrócić uwagę na ograniczenie spożycia błonnika i produktów dostarczających gluten. Czyli grysik na wodzie powinny zastąpić ryżem lub kaszą kukurydzianą.

Podczas przygotowywania posiłków dla osoby chorej szczególnie ważna jest higiena. Produkty muszą być świeże, dogotowane, dobrze umyte, nieskażone. Drobnoustroje, z którymi organizm zdrowej osoby sobie poradzi, dla pacjenta z nowotworem mogą być przyczyną ciężkich biegunek czy niestrawności.

Gdy myśl o posiłku, powoduje mdłości

Szczególnie trudnym okresem dla pacjenta jest chemioterapia.

- Chorzy często są pozostawieni sami sobie. Nie wiedzą, co mogą jeść, ile pić. Są różne teorie. Jedni lekarze uważają, że należy nawadniać się dzień przed chemioterapią, inni, że powinno się dużo pić podczas podawania leków. Uważam, że ta druga opcja jest lepsza. Chorzy powinni pić wodę niskozmineralizowaną, niegazowaną, lekkie kompoty, rozcieńczone soki warzywne - wymienia dr Schlegel-Zawadzka.

Znaczna część pacjentów w okresie chemioterapii nie jest w stanie nic jeść. Sama myśl o posiłku powoduje mdłości. - Chorzy nie powinni się wstydzić poprosić lekarza o przepisanie preparatu obniżającego skłonności do wymiotów. Po chemioterapii pacjentowi trzeba podać niewielki, lekkostrawny posiłek - zaleca specjalistka.

Podczas chemioterapii nie powinno się jeść cytrusów, ponieważ związki, które zawierają te owoce, a szczególnie sok grejpfrutowy, powodują blokowanie enzymów znajdujących się w wątrobie i jelitach.

- W konsekwencji, podawane leki nie ulegają odpowiednim przemianom i zaczynają się gromadzić w drogach moczowych, a ponieważ są bardzo toksyczne, to mogą doprowadzić do uszkodzenia nerek. Picie dużej ilości płynu zapobiega stężeniu leków i tym samym zwiększa się ich wydalanie - tłumaczy dr hab. Małgorzata Schlegel-Zawadzka.
W czasie leczenia farmakologicznego nie powinno się pić alkoholu, ponieważ może dochodzić do interakcji pomiędzy alkoholem a składnikami leków. W chorobie nowotworowej szczególnie nie zaleca się również stosowania suplementów diety bez konsultacji z lekarzem.

- Komórka nowotworowa bardzo łatwo wyłapuje nadmiar składników odżywczych i wykorzystuje je do własnego rozwoju. Badania wykazują, że np. nadmierna zawartość żelaza w diecie sprzyja rozwojowi 10 typów nowotworów, a nadmiar cynku hamuje 12 typów raka. Gdy połączymy te dwa składniki mineralne, to ich przeciwstawne działanie zauważono w siedmiu typach raków, w tym w raku piersi - wyjaśnia specjalistka. - Receptą na niedobory składników odżywczych powinna być więc przede wszystkim urozmaicona dieta.

Lepiej zapobiegać, niż leczyć

Dla zapobiegania rozwojowi nowotworów zaleca się spożywanie co najmniej 400 gramów owoców i warzyw dziennie. Przed rakiem chronią nas zawarte w nich naturalne związki fitochemiczne. Wiele badań potwierdziło, że ich najlepszym źródłem są: winogrona, borówki, truskawki, owoce cytrusowe, a także strąki soi, pomidory, czosnek, brokuły, kapusta i zielona herbata.

- Niestety, wciąż brakuje konkretów. W publikacjach naukowych trudno znaleźć informacje, jaki gatunek pomidora, kapusty, truskawki czy winogron zawiera zwiększoną zawartość związków przeciwrakowych. Nie ma więc idealnego, żywieniowego panaceum na nowotwór. Najbezpieczniejsza jest dieta maksymalnie urozmaicona - doradza dr hab. Małgorzata Schlegel-Zawadzka.

Jedno jest pewne - unikać należy kancerogenów, czyli substancji sprzyjających powstawaniu nowotworów. Związki te znajdują się głównie w produktach: smażonych, grillowanych, wędzonych, przypalonych, mięsie peklowanym, artykułach przetworzonych, produktach zapleśniałych i nadgniłych. Niebezpieczne są również tłuszcze wielokrotnie podgrzewane, np. olej, który wykorzystujemy kilka razy do smażenia frytek.

Natalia Adamska