Długa lista dzieł bezpłatnych

Instytut Książki w ramach programu „Udostępnianie piśmiennictwa” zamierza wykupić prawa majątkowe do wybranych dzieł polskiej literatury współczesnej, jak i piśmiennictwa światowego. Dzięki temu w przyszłości będzie można je bezpłatnie udostępniać. Lista pierwszych około 250 tytułów ma zostać ogłoszona do końca sierpnia.

Dzieła objęte programem trafią do bazy Cyfrowej Biblioteki Narodowej POLONA (www.po­lona.pl). Pierwsze – jak przewiduje Piotr Kieżun, koordynator programu – powinny ukazać się pod koniec roku.

– To rok pilotażowy. Nigdy wcześniej żadna publiczna instytucja nie podjęła takiej inicjatywy, zatem na wiele pytań nie znamy jeszcze odpowiedzi – komentuje Piotr Kieżun.

W tym roku na zakup praw do dzieł ma zostać przeznaczony milion złotych. – Na 250 tytułów tyle na pewno nie wystarczy. Liczymy się bowiem z tym, że zdarzą się pozycje, których właściciele będą mieli wysokie oczekiwania finansowe. A środki na jedno dzieło są limitowane. To maksimum 69 tys. zł – w przypadkach szczególnych kwota ta może być podwojona. Ale mamy przed sobą jeszcze sześć lat, bowiem inicjatywa jest wpisana w „Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa na lata 2014-2020” – przypomina Piotr Kieżun.

Alternatywą dla nabycia praw majątkowych będą umowy licencyjne z właścicielami praw autorskich, co również pozwoli na bezpłatne korzystanie z tekstów.

Warto zaznaczyć, że programem objęte są dzieła, których pierwsza edycja na polskim rynku miała miejsce co najmniej 30 lat przed rokiem planowanego zakupu autorskich praw majątkowych. A zatem dzieła podlegające ochronie przez jeszcze 40 lat lub mniej.

Instytut Książki będzie udostępniał polską i obcą literaturę piękną i eseistykę, dzieła „szeroko rozumianej humanistyki współczesnej”, literaturę dla dzieci i młodzieży, literaturę faktu oraz lektury szkolne (w ich przypadku nie stosuje się zasady mówiącej o edycji przed minimum 30 laty).

Jak się dowiadujemy, na liście znajduje się około 330 tytułów – głównie z zakresu klasyki polskiej XX w. – wskazanych przez osoby indywidualne, jak i instytucje. Zgłoszenia przyjmował Instytut Książki do 15 czerwca.

Warto zaznaczyć, że wśród dzieł, o których wykupieniu myśli Instytut Książki, jest klasyka często nieobecna na księgarskich półkach, a czasami nawet trochę zapomniana. Na liście są dzieła: Czesława Miłosza, Stanisława Lema, Sławomira Mrożka, Tadeusza Konwickiego, Leopolda Buczkowskiego, Marka Hłaski, Kazimierza Brandysa, Teodora Parnickiego, Marii Dąbrowskiej, Hanny Malewskiej, Michała Cho­ro­mań­skiego, Ryszarda Ka­puś­ciń­skiego, Hanny Krall. Jest Stanisława Vincenza „Na wysokiej połoninie” czy Kazimierza Wyki „Życie na niby”. Jest też wiele lektur szkolnych, co pewnie ucieszy rodziców.

Gorzej jest z wierszami. – Wprawdzie zostały zgłoszone całe tomiki, ale pozyskanie praw do nich może być trudne, pewnie łatwiej będzie wykupić prawa do pojedynczych wierszy – mówi Piotr Kieżun.

Ostateczną listę ustali powołany przez ministra kultury zespół, w którym są m.in. profesorowie: Małgorzata Szpakowska, Marta Wyka, Kinga Iwasiów, Grażyna Borkowska, Andrzej Makowiecki, Grzegorz Leszczyński, Dariusz Ga­win, Michał Komar. Będzie to, szacuje Piotr Kieżun, około 250 pozycji.

Wśród zgłoszonych dzieł jest bowiem wiele książek z popularnej literatury zagranicznej, które nie będą brane pod uwagę. Podstawowymi kryteriami są bowiem: jakość dzieła, jego znaczenie dla kultury narodowej, pozycja w kulturze światowej oraz znaczenie dla procesu edukacyjnego.

Kiedy zatem skorzystamy z książek, do których Instytut Książki wykupi prawa?

– To program absolutnie nowatorski. Trudno przewidzieć, jak szybko uda się rozwiązać wszystkie problemy, jakie będzie na przykład tempo rozmów z właścicielami praw; już samo ich odnalezienie może nieraz być trudne i czasochłonne. Niemniej zakładamy, że pod koniec roku pierwsze dzieła na stronie POLONY się pojawią i będzie można z nich korzystać – mówi Piotr Kieżun.

W kolejnych latach lista dzieł będzie poszerzana – także z udziałem czytelników.

Napisz do autora:
[email protected]