Dwie bobowskie synagogi

Chasydzka tradycja, która ponad 60 lat temu znikła z krajobrazu niewielkiego galicyjskiego miasteczka wraz z likwidacją bobowskiego getta, kwitnie w najlepsze niemal na drugim końcu świata, w samym sercu wielkiego miasta. Dziś odnowiona synagoga w Bobowej z rzadka gości chasydów przyjeżdżających tu z Nowego Jorku, Toronto i Londynu, by pomodlić się na grobie najsłynniejszego cadyka Chaima Halbersztama. W takie dni, Bobowa przez chwilę przypomina nowojorskie ulice w rejonie brooklynskiego Boro Park, pełne ortodoksyjnych Żydów w wielkich kapeluszach, czarnych chałatach i białych skarpetach spieszących do swoich bóżnic. Synagoga bobowska w Nowym Jorku to ogromny, prosty budynek, z zewnątrz bardziej przypominający dom kultury niż świątynię, podobnie zresztą jak jej dużo starsza poprzedniczka w Polsce. Złudzenie, bo już za jej progiem otwiera się przed nami zupełnie inny świat. Świat świętych ksiąg, ciszy i nabożnego skupienia, świat odizolowany od hałasu nowojorskiej ulicy.
W przedsionku wieszaki z czarnymi chałatami, a z korytarza zastawionego szafami pełnymi książek wchodzimy do kolejnych sal modlitw. Ta największa - używana tylko w świąteczne dni - może pomieścić kilkaset osób (kobiety na balkonach), kilka mniejszych służy do modlitw codziennych. O każdej porze można tu zresztą zastać młodych chasydów w skupieniu pochylonych nad księgami. W każdej sali szafa ołtarzowa, pulpit do czytania Pisma i fotel cadyka. Do bobowskiej gminy w Nowym Jorku należy kilka tysięcy osób.
Tak więc są na świecie dwie bobowskie synagogi. Jedna na co dzień pusta i cicha, niemy świadek chasydzkiego świata na rzeką Białą, który wiele lat temu zniknął bezpowrotnie, odszedł wraz z ludźmi, którzy tu żyli. A może właśnie nie zniknął, przecież odrodził się za oceanem i trwa w bobowskiej synagodze na Brooklynie, choć w tłumie Żydów trudno odnaleźć kogokolwiek, kto pamiętałby Bobową i tamtą bóżnicę. (mol)
fot. W. Molendowicz