Dzieci i owady

FOT. IMED24

ROZMOWA z lek. med. AGNIESZKĄ WIERZBICKĄ -SŁAWIŃSKĄ, pediatrą z Centrum Medycznego iMed24

- Reakcje skórne w postaci miejscowego odczynu po ukąszeniu przez owady są częste i nie świadczą o uczuleniu. W miejscu ukąszenia pojawia się obrzęk, zaczerwienienie, pieczenie, świąd i ból. Aby złagodzić dolegliwości, stosujemy preparat antyhistaminowy w żelu, a przy większej ilości odczynów miejscowych, kiedy np. dziecko pogryzła większa liczba komarów - doustny preparat antyhistaminowy II generacji. Po użądleniu przez osę lub pszczołę powinno się jak najszybciej usunąć żądło - poprzez jego podważenie. Nie należy chwytać żądła dwoma palcami, ponieważ może dojść do wyciśnięcia jadu z woreczka jadowego do tkanek. W miejsce użądlenia przyłożyć lód lub przemyć je zimną wodą, zastosować doustny lek antyhistaminowy. Zdarza się jednak, że u dziecka ukąszonego przez owada występują reakcje uogólnione, które są wyrazem alergii.

- Co rodzice powinni wiedzieć na ten temat?

- Uogólniona reakcja alergiczna może być wyrażona objawami ze strony różnych układów. Jeśli chodzi o skórę będzie to uogólniona pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, natomiast jeśli chodzi o przewód pokarmowy będą to wymioty, ból brzucha, biegunka. Alergia ze strony układu oddechowego może się wyrazić obrzękiem krtani, obturacją oskrzeli; ze strony układu sercowo-naczyniowego - spadkiem ciśnienia tętniczego, wstrząsem anafilaktycznym. Odczyny alergiczne najczęściej występują w reakcji na jad owadów błonkoskrzydłych, czyli pszczół i os. Jeśli rodzice dziecka zauważą jakiekolwiek niepokojące objawy, muszą jak najszybciej skontaktować się z najbliższym ośrodkiem medycznym. Potrzebna będzie także dalsza diagnostyka, dlatego każde dziecko, które przeszło uogólnioną reakcję wskutek użądlenia przez owada powinno być skierowane na badania do specjalistycznego ośrodka. U dzieci z alergią IgE-zależną oraz przebytą reakcją ogólnoustrojową stosuje się swoistą immunoterapię.

- Czy wobec tego dzieciom z przebytą uogólnioną reakcją na jad owadów należy ograniczać letnie zabawy na świeżym powietrzu?

- Nie, ale ich rodzice muszą być zawsze przygotowani. Zawsze muszą mieć z sobą lek antyhistaminowy II generacji, doustny preparat sterydowy, wziewny krótko działający beta 2 mimetyk, adrenalinę w ampułkostrzykawce. Zastosowanie adrenaliny należy rozważyć, gdy pomimo podania leków doustnych objawy się nasilają, użądlenie nastąpiło w okolice szyi, języka, pojawiają się zaburzenia połykania, trudności w oddychaniu, nasilający się obrzęk warg, języka, coraz większa wysypka.

Każdemu dziecku, u którego użądlenie nastąpiło w jamę ustną, należy podać do ssania lód lub bardzo zimny płyn. Użądlenie okolice szyi, głowy, jamy ustnej stanowi niejednokrotnie stan zagrożenia życia. Ze względu na szybko narastający obrzęk tkanek może bowiem dojść do ostrego obrzęku dróg oddechowych. Latem dzieci powinny więc unikać jedzenia i picia na wolnym powietrzu, chodzenia boso, przebywania w pobliżu uli.
- Obawiamy się też kleszczy. Czy słusznie?

- Kleszcze mogą przenosić takie choroby jak: borelioza z Lyme, kleszczowe zapalenie mózgu, rzadko anaplazmoza, babeszjoza. Ryzyko zachorowania nie jest jednak duże ze względu na mały odsetek zakażonych kleszczy oraz dlatego, że do przeniesienia zakażenia konieczny jest odpowiednio długi kontakt z zakażonym kleszczem. Ważną rolę w profilaktyce chorób odkleszczowych odgrywają tzw. repelenty, czyli substancje odstraszające kleszcze, które kupujemy w aptece, ponadto noszenie odpowiedniej odzieży - długie, najlepiej jasne spodnie, bluzki z długim rękawem, skarpetki, wysokie buty. Istotną rolę odgrywa usuwanie kleszczy z ubrania i skóry po powrocie z lasu, łąki.

- Wciąż mamy problemy, aby prawidłowo to zrobić.

- Usuwamy kleszcza za pomocą szczypców umieszczonych jak najbliżej skóry ruchem równoległym do osi wkłucia. Jeżeli część kleszcza pozostanie w skórze i nie ma możliwości usunięcia jej metodami bezinwazyjnymi, należy ją pozostawić i zdezynfekować miejsce wkłucia. Nie należy smarować kleszcza wazeliną, oliwą, nie należy go też przypalać. W wyniku odcięcia dopływu powietrza rośnie bowiem ryzyko zakażenia wskutek zwiększonego wydzielania śliny przez kleszcza.

- Kontakt z lekarzem nie jest konieczny?

- Po ukłuciu przez kleszcza nie stosuje się rutynowo profilaktyki antybiotykowej, leczenie wdrażamy przy pojawieniu się rumienia pełzającego. Dlatego przez 30 dni po usunięciu kleszcza trzeba obserwować dziecko pod kątem wystąpienia zmian skórnych. Jeśli na skórze pojawi się rumień, kontakt z lekarzem jest konieczny. Należy też zwrócić uwagę na objawy pojawiające się w późniejszych fazach zakażenia - neurologiczne, kardiologiczne, stawowe. W przypadku odkleszczowego zapalenia mózgu objawy zakażenia początkowo przypominają grypę lub infekcje grypopodobne. W drugiej fazie choroby pojawiają się objawy ze strony układu nerwowego. Przeciwko odkleszczowemu zapaleniu mózgu można się zaszczepić, do tej pory nie dysponujemy jednak szczepionką przeciwko boreliozie.

- Latem uciążliwe są także komary i meszki. Jak chronić dzieci przed tymi owadami?

- Polskie gatunki komarów nie przenoszą chorób, ale ich ugryzienia wiążą się z nieprzyjemnymi doznaniami. Najbardziej narażone są niemowlęta i małe dzieci. Najczęściej w miejscu ugryzienia powstaje lokalny obrzęk, zaczerwienienie, świąd, ból. Jednakże u osób uczulonych może dojść do reakcji uogólnionej. Istotna jest ochrona przed ugryzieniem -stanowią ją repelenty w postaci kremu, żelu, sprayu. Repelenty kupujmy w aptece, ponieważ nie wszystkie dostępne na rynku środki nadają się dla dzieci. Można również rozważyć zastosowanie moskitier, specjalnych siatek na wózki i łóżeczka. Ważna jest odpowiednia odzież, nakrycie głowy.

- Po ukąszeniu przez samicę meszki na skórze powstaje ranka. Czy jest niebezpieczna?
- Ranka stanowi wrota do wniknięcia bakterii.W ślinie meszki znajduje się bowiem substancja hamująca proces krzepnięcia krwi. Miejsce ugryzienia należy zdezynfekować, następnie zastosować miejscowo środek antyhistaminowy. Przy nasileniu stanu zapalnego, wystąpieniu u dziecka gorączki należy koniecznie zgłosić się do lekarza.

Rozmawiała DOROTA DEJMEK