Dziekanowice - pamięć o tajnych kompletach

W kronice szkolnej zapisano, że szkoła w tej miejscowości istnieje od zawsze.

Upływały lata, a pierwotna szkoła przykościelna przekształciła się w szkołę świecką. W latach zaborów szkoła istniała tylko dzięki hojności i ofiarności mieszkańców, którzy poprzez samoopodatkowanie się założyli fundusz przeznaczony na utrzymanie szkoły. W 1843 r. przekształcono szkołę przykościelną w świecką. Dzięki ogromnemu zaangażowaniu wielu mieszkańców, m.in. ks. Brańskiego, Marcina Dziewońskiego, Antoniego Cygana i Piotra Dziewońskiego w 1858 r. wybudowano wcześniejszy drewniany budynek szkolny. Ponieważ liczba dzieci z biegiem lat wzrastała, przekształcono jednoklasową szkołę na dwuklasową, konieczna stała się niebawem budowa nowej placówki. Po wieloletnich staraniach w 1911 r. oddano do użytku nowy budynek, w którym młodzież uczy się do dzisiaj, wystawiony na gruncie zakupionym od Anny Dziewońskiej.
Dyrektor szkoły w Dziekanowicach Bogdan Czarnik mówi: -Ze szczątków informacji izapisków udało się wskrzesić pamięć oniektórych nauczycielach, uczących przedipodczas IIwojny światowej. Niestety, pozostało już niewiele osób, które pamiętają tych ludzi, anie wszystko zostało zapisane wkronikach, anawet gdy było zapisane, to księgi zostały zniszczone podczas stacjonowania wszkole wojsk austriackich iniemieckich. Należy wspomnieć ozasłużonych dla szkoły imiejscowości osobach, żeby tylko wspomnieć ks. Stanisława Węgrzynka, uczącym wczasie Iwojny światowej, kierownikach szkoły -Ludwiku Dobrzańskim, Jakubie Szydłaku. Tutaj też kształcili się późniejsi profesorowie: Henryk Głuś -profesor filologii klasycznej, Franciszek Bodzioch -dyrektor szkoły wBydgoszczy, Stanisław Szybowski -przewodniczący ZNP wKrakowie idyrektor szkoły wSułkowicach, prawnik Jacek Dziewoński, lekarz Bronisław Głuś, wielu księży inauczycieli. Osobny rozdział whistorii szkoły należy poświęcić tajnemu nauczaniu -zarówno powszechnemu, jak iśredniemu. Historia szkoły wDziekanowicach nierozerwalnie bowiem związanajest zhistorią tajnego nauczania.
W murach i na strychu dziekanowickiej szkoły odbywały się tajne komplety oraz egzaminy maturalne gimnazjalistów i licealistów z Dobczyc i Dziekanowic. Od pierwszych miesięcy II wojny światowej przystąpiono do nauczania tajnego, zmienionej przez okupanta historii i geografii, w końcu zaś stworzono Tajną Szkołę Średnią Ogólnokształcącą (gimnazjum i liceum) w Dobczycach, a następnie w Dziekanowicach. Zasłużonymi nauczycielami z tego okresu byli: Karolina Uchacz, Helena Kursa-Szybowska, Stanisław Szybowski (od l stycznia 1940 do l lutego 1945 r. kierował tajnym nauczaniem w Dziekanowicach), ks. dr Władysław Wicher, Stanisław Bednarski, Henryk Głuś, Amelia Kausowa, Mieczysław Kaus, Antoni Woźniak.
Kim byli bohaterowie tajnego nauczania? - Zwykłymi nauczycielami i____uczniami - wyjaśnia dyr. Czarnik -którzy wczasach okupacji hitlerowskiej codziennie narażali życie swoje iswoich bliskich. Nie chcąc podporządkować się najeźdźcy, potajemnie iwzorganizowanej formie uczyli się zakazanych przedmiotów -literatury polskiej, historii igeografii. Wtych trudnych czasach ci bohaterowie potrafili dostrzec wartość nauki iwykształcenia. Ucząc się zakazanych przedmiotów, chłonęli polskość -stawali się patriotami. Często kończąc naukę, zostawali czynnymi żołnierzami Polski Podziemnej.
Niedawno Szkoła Podstawowa im. Bohaterów Tajnego Nauczania w Dziekanowicach, do której uczęszcza obecnie 130 uczniów, otrzymała sztandar ufundowany przez komitet rodzicielski. Było to ukoronowanie wieloletnich starań o zachowanie trwałej pamięci o tych, którym bliska była edukacja podczas tragicznych wojennych dni.
(ADOM)