Edukacja w 2023 roku. Zmiany, które czekają szkoły. Nowy przedmiot i inne podstawy programowe. Darmowe laptopy dla części uczniów

W 2023 roku w edukacji będzie się dużo działo. Do matury pierwszy raz przystąpią młodzi ludzie, uczący się w trybie 8+4 lub 8+5, czyli absolwenci ośmioklasowych podstawówek, a nie gimnazjów. Egzamin dojrzałości odbędzie się w nowej formule.

Od 1 września 2023 roku w szkołach ma pojawić się nowy przedmiot: biznes i zarządzanie. Zmiany mogą zajść także w podstawach programowych takich przedmiotów jak łacina czy technika. Pojawia się także pytanie, czy od roku szkolnego 2023/2024 wejdzie obowiązek uczestnictwa w religii lub etyce.

Reform doświadczyć mają nie tylko uczniowie, ale także nauczyciele. Od 1 stycznia 2023 ich pensje wzrosły. Ponadto ponownie wrócił temat przywrócenia art. 88 Karty Nauczyciela, a więc wcześniejszych emerytur. Mówi się także o możliwości pracy na świadczeniu kompensacyjnym.

Andrzej Duda zawetował nowelizację ustawy o prawie oświatowym (tzw. Lex Czarnek 2.0.), reformy takie jak wzmocnienie roli kuratora w szkołach, a także zmiany w zakresie edukacji domowej nie wejdą więc w życie w 2023 roku.

Pensje nauczycieli mają wzrosnąć od stycznia. Z jednej strony jest to wynik podniesienia minimalnej krajowej z 3010 zł brutto (w 2022 roku) do 3490 zł brutto (w 2023 roku) oraz 3600 zł brutto (w lipcu 2023). Z drugiej zaś strony o 7,8 proc. wzrosnąć mają pensje wszystkich sfer budżetowych, a więc także nauczycieli.

Średnie wynagrodzenie nauczycieli w zależności od stopnia awansu ma w 2023 roku wynosić:

• Nauczyciel początkujący - 4777,86 zł,
• Nauczyciel mianowany - 5733,43 zł,
• Nauczyciel dyplomowany - 7326 zł.

Warto zaznaczyć, że powyżej podane kwoty są średnimi pensjami nauczycieli. W praktyce nauczycielskim pensjom jest bliżej do minimalnego wynagrodzenia.

Ponadto w związku ze wzrostem o 12,5 proc. minimalnego wynagrodzenia profesora (do kwoty 7210 zł), zwiększyć mają się także pensje nauczycieli akademickich.

Pod koniec listopada odbyło się spotkanie związków zawodowych z MEiN. Wiceminister edukacji zaznaczał, że udało się „znaleźć punkty styczne”. Wśród postulatów związkowców było m.in. umożliwienie podjęcia pracy w zawodzie nauczycielom, będącym na świadczeniu kompensacyjnym, a także przywrócenie art. 88 Karty Nauczyciela, który pozwala przejść na wcześniejszą emeryturę.

Na temat wcześniejszych emerytur dla nauczycieli wypowiadał się także Przemysław Czarnek. W jego ocenie przywrócenie takiego rozwiązania miałoby zapobiec problemowi zwolnień nauczycieli, który może pojawić się za kilka lat w związku z niżem demograficznym w szkołach.

Zmiany w zakresie działalności w szkole stowarzyszeń i innych organizacji pozarządowych nie będą miały miejsca. Zgodnie z założeniami poselskiego projektu to kurator miałby ostatecznie zadecydować, które organizacje mogą prowadzić zajęcia w placówce. Zwiększyć miał się nadzór nad dyrektorami szkół, ale także szkołami niepublicznymi. Ponadto projekt zakładał zmiany w zakresie działalności oddziałów przygotowania wojskowego, tworzenia filii szkół artystycznych, powierzania stanowiska dyrektora szkoły lub placówki czy odwoływania dyrektora.

Ostatecznie jednak prezydent nie podpisał nowelizacji ostawy o prawie oświatowym (tzw. Lex Czarnek 2.0), a więc poselski projekt, który został złożony przez posłów PiS pod koniec października trafił do kosza.

Zmian spodziewały się także osoby związane ze środowiskiem edukacji domowej. W nowelizacji ustawy o prawie oświatowym, czyli tzw. Lex Czarnek 2.0. zostały zawarte regulacje, dotyczące tej formy nauki. Projekt ustawy zakładał:

• Częściowy powrót rejonizacji. Szkoła, do której zapisane jest dziecko, musi znajdować się na terenie zamieszkiwanego przez niego województwa lub województwa sąsiadującego;
• Wnioski o zgodę na nauczanie domowe można by składać od 1 lipca do 21 września danego roku szkolnego;
• Egzaminy muszą odbywać się tylko stacjonarnie (dotychczas niektóre szkoły przeprowadzały je online).

Tych zmian również ostatecznie nie będzie w 2023 roku. Zróżnicowana zostaje jednak subwencja przyznawana na jednego ucznia:

• 0,8 - waga jedynie dla 200 uczniów w edukacji domowej zapisanych do danej placówki, w której jest więcej niż 200 uczniów spełniających obowiązek poza szkołą. Dla pozostałej liczby uczniów stosuje się odpowiednio wskaźniki 0,4 i 0,2, według zasad opisanych poniżej,
• 0,4 – waga w szkołach, gdzie liczba uczniów stacjonarnych wynosi co najmniej 30 proc. liczby wszystkich uczniów placówki,
• 0,2 – w szkołach, gdzie liczba uczniów stacjonarnych stanowi mniej niż 30 proc. wszystkich uczniów placówki, a liczba wszystkich uczniów spełniających obowiązek poza szkołą wynosi więcej niż 200.

Uczniowie ostatnich klas szkół średnich w 2023 roku przystąpią do egzaminu dojrzałości. Pierwszy raz odbędzie się on w nowej formule. Największe zmiany zaszły w zakresie matury z języka polskiego. Czas egzaminu został wydłużony, ale w arkuszu CKE znajdzie się też więcej zadań. Ponadto inaczej ma wyglądać rozprawka. Maturzyści będą musieli odwołać się w niej m.in. do wybranych kontekstów, a także sami wybiorą lekturę, którą chcą przytoczyć w wypowiedzi pisemnej.

Po przerwie wrócą także matury ustne, zarówno z języka obcego, jak i języka polskiego. W tym drugim przypadku obowiązywać ma dodatkowa pula pytań jawnych, z którą uczniowie powinni zapoznać się przed egzaminem. Matura potrwa od 4 do 22 maja 2023 roku.

Zgodnie z informacjami przekazanymi przez MEiN od roku szkolnego 2023/2024 zmienić mają się podstawy programowe przedmiotów: język polski, łacina oraz technika. W przypadku tego pierwszego przedmiotu podstawa programowa miałaby zostać wzbogacona o gry: „This War of Mine” (11BitStudios) oraz „Gra Szyfrów” (Instytut Pamięci Narodowej).

Z kolei łacina mogłaby być nauczana jako drugi język obcy, jeżeli tylko szkoła miałaby taką ofertę.

Zmiany w podstawie programowej zajdą także na technice. Uczniowie mają zdobywać wiedzę dotyczącą wychowania komunikacyjnego. To odpowiedź na coraz częstsze wykorzystywanie przez uczniów środków transportu osobistego, np. hulajnóg elektrycznych.

Przedstawiona została także podstawa programowa przedmiotu biznes i zarządzanie, który od 1 września 2023 roku ma zastąpić podstawy przedsiębiorczości. Zgodnie z nią uczniowie mieliby zdobywać wiedzę z zakresu m.in. kształtowania kompetencji przedsiębiorczych, np. zarządzania swoimi finansami czy przygotowywać się do wejścia na rynek pracy. Biznes i zarządzanie to przedmiot, z którego uczniowie mogliby także zdawać maturę na poziomie rozszerzonym, jednak dopiero od 2027 roku.

Zgodnie z informacjami zamieszczonymi na stronie ministerialnej od 2023 roku zmianie ma ulec program „Posiłek w szkole i w domu 2019-2023”. Kryterium dochodowe zwiększy się o 200 proc., co w praktyce oznacza, że pomoc otrzymają osoby, których kryterium dochodowe nie przekracza 1552 zł – dla osoby samotnie gospodarującej oraz 1200 zł – dla osoby w rodzinie (dotychczas było to odpowiednio: 1164 zł oraz 900 zł). Takie rozwiązanie ma zapewnić pomoc wszystkim dzieciom, które jej potrzebują.

Obecnie uczeń może wybrać, czy chce chodzić na religię lub etykę, czy na żaden z tych przedmiotów. Jeśli proponowane przez przedstawicieli MEiN regulacje weszłyby w życie, uczniowie nie mieliby tej trzeciej opcji. Taka propozycja padła już w 2021 roku, zapowiadano wówczas, że ta reforma ma pojawić się w szkołach od 1 września 2023 roku. Na tę chwilę nie pojawiły się żadne regulacje prawne, które mówiłyby o tej zmianie, w związku z tym o ewentualną reformę w tym zakresie zapytaliśmy rzecznika prasowego MEiN.

– Trwają prace wewnątrzresortowe w tej sprawie. O konkretach będziemy mogli mówić w momencie przekazania do konsultacji projektu rozporządzenia – poinformowała nas Adrianna Całus-Polak.

Rząd ogłosił, że od nowego roku szkolnego 2023/2024 uczniowie klas IV otrzymają darmowe laptopy, przeznaczone całkowicie na własne użytkowanie. Możliwe też, że od kolejnych lat w sprzęt zostaną wyposażeni pozostali uczniowie, ale także nauczyciele. Jak podkreślił premier, chodzi o niwelowanie nierówności cyfrowych.