Ernest Niemiec: nieznany żołnierz krakowskiej konspiracji

W Krakowie trwają zorganizowane przez Muzeum Historyczne Miasta Krakowa obchody Dni Pamięci Ofiar Gestapo. W tym roku poświęcono je krakowskim cywilnym strukturom Polskiego Państwa Podziemnego. To już siódma edycja tego wydarzenia. Zgodnie z tradycją, każde Dni Pamięci mają swojego patrona.

Tym razem został nim Ernest Niemiec (1912–1997), adiutant dowódcy III Odcinka Komendy Obwodu Kraków – Miasto Armii Krajowej.

– Ernest Niemiec był jednym z wielu Polaków więzionych przez okupantów w siedzibie gestapo przy ul. Pomorskiej. Na ścianie celi do __dziś zachowało się wydrapane przez niego nazwisko – mówi Tomasz Owoc z Oddziału Muzeum Historycznego Miasta Krakowa Ulica Pomorska, organizator Dni Pamięci.

Niemiec był też żołnierzem Września, aktywnym członkiem konspiracji i działaczem Polskiego Państwa Podziemnego w Krakowie.

– Z tego właśnie powodu zdecydowaliśmy się na poświęcenie mu tegorocznej edycji Dni Pamięci. Staramy się, aby wszystkie osoby wybierane na patronów były w jakiś sposób związane z ul. Pomorską i było potwierdzone, że kiedyś tu były. Tak właśnie jest z __Ernestem Niemcem – dodaje Tomasz Owoc.

Ze Śląska do Krakowa
Ernest Niemiec urodził się 15 kwietnia 1912 r. w Nowej Wsi koło Rudy Śląskiej. Przed wybuchem wojny ukończył szkołę podchorążych w Brześciu nad Bugiem.

Jako podchorąży rezerwy był instruktorem Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego w katowickich szkołach średnich. Był także członkiem Obrony Narodowej w Katowicach.

We wrześniu 1939 r. został zmobilizowany i skierowany do Brześcia nad Bugiem. Był tam żołnierzem Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” dowodzonej przez gen. Franciszka Kleeberga. Razem z nią wziął udział w walkach z nadciągającymi od wschodu Sowietami, a później – po przejściu Grupy na zachodni brzeg Bugu – Niemcami. Szlak bojowy zgrupowanie gen. Kleeberga zakończyło chlubnie 6 października 1939 r. bitwą pod Kockiem – ostatnim starciem kampanii wrześniowej.

Po kapitulacji Ernest Niemiec trafił do niewoli. Uciekł z niej w 1940 r. Przedostał się do Krakowa, gdzie mieszkał przy ul. Retoryka 6.

W Krakowie rozpoczął działalność w konspiracji, początkowo w ramach Związku Walki Zbrojnej, a następnie jako żołnierz Armii Krajowej w stopniu plutonowego podchorążego. Należał do grupy sabotażowej „Piorun” oraz pełnił funkcję adiutanta dowódcy III Odcinka „Granit” Stanisława Wańtucha.

11 listopada 1943 r. Niemiec został aresztowany w okolicach ul. Wielopole (najprawdopodobniej w wyniku zdrady). Potem, do przełomu lipca i sierpnia 1944 był przetrzymywany w więzieniu przy ul. Montelupich.

Wielokrotnie przesłuchiwano go w siedzibie gestapo przy ul. Pomorskiej 2, gdzie w celi aresztu podręcznego pozostawił na ścianie swój podpis. W połowie 1944 r. wywieziono go do obozu pracy AL Fünfteichen na Dolnym Śląsku.

W styczniu 1945 r. został przeniesiony do obozu koncentracyjnego Gross Rosen. Po ewakuacji obozu więziono go kolejno w: KL Mauthausen, Ebensee, Amstetten i Melk. Doczekał tam wyzwolenia w dniu 6 maja 1945 r. Po wyzwoleniu Ernest Niemiec wrócił do Polski i na Śląsk. Zamieszkał w Rudzie Śląskiej i zmarł tam w 1997 r.

– _Nie znamy zbyt obszernieżyciorysu Ernesta Niemca. Z jakiegoś powodu historycy dotąd nie zajmowali się nim bliżej. Udało nam się dotrzeć do drobnych szczegółów dotyczących Niemca, zawartych w relacjach innych uczestników konspiracji. Np. takich, że w jego krakowskim mieszkaniu spotykali się łącznicy roznoszący podziemną prasę, albo że jego aresztowanie nastąpiło w wyniku wsypy. Tuż przed Dniami Pamięci dotarliśmy do jego krewnej i __będziemy próbowali uzyskać więcej informacji _– wyjaśnia Tomasz Owoc.

Inskrypcje na ścianach
Program trwających od wczoraj tegorocznych Dni Pamięci obejmuje m.in. spotkania, wykłady, warsztaty, grę miejską i konferencję naukową.

Uroczystości rozpoczęły się mszą świętą w kościele św. Szczepana sprawowaną w intencji ofiar gestapo, po niej zaś przy ul. Pomorskiej 2 odbył się uroczysty apel z udziałem żołnierzy Wojska Polskiego.

Muzealnicy, historycy i kombatanci spotkali się na konferencji naukowej zatytułowanej „Między pomnikiem a człowiekiem – Pamięć o Polskim Państwie Podziemnym”.

Dzisiaj natomiast o godzinie 10, 14 i 16 będzie można zwiedzić z przewodnikiem wystawę stałą „Krakowianie wobec terroru 1939–1945–1956” oraz dawne cele aresztu podręcznego gestapo (konieczna wcześniejsza rezerwacja: [email protected] lub www.bilety.mhk.pl).

Wystawa poświęcona jest niemieckiemu i stalinowskiemu terrorowi, jaki dotknął mieszkańców Krakowa w latach 1939–1945.

Eksponowane są m.in. kartoteki więźniów, rzeczy wykonane przez nich w celach, fotografie, informacje o procesie szesnastu itp.

O godz. 12 będzie można wziąć udział w kuratorskim zwiedzaniu wystawy „Kim byli? Opowieść o ofiarach terroru w latach 1939–1945–1956” przy ul. Pomorskiej 2.

Ekspozycja prezentuje osoby, które zostały poddane represjom przez hitlerowców w okresie okupacji oraz przez komunistyczne władze po 1945 r. –_ Staramy się stworzyć bazę wszystkich osób, które były ofiarami terroru hitlerowskiego i komunistycznego w Krakowie w latach 1939–1956. Dotychczasowe dane są dostępne na stronie krakowianie 1939-56.mhk.pl. Są wśród nich także osoby, które umieściły swoje nazwiska na ścianach cel aresztu gestapo przy ul. Pomorskiej. Inskrypcje te to bardzo cenna pamiątka tamtych tragicznych czasów. Są szczególnie chronione i poddawane konserwacji _– wyjaśnia Tomasz Owoc.

Głównym punktem sobotniego programu będzie oprowadzanie po terenie miejsca pamięci Glinnik w Przegorzałach.

Podczas okupacji hitlerowcy przeprowadzali tam egzekucje więźniów z więzienia św. Michała. Krakowski IPN prowadził w tej sprawie śledztwo. Oprowadzać będzie dr Krzysztof Tunia z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, który opowie o historii tego miejsca oraz badaniach archeologicznych.

Na wyjazd obowiązuje wcześniejsza rezerwacja miejsc w Centrum Obsługi Zwiedzających MHK w Sukiennicach.

Z kolei o godz. 17.30 również na pl. Inwalidów odbędzie się zakończenie 24-godzinnej gry miejskiej „Kryptonim Ubezpieczalnia”.

Zadaniem uczestników gry było wcielenie się w żołnierzy konspiracji w realiach 1942 r.

W sobotę i niedzielę wystawę stałą „Krakowianie wobec terroru 1939–1945–1956” oraz dawne cele gestapo przy ul. Pomorskiej 2 będzie można zwiedzać od godz. 10 do 19 (wstęp wolny).