Europa... Westwalewicza

Pomysłodawcy mają nadzieję, że w organizację majowej wystawy włączą się sponsorzy, władze oświatowe, miejski samorząd

   Trwają właśnie przygotowania do unikatowej wystawy rysunków i obrazów, które wyszły spod ręki mistrza Stanisława w latach 1943-1947. W wojennym czasie służył w II Korpusie gen. W. Andersa i wraz z innymi żołnierzami przeszedł szlak bojowy zakończony zwycięską kampanią we Włoszech. Dźwigał ze sobą nie tylko karabin, nie rozstawał się też z pędzlem, piórkiem i ołówkiem. I powstały dzieła zaświadczające o dużej wrażliwości artystycznej, ciekawości świata, zdolności obserwacji i warsztatowym kunszcie.
   W 1944 roku zorganizowano w Rzymie wystawę prac polskich malarzy żołnierzy, utrzymaną w klimacie impresjonizmu. Stanisław Westwalewicz uczestniczył w niej już jako członek międzynarodowego stowarzyszenia "Art-Club" (Circolo Artistico Internazionale) powołanego w wyzwolonym Rzymie. Dwa lata później Westwalewicza uhonorowano włoskim krzyżem zasługi - La Croce al Merito di Guerra.
   -(...) dwuznaczności obce są tym polskim malarzom, autentycznie nowoczesnym (ciałem i duszą), każdy z nich według swoich możliwości.__W tej atmosferze nowoczesności, powstałej w Polsce po odzyskaniu niepodległości powrócą prędko, mamy nadzieję, ci nasi przyjaciele do ojczyzny, niosąc skarby nowych pojęć, nie mniej jak bogactwo poglądów powstałych z przeżyć ciężkich, jak ich własne perypetie. Pełność i rzetelność, jakie wkładają w swe dzieła są najlepszym zapewnieniem przyszłości, która ich oczekuje, na jaką zasługują. A życzymy im gorąco - najlepszej - pisał wówczas, w przedmowie do katalogu, Gino Severini, wybitny włoski malarz.
   W gazecie "Il Quotidiano" napisano po wystawie - Ośmiu malarzy: Jarema, Turkiewicz, Matuszewski, Bogucka, Westwalewicz, Siedlanowski, Haad i rzeźbiarz Glett reprezentują neoimpresjonizm. (...) Ci artyści żołnierze przedstawiają, jak malarze patrzą na świat. Potrzeba rzeczywiście kochać, pasjonować się rzeczami wielkimi i tajemniczymi, by móc tworzyć sztukę z daleka od własnego kraju. Dla nich ta twórczość jest trwałym dowodem patriotyzmu, wszystkich największych tęsknot, przywiązania do kraju oraz humanizmu.
   - Po 60 latach od tamtego wydarzenia organizowana jest wystawa prac mojego ojca obejmującą lata 1943-1947. Znajdzie się na niej 36 obrazów olejnych i 102 rysunki, nigdy dotąd w całości nie eksponowanych. Wystawę można oceniać w symbolicznym wymiarze dla kilku pokoleń Polaków, dla najnowszej historii Polski, która w maju tego roku staje się częścią zjednoczonej Europy. Ta wystawa to swego rodzaju pomost łączący przeszłość z teraźniejszością europejską. Tak sobie ją, w każdym razie, wyobrażam - mówi A. Westwalewicz.
   Jadwiga Małyszko, dyrektorka Gimnazjum nr 8 (które od paru lat nosi imię St. Westwalewicza) podziela ten punkt widzenia. Jest przekonana, że wystawa wybranych dzieł Westwalewicza będzie wydarzeniem o wielkiej wartości artystycznej i poznawczej. Towarzyszącym akurat oficjalnemu wstąpieniu naszego kraju do Unii Europejskiej, w maju 2004. -Pokaże, że w Europie byliśmy zawsze, mamy znaczący udział w jej historii i nie mamy powodów do kompleksu. Wręcz przeciwnie...
   Na wystawie organizowanej w salach gimnazjum znajdą się mistrzowskie rysunki i nasycone ciepłymi barwami obrazy olejne (w tym kilka kobiecych aktów), które powstawały m.in. w Palestynie, Iraku, Iranie, Egipcie, Rzymie, Wenecji. W dobrym stanie dotarły z ziemi włoskiej do Polski, wraz z ich autorem. -Przyjechały do komunistycznej Polski na przełomie 1947/48 zapakowane w wojskową pałatkę - opowiada Andrzej Westwalewicz. Tato zdecydował się wrócić do ojczyzny, choć z Polski docierały ostrzeżenia i wieści o aresztowaniach, prześladowaniach andersowców. Wziął sobie do serca słowa biskupa Józefa Gawliny, który mówił polskim żołnierzom na Zachodzie: kto ma w kraju rodzinę, żonę, dzieci, niech wraca, niech nie porzuca bliskich! Z Włoch udał się do Anglii, a stamtąd wyruszył drogą morską do kraju. Szczęśliwie wysiadł w porcie i do rodzinnych Pionek k. Kozienic dojechał towarowym pociągiem. Uniknął też większych prześladowań i służby w ludowym wojsku polskim, ale długo nie mógł się pogodzić z rzeczywistością w powojennej Polsce.
   Udało mu się przewieźć obrazy i rysunki w niemal nienaruszonym stanie. Płótna zwijał farbą na zewnątrz, żeby zamalowane powierzchnie nie popękały i zapakował je wszystkie do wojskowej pałatki. Tak dotarły bezpiecznie do miejsca przeznaczenia, nie zwracając niczyjej uwagi. Na tarnowskiej wystawie znajdzie się, oczywiście, miejsce dla owej pałatki, żołnierskiego worka i munduru Westwalewicza, troskliwie przechowywanych przez syna Andrzeja. -Są dla mnie jak relikwie - wyznaje.
   - Jesteśmy trochę podekscytowani przygotowaniami do tak wielkiej wystawy - nie ukrywa dyr. Małyszko. Nasza szkoła będzie po raz pierwszy miejscem ekspozycji malarskiej o takim znaczeniu i musimy organizacyjnie postarać się. Czeka nas przygotowanie plakatów informacyjnych, zaproszeń, a w najbliższym czasie katalogu wystawy. W dniu jej otwarcia tj. 1 maja planujemy okolicznościową część artystyczną w wykonaniu uczniów i sesję naukową poświęconą żołnierzom artystom II Korpusu Andersa. Zwrócimy się ze specjalnymi zaproszeniami i prośbami o patronat m.in. do Ministerstwa Kultury, Muzeum Narodowego, ambasady włoskiej, powiadomimy tarnowskie i podmiejskie szkoły. Będziemy wdzięczni sponsorom, którzy zechcą nas wesprzeć finansowo w przygotowaniach. Zaznaczam, że nie będziemy traktować wystawy prac Westwalewicza jako swej wyłącznej własności, zamierzamy udostępnić ją wszystkim zainteresowanym.
   Podobne oczekiwania ma A. Westwalewicz, wystawę dzieł ojca określa mianem prezentu dla Tarnowa, dla tarnowian. -Z wielką przyjemnością wypożyczam prace ojca z okresu włoskiego i liczę, że obejrzy je z refleksją wielu tarnowian i gości.
   Pan Andrzej chce, aby szkolna wystawa otwarta była w pierwsze trzy, wolne od pracy dni majowe i kilka następnych. Ma nadzieję, że zwróci na siebie uwagę nie tylko tarnowskiej publiczności. Może zainteresują się nią poważne galerie malarskie?
Marek Baran