Fashion Revolution Week 2020 w cieniu koronawirusa

– W przemyśle modowym wszystko dzieje się zbyt szybko. Co sezon zmieniają się trendy, marki wypuszczają na rynek kilkanaście nowych kolekcji rocznie, a kobiety i mężczyźni uprawiający bawełnę i szyjący nasze ubrania muszą pracować jeszcze szybciej i jeszcze więcej, zarabiając przy tym grosze. W takich warunkach nie ma miejsca na myślenie o bezpieczeństwie pracowników – mówi Maria Huma, ekspertka ds. bawełny Fundacji „Koalicja Sprawiedliwego Handlu” – Fairtrade Polska.

24.4.2013 r. W Dhace, stolicy Bangladeszu, zawaliła się fabryka Rana Plaza. W wyniku katastrofy zmarło ponad tysiąc osób, a co najmniej drugie tyle zostało rannych. Tragedia odsłoniła smutna prawdę – Rana Plaza, podobnie jak wiele innych fabryk w Bangladeszu i innych krajach globalnego Południa, nie była przystosowana do produkcji i nie spełniała norm BHP.

Katastrofa zmieniła podejście wielu osób do „szybkiej mody”. W ten sposób narodził się też ruch Fashion Revolution. Miliony konsumentów fotografowało się w ubraniach założonych na lewą stronę, tak by widoczna była metka, pytając firmy „Who made my clothes?” i domagając się poszanowania pracowników fabryk odzieżowych. Pod presją organizacji pozarządowych, mediów i konsumentów firmy zaczęły zwracać uwagę na kwestie zrównoważonej produkcji odzieży, która zaczyna się już od poprawy losu rolników produkujących bawełnę.

Bawełna jest najpopularniejszym surowcem wykorzystywanym przy produkcji odzieży. Zainteresowanie modą na świecie kończy się jednak zazwyczaj na poziomie fabryk, a wiele marek nie wie nawet, skąd pochodzi bawełna, z której szyte są ich kolekcje.

Szacuje się, że w produkcji bawełny uczestniczy 100 milionów rolniczych rodzin w 70 krajach świata. 90 proc. tych producentów to drobni rolnicy w krajach rozwijających się, żyjący w ubóstwie w społecznościach wiejskich.

Fairtrade przyczynia się do naprawy branży odzieżowej poprzez certyfikację bawełny i programy skierowane do fabryk. Rolnicy w systemie Fairtrade sprzedają plony co najmniej za ustaloną minimalną cenę Fairtrade. Dodatkowo organizacje drobnych producentów otrzymują premię Fairtrade, którą przeznaczają na wybrane wspólnie projekty rozwojowe, jak dostęp do czystej wody, opieki medycznej czy edukacji. Obecnie w systemie Fairtrade działa około 45 tysięcy rolników, z czego około trzy czwarte mieszka w Indiach. Organizacje producentów bawełny Fairtrade działają również min. w Kirgistanie, Senegalu czy Kamerunie.

Standard Fairtrade dla branży tekstylnej uwzględnia łańcuchy dostaw na całej ich długości. Jego celem jest egzekwowanie przestrzegania zasad BHP i praw pracowniczych oraz podnoszenie wysokości pensji do poziomu wystarczającego na godziwe życie.

Szalejąca od kilku miesięcy pandemia COVID-19 zmienia świat na naszych oczach. Ograniczenia w produkcji, handlu i transporcie międzynarodowym, mające na celu powstrzymanie rozprzestrzeniania się wirusa SARS-Cov-2, już dziś negatywnie odbijają się na światowej gospodarce.

– Ze względu na globalny charakter łańcuchów dostaw branża odzieżowa jest jedną z najbardziej narażonych na kryzys. Koszty pandemii nie rozkładają się jednak równomiernie. Najwięcej stracą ci, którzy znajdują się na samym początku łańcucha i nawet w normalnych warunkach ledwo wiążą koniec z końcem – wyjaśnia Maria Huma.

Związki zawodowe i organizacje pozarządowe informują o kryzysie dotykającym pracowników fabryk odzieżowych w krajach globalnego Południa. Niektóre marki, wykorzystując dominującą pozycję w łańcuchach dostaw, z dnia na dzień anulują zamówienia, a nawet zwracają już wysłane transporty z zamówionymi kolekcjami. Fabryki wysyłają więc pracowników na przymusowe urlopy lub wstrzymują wypłaty.

W wyniku pandemii tracą też rolnicy. Jak informuje Fairtrade International, ograniczenia w sprzedaży odzieży wywołały znaczny spadek popytu na bawełnę i obniżyły jej i tak niskie ceny skupu. Wiele przędzalni zostało zamkniętych, więc zebrana bawełna nie została jeszcze przetworzona. Rolnicy obawiają się kolejnych spadków cen i opóźnienia zasiewów. Przyszłość drobnych producentów bawełny jest bardzo niepewna.

– Społeczne i finansowe koszty pandemii nie mogą być przenoszone na marginalizowanych mieszkańców globalnego Południa. Okazywanie solidarności z rolnikami i pracownikami fabryk odzieżowych, bez których nie powstałyby nasze ubrania, nabiera teraz szczególnego znaczenia. Jedynie działając wspólnie, jesteśmy w stanie skutecznie minimalizować skutki pandemii COVID-19 – podkreśla Maria Huma.

Jednym z najważniejszych instrumentów umożliwiających pomoc jest premia Fairtrade, która służy do realizacji projektów rozwojowych. Komisja ds. standardów Fairtrade zdecydowała, że w związku z pandemią COVID-19 premia może być wydawana w bardziej elastyczny sposób.

Dzięki wprowadzonym zmianom certyfikowane plantacje, fabryki i spółdzielnie mogą na bieżąco wydawać premię na zakup maseczek i rękawiczek. Według nowych zasad nawet sto procent premii Fairtrade może zostać rozdzielone między pracowników w gotówce. To rozwiązanie pozwoli im przetrwać najtrudniejszy czas.

Fairtrade prowadzi też szkolenia z zakresu higieny i ochrony przed zakażeniem wirusem SARS-Cov-2. Jednocześnie organizacja utrzymuje stały kontakt z firmami zajmującymi się produkcją i obrotem produktami ze znakiem Fairtrade, podkreślając, że ich wsparcie jest teraz szczególnie ważne dla milionów mieszkańców globalnego Południa.

Fundacja „Koalicja Sprawiedliwego Handlu” – Fairtrade Polska jest wyłącznym przedstawicielem Fairtrade International w Polsce.

Fairtrade – największy system certyfikacji produktów Sprawiedliwego Handlu – obejmuje około 1,7 miliona drobnych rolników i pracowników w krajach Ameryki Łacińskiej, Karaibów, Afryki, Azji i Oceanii, produkujących między innymi kawę, herbatę, cukier trzcinowy, bawełnę, kakao, owoce tropikalne czy kwiaty.

Fairtrade oferuje stabilne ceny i premie wspierające zrównoważony rozwój lokalnych społeczności; zwalcza zjawiska pracy niewolniczej, przymusowej pracy dzieci i wszelkie formy dyskryminacji.

Fairtrade wzmacnia pozycję rolników i pracowników najemnych z globalnego Południa – reprezentanci sieci producentów Fairtrade mają 50% głosów podczas Walnych Zgromadzeń organizacji.