Gaudeamus dla seniorów

Nie tylko młodzi studenci z początkiem października wracają do nauki. Kilka, kilkanaście dni po 1 października Gaudeamus igitur brzmi także dla studentów ze srebrnymi skrońmi. Nowy rok akademicki rozpoczynają seniorzy z 613 uniwersytetów trzeciego wieku w Polsce. W Małopolsce inauguracje odbywają się w 58 UTW, w samym Krakowie w 13. Około 170 tys. studentów 60+ w całej Polsce w rozpoczyna swoją przygodę z nauką.

Co to jest UTW?

Choć uniwersytety trzeciego wieku działają w Polsce już od ponad 4 dekad (pierwszy został założony w 1975 r. w Warszawie), a dzięki masowości tego ruchu w ostatnich latach nazwa stała się bardzo rozpoznawalna, to jej pojemność wydaje się nieograniczona. Najkrócej mówiąc, UTW jest to uniwersytet dla seniorów, placówka edukacyjna dla osób w wieku poprodukcyjnym. Jednak formy nauki, jej poziom, miejsca spotkań, częstotliwość, wykładowcy, wreszcie sami słuchacze tak bardzo różnią te placówki, że trudno uwierzyć, że wszystkie mieszczą się w jednym określeniu.

Uniwersytety Trzeciego Wieku na Uniwersytecie Jagiellońskim, Uniwersytecie Rolniczym, na Politechnice Krakowskiej, Uniwersytetach Pedagogicznym i Ekonomicznym funkcjonują zupełnie inaczej niż UTW w Gnojniku, Drwini, Zielenicach, Kluczach, Gdowie, Lipnicy Murowanej, Kłaju czy Łapanowie.

Podstawową formą zajęć w UTW jest wykład. Jednak nie zawsze. Nie tak dawno do Jagiellońskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku zadzwoniła mieszkanka jednego z małych miast na zachodzie Polski, słuchaczka tamtejszego UTW. Zachwycona jego działaniem chciała zapisać swojego znajomego z Krakowa na podobne zajęcia. Z przejęciem opowiadała o wyjściach na basen, wycieczkach i spotkaniach towarzyskich. Gdy usłyszała, że na Uniwersytecie Jagiellońskim seniorzy mogą przez cały rok słuchać wykładów np. z historii sztuki, psychologii, uczestniczyć w seminariach z amerykanistyki, filozofii czy antropologii, przerwała zniecierpliwiona: - Wykłady na starość?! Wy nie wiecie, czym jest uniwersytet trzeciego wieku!

Okazuje się, że pod nazwą UTW każdy rozumie coś innego. To dlatego, że uniwersytety dla seniorów są bardzo różne. Nazwa nie jest zastrzeżona, a działalność nie jest ustandaryzowana.

Od kilku lat zabiega o to Ogólnopolska Federacja Stowarzyszeń Uniwersytetów Trzeciego Wieku, upowszechniając standardy działania UTW, obejmujące aspekty formalnoprawne, merytoryczne, organizacyjne i dotyczące współpracy z podmiotami zewnętrznymi. Na udział w szkoleniach, a następnie wprowadzenie standardów dotyczących organizacji i poziomu zajęć, prowadzenia księgowości w UTW, podpisywania umów cywilnoprawnych decydują się, niestety, tylko nieliczne placówki.

W rezultacie uniwersytety są takie, jak ich liderzy. Działają w oparciu o autorskie programy, realizują projekty, jakie uda się zdobyć, a niekoniecznie takie, które interesują słuchaczy, pracują najchętniej z wolontariuszami, bowiem kolejną cechą łączącą UTW w Polsce jest brak środków na bieżące funkcjonowanie. Finansują swoją działalność ze składek/czesnego wpłacanych przez słuchaczy, grantów, dotacji i darowizn od sponsorów, o które coraz trudniej.

Dla każdego coś odpowiedniego

Różnorodność uniwersytetów trzeciego wieku ma swoje dobre strony. Osoby starsze także bardzo różnią się między sobą, każdy ma więc szansę wybrać placówkę odpowiednią dla siebie. W większości obowiązuje kryterium wieku 60+, ale nie wszystkie UTW rygorystycznie je stosują. Podobnie z wykształceniem. Tylko uczelniane uniwersytety wymagają od swoich studentów przynajmniej średniego wykształcenia.

Jak znaleźć miejsce odpowiednie dla siebie? Większe uniwersytety mają strony internetowe, które warto odwiedzić i zapoznać się przede wszystkim z ofertą zajęć. Wszędzie konieczne są opłaty, należy jednak dowiedzieć się, jakie konkretnie formy edukacji i w jakiej częstotliwości oferowane są za konkretną cenę oraz kto prowadzi zajęcia. Do mniejszych uniwersytetów zazwyczaj trzeba wybrać się osobiście.

Uniwersytety trzeciego wieku w mniejszych miejscowościach przede wszystkim integrują społeczność lokalną. Jeśli po zakończeniu kariery zawodowej marzy nam się rozwój intelektualny, poznanie dziedzin nauki, na które nie było czasu (i możliwości) w czasach młodości, warto rozejrzeć za którymś z uczelnianych UTW. Każdy ma swoją specyfikę: na UR można m.in. poznać tajniki sztuki ogrodniczej, zasady zdrowego żywienia, a na PK zapoznać się ze stylami w architekturze, poznać podstawy historii sztuki. Większość proponuje tematykę uniwersalną - dotyczącą zdrowia, psychologii, historii, spraw społecznych.

Szacowny Jubilat

Najbardziej akademicki charakter nie tylko w regionie, ale i w Polsce ma Jagielloński Uniwersytet Trzeciego Wieku. W uchwale Senatu UJ z 20 lipca 1982 r. zapisano, że wykłady dla seniorów będą prowadzić pracownicy naukowo-dydaktyczni UJ oraz ówczesnej Akademii Medycznej w ramach pensum dydaktycznego, co od początku określiło poziom zajęć. Jagielloński Uniwersytet Trzeciego Wieku przyjął formułę działania jako szkoła wyższa w miniaturze. Jednak cały czas się zmienia.

JUTW rozpoczyna swój 35. rok akademicki 11 października. Jubileusz 35-lecia jego obecni i byli studenci będą świętować w czerwcu 2017 r. Z tej okazji przygotowywana jest publikacja ze wspomnieniami z różnych lat, imprez, okoliczności. Z tych wspomnień powstanie obraz najstarszego w regionie i jednego z najstarszych Uniwersytetów Trzeciego Wieku w Polsce.

Przyślij refleksje i wspomnienia

Prosimy obecnych, a przede wszystkim byłych studentów Uniwersytetu Trzeciego Wieku na UJ (kiedyś zwany był Krakowskim, dziś nosi nazwę Jagielloński) o nadsyłanie prac nie przekraczających 3 stron maszynopisu wraz z notką o autorze pod adresem:

Jagielloński Uniwersytet Trzeciego Wieku, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków, z dopiskiem ,,Jubileusz 35-lecia”

Na Państwa wspomnienia i refleksje szacowny Jubilat czeka do 30 listopada br. Najciekawsze prace zostaną opublikowane, a ich autorzy nagrodzeni i wyróżnieni podczas uroczystości jubileuszowej.