Gdy brakuje łez

Komputer i oczy

   Zespół suchego oka, jedno z najczęstszych schorzeń okulistycznych, powoduje uporczywe dolegliwości: pieczenie, uczucie ciała obcego w oku, światłowstręt, które związane są z nieprawidłowym nawilżeniem powierzchni oka przez film łzowy. Etiologia i patogeneza tych zaburzeń jest różna - mogą być skutkiem obniżonej produkcji łez lub ich nadmiernej utraty w wyniku parowania. Najczęściej zespół suchego oka przebiega łagodnie, powodując niewielkie zadrażnienia. W ciężkich przypadkach, szczególnie w chorobach układowych, niedobór łez może powodować rozległe ubytki nabłonka rogówki i owrzodzenia, stanowiące zagrożenie utraty wzroku. Diagnostyka zespołu suchego oka wymaga więc informacji, czy pacjent nie cierpi na jakieś choroby ogólnoustrojowe i jakie w związku z tym przyjmuje leki, bowiem niektóre z nich również mogą powodować zaburzenia w wydzielaniu łez. Podstawowe znaczenie ma obserwacja filmu łzowego w lampie szczelinowej, ponadto ocena skóry, powiek i mrugania. Diagnozę potwierdzają specjalne testy, m.in. pomiar czasu przerwania filmu łzowego, barwienie powierzchni oka fluoresceiną, różem bengalskim, zielenią lizaminy, wykonuje się również test Schirmera - wszystko w odpowiedniej kolejności.
   Chociaż lista przyczyn zaburzeń stabilności filmu łzowego jest długa, nie są to przypadki bardzo częste. Coraz większym problemem staje się natomiast zagrożenie dla oczu, wynikające z wielogodzinnej, codziennej pracy lub zabawy przed monitorem komputera. Zespół suchego oka powstaje wtedy, gdy oczy nie produkują wystarczającej ilości łez, ich skład jest nieodpowiedni lub nie są rozprowadzane po gałce ocznej co 5 - 10 sekund. Rogówka jest wówczas niedotleniona. Zaczerwienienie, pieczenie, nadwrażliwość na światło, wrażenie piasku w oczach to pierwsze sygnały ostrzegawcze. Przeciętny użytkownik komputera nie zdaje sobie sprawy, że jego oczy wykonują dziennie blisko 30 000 ruchów. Pod tymi, realizowanymi w ułamkach sekund ruchami, kryje się nie tylko ogromna praca mięśni oka, ale też obrotów gałki ocznej w oczodole naoliwionym łzami. Tymczasem wielogodzinne wpatrywanie się w ekran monitora umieszczonego na wysokości oczu zmniejsza wytwarzanie łez, wysusza oczy. W normalnych warunkach mrugamy średnio 12 razy na minutę, dostarczając oczom potrzebną ilość łez zwilżających gałkę oczną - przy komputerze znacznie rzadziej, co jest sprzeczne z normą fizjologiczną. Poza tym przed ekranem otwieramy oczy znacznie szerzej niż np. czytając książkę - efektem jest więc szybsze odparowywanie filmu łzowego. Nieobojętna dla powstawania dolegliwości suchego oka jest również niekorzystna jonizacja powietrza, jak również promieniowanie monitora - cieplne, elektrostatyczne, elektromagnetyczne, nadfioletowe. Np. potencjał elektrostatyczny przyciąga do ekranu kurz i ujemne jony tlenu, podrażniając oczy i sprzyjając wysychaniu łez. W suchym, zjonizowanym powietrzu nie zraszane łzami oczy szybciej tracą wilgotność. Przyspiesza to degenerację i starzenie się gruczołów łzowych, wywołane też promieniowaniem monitora. Dodatkowe dolegliwości spowodowane pracą przy komputerze to zamglone widzenie, krótkowzroczność, bóle głowy.
   Najważniejsza w leczeniu wszystkich postaci zespołu suchego oka jest poprawa nawilżenia. Niedobór łez próbuje się zastąpić różnymi substancjami - w kroplach lub w żelu - podawanymi do worka spojówkowego co 2 - 4 godziny. Konieczność częstego stosowania to nie jedyna wada sztucznych łez - krople muszą być dobrane indywidualnie, tak, aby nie powodowały uczuleń i nie drażniły oczu. Te same krople różnią się skutecznością i różnie reagują na nie oczy różnych osób.
(DD)