Gdy pracowałeś za granicą, też pomyśl o emeryturze!

Twoja emerytura może być wyższa! Szansę na podwyżkę mają obecni, ale i przyszli emeryci. Trzeba tylko zadbać, by ZUS skrupulatnie wyliczył nam kapitał. Nazywamy go początkowym. Są to konkretne pieniądze, które sobie wypracowaliśmy i które podwyższą naszą emeryturę. Ale Zakład sam z siebie nam ich nie doliczy. To my musimy się o to zatroszczyć. Również wtedy, gdy pracowaliśmy za granicą.

To trzeba wiedzieć
Polskę, od momentu naszego wejścia do Unii Europejskiej, wiążą unijne przepisy prawne stanowiące podstawę tak zwanej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Dotyczą one:

* państw członkowskich UE - to Austria, Belgia, Bułgaria, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania i Włochy; oraz
* państwa EFTA - to Islandia, Liechtenstein, Norwegia i Szwajcaria.

Łączą nas też dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym z takimi krajami, jak: Australia, Kanada, Korea Południowa, Stany Zjednoczone Ameryki, Macedonia, była Jugosławia (Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Serbia i Czarnogóra).

Kogo to dotyczy
Ustalanie kapitału początkowego, z zastosowaniem przepisów o koordynacji, dotyczy osób zamieszkałych w:

* Polsce - posiadających okresy ubezpieczenia w państwach UE i EFTA,
państwach UE i EFTA - posiadających polskie okresy ubezpieczenia.

Chodzi o osoby, które - niezależnie od państwa zamieszkania - posiadają (oprócz polskich okresów ubezpieczenia) również te przebyte w krajach UE i EFTA albo tych, z którymi Polskę łączy umowa międzynarodowa właśnie o zabezpieczeniu społecznym.

Policzą inaczej
Kapitał początkowy ustalany jest tym osobom (które wykazały okresy ubezpieczenia lub zamieszkania w państwach UE i EFTA lub w krajach, z którymi Polskę wiążą dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym) na nieco odmiennych zasadach niż w przypadku osób, które mają okresy składkowe i nieskładkowe wyłącznie w Polsce.

Odmienność ta polega na:

* uwzględnieniu przy obliczaniu kapitału początkowego zagranicznych okresów ubezpieczenia/zamieszkania albo traktowanych jako okresy ubezpieczenia (krótszych niż rok, jeżeli zostały przebyte w państwach UE/EFTA i Macedonii albo niż sześć miesięcy, jeżeli zostały przebyte w Serbii, Czarnogórze, Chorwacji, Bośni i Hercegowinie) - tak, jakby okresy te zostały przebyte w Polsce;
* innym sposobie obliczania podstawy wymiaru kapitału początkowego;
* wydaniu decyzji przez organ rentowy wyznaczony przez prezesa ZUS-u.

Okresy zagraniczne
Przepisy unijne określiły minimalny okres ubezpieczenia uprawniający do świadczenia emerytalnego lub rentowego z danego kraju, w którym to ubezpieczenie wystąpiło. Wynosi on 1 rok (12 miesięcy).

Ważne! Okresy ubezpieczenia/zamieszkania albo traktowane jak okresy ubezpieczenia (czyli nieskładkowe), przebyte w państwie członkowskim UE/EFTA, jeśli wynoszą łącznie rok i więcej - obciążają instytucję właściwą danego państwa.
Jeśli okresy te są krótsze niż rok, a przy tym nie uzasadniają przyznania prawa do świadczenia przez dane państwo, podlegają uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do polskich świadczeń - jakby były przebyte w Polsce. Są uwzględniane przy obliczaniu wysokości świadczeń polskich.

Uwaga! Z uwagi na to, że kapitał początkowy będzie podstawą do obliczenia emerytury, zasada powyższa ma zastosowanie także przy jego ustalaniu. Dotyczy jednak tylko okresów przed 1 stycznia 1999.

Warunki zaliczenia
Okresy ubezpieczenia i zamieszkania albo traktowane jak okresy ubezpieczenia (wynoszące mniej niż 12 miesięcy), przebyte w państwach Unii Europejskiej lub w EFTA są uwzględniane tylko wówczas, gdy:

* zostaną one potwierdzone przez właściwą instytucję zagraniczną danego państwa;
* dzieje się to jednak pod takim warunkiem, że z tytułu tego ubezpieczenia nie przysługuje nam żadne świadczenie przyznawane na podstawie wewnętrznych przepisów danego kraju.

Praktyczne informacje
Jaki wniosek i dokumenty będą potrzebne do kapitału początkowego? Gdzie je składać? Wyjaśniamy

Wniosek i dokumenty
* Ubiegasz się o ustalenie kapitału początkowego i posiadasz okresy ubezpieczenia w Polsce przed 1 stycznia 1999 i w państwach, z którymi wiążą nas umowy międzynarodowe? Składasz takie same formularze i dokumenty, jak te osoby, które mieszkały i pracowały wyłącznie w Polsce. Dołączasz do wniosku potwierdzenia okresów pracy/ubezpieczenia. Jeśli ich nie masz, podaj nazwy i adresy pracodawców oraz, na przykład, nazwę zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej, w której byłeś ubezpieczony i numer tamtego ubezpieczenia.

Dodatkowo dołącz do wniosku o ustalenie kapitału formularz unijny E 207 PL - "Informacje dotyczące przebiegu ubezpieczenia osoby ubezpieczonej".

Uwaga! Dokładnie i czytelnie wypełnij punkt 7. Podaj szczegółową informację o okresach ubezpieczenia we wszystkich państwach członkowskich UE/EFTA . Czytelnie się podpisz.
Osoby, które miały okresy ubezpieczenia/zamieszkania lub okresy nieskładkowe w państwach, z którymi Polskę łączą umowy dwustronne o zabezpieczeniu społecznym, zagraniczne okresy wykazują na formularzu ZUS Rp-6 (załącznik do wniosku o ustalenie kapitału początkowego).
Druki są dostępne w oddziałach ZUS-u i na jego stronie zus.pl

Gdzie składać wniosek
* Mieszkasz w Polsce, posiadasz okresy składkowe i nieskładkowe oraz zamieszkania w Polsce i w państwach członkowskich UE/EFTA lub tych, z którymi wiążą Polskę dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym? Złóż wniosek o ustalenie kapitału początkowego w oddziale ZUS-u właściwym ze względu na miejsce zamieszkania (albo w jego najbliższej jednostce).

Jeżeli oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ustali, że przebyłeś okresy krótsze niż rok w UE/EFTA lub krótsze niż 6 miesięcy w krajach byłej Jugosławii, wniosek przekaże do swojej właściwej JRUM (jednostka realizująca umowy międzynarodowe).

Tam powinieneś też złożyć wniosek, jeśli jesteś osobą mieszkającą w UE/EFTA lub w państwie, z którym łączy nas dwustronna umowa o zabezpieczeniu społecznym, posiadasz wyłącznie polskie okresy albo przebyte w Polsce i w takich zagranicznych państwach.

Warto wiedzieć
Za pracę w Niemczech
Okresy ubezpieczenia na terenie Niemiec przed 1991 podlegają uwzględnieniu przy ustalaniu kapitału początkowego, tak jakby zaistniały w Polsce - jeżeli do 31 grudnia 1990 przesiedliliśmy się z Niemiec do Polski.

Przy ustalaniu kapitału początkowego osobie, która po 31 grudnia 1990 przesiedliła się ponownie do Niemiec, a następnie powróciła do Polski, nie uwzględnia się okresów ubezpieczenia w Niemczech przebytych do 31 grudnia 1990. W takim przypadku stosuje się przepisy unijne. Okresy ubezpieczenia w Niemczech wynoszące 1 rok i dłuższe obciążają stronę niemiecką.

Okresy ubezpieczenia w Niemczech przebyte po 31 grudnia 1990 - wynoszące rok i więcej - obciążają stronę niemiecką. Bez względu na to, w którym kraju UE/EOG mieszkamy.

Liczymy staż
Okresy traktowane jak okresy ubezpieczenia (zagraniczne okresy nieskładkowe) przebyte w krajach UE/EFTA oraz tych, z którymi Polskę wiążą dwustronne umowy międzynarodowe, nie podlegają ograniczeniu do 1/3 udowodnionych okresów składkowych.

Przy obliczaniu kapitału początkowego okresy te liczone są tak jak polskie: składkowe po 1,3 proc., a nieskładkowe - po 0,7 proc. podstawy wymiaru kapitału początkowego.

Przy obliczaniu kapitału początkowego zagraniczne okresy ubezpieczenia/zamieszkania dodawane są do polskich okresów składkowych. A zagraniczne okresy traktowane jak okresy ubezpieczenia (to jest zagraniczne okresy nieskładkowe) dodawane są do polskich okresów nieskładkowych.