Głośno o słuchu

FOT. ANNA KACZMARZ

Rozmowa z prof. Jackiem Składzieniem, kierownikiem Kliniki Otolaryngologii Collegium Medicum UJ

- Niedosłuch może być spowodowany różnymi czynnikami. Najczęściej jest wynikiem: wad wrodzonych, źle prowadzonego porodu lub urazu okołoporodowego, różnego rodzaju schorzeń przebytych przez pacjenta od chwili urodzenia aż do późnej starości. Różne mogą być także stopnie uszkodzenia narządu słuchu - od lekkiego, gdy pacjent nie słyszy np. cichego szeptu, aż do całkowitej głuchoty, jeśli dźwięki nie docierają do obu uszu. Od około 40, 50, a już na pewno 65. roku życia następuje pogorszenie słuchu z tytułu wieku. Zawsze charakteryzuje się ono zmniejszeniem ostrości słyszenia i zrozumienia słów.
Upośledzenie słuchu może być spowodowane stanem zapalnym ucha zewnętrznego czy środkowego, który jest typowym schorzeniem dla naszego klimatu. Każdy Polak ma przynajmniej jeden stan zapalny ucha w ciągu dwóch lat. Towarzyszące mu łagodne objawy - lekki niedosłuch, kłucie w uchu - są, niestety, często lekceważone.
Przewlekły stan zapalny, trwający u niektórych pacjentów latami, może być konsekwencją niewłaściwie leczonego stanu ostrego w pierwszej fazie choroby.
Niewłaściwie leczonego?
- Tak, bo nawet banalne zapalenie ucha, jeśli jest źle leczone, może doprowadzić do zapalenia opon mózgowych. Polska jest jednym z nielicznych krajów, gdzie przy zapaleniu ucha podaje się pacjentom antybiotyk. Jest to metoda sprawdzona i skuteczna, jednak takich wskazań nie ma w innych krajach europejskich.
Czy przewlekłe stany zapalne prowadzą do zmian nieodwracalnych i pacjent nie odzyskuje zdolności słyszenia?
- Stany takie leczone są operacyjnie. Dzięki zabiegom chirurgicznym można nie tylko usuwać przyczynę choroby upośledzającą słuch, ale też dokonywać równocześnie rekonstrukcji łańcucha kosteczek, struktur ucha środkowego, które 3przewodzą dźwięk. Natomiast powstałe w przebiegu różnych schorzeń upośledzenie słuchu zlokalizowane w uchu wewnętrznym wymyka się spod kontroli operacyjnej. Istnieje wówczas jedyna możliwość - leczenie farmakologiczne. W sytuacjach wyjątkowych, gdy pacjent zupełnie nie słyszy, stosuje się tzw. implanty ślimakowe. Do ucha wewnętrznego wprowadza się urządzenie naszpikowane elektroniką, która pod wpływem fali głosowej, drażniąc i pobudzając nerw słuchowy, przekazuje informacje o wrażeniu akustycznym. Operacje takie należą do wyjątkowo trudnych. Wymagają ponadto długotrwałej, uciążliwej i bardzo kosztownej rehabilitacji, dlatego traktowane są wyłącznie jako ostatnia szansa dla wąskiego grona pacjentów.
ROZMAWIAŁA DANUTA ORLEWSKA

Nad czym pracują otolaryngolodzy

- Naukowcy i chirurdzy specjalizujący się w operowaniu ucha środkowego osiągnęli zgodność co celowości takiego przeprowadzania zabiegów operacyjnych, które w efekcie umożliwią pacjentom swobodne mycie się, pływanie. Jest to trzeci cel w leczeniu przewlekłego zapalenia ucha. Pierwszy, to usunięcie choroby, a drugi - poprawa słuchu.
- Trwają prace nad doskonaleniem aparatów słuchowych i możliwością stosowania tzw. implantów Baha. Implanty te wykorzystują przewodnictwo kostne i powodują, że pacjent może lepiej słyszeć. Aparat jest zakotwiczony w kości czaszki, podobnie jak implant stomatologiczny. Ma zastosowanie głównie u tych pacjentów, którzy nie mogą używać normalnego aparatu słuchowego (np. rzadka wada rozwojowa, gdy przez ucho środkowe przechodzi nerw twarzowy i wszelkie rekonstrukcje mogą go uszkodzić). Implant stosowany jest także u pacjentów głuchych na jedno ucho, mających z tego powodu kłopoty z lokalizacją dźwięku. Pacjent może go sam nakładać i zdejmować. Jest niewielki, łatwo można go ukryć pod włosami. Implanty Baha są zakładane także w krakowskiej Klinice Otolaryngologii. W całości refunduje je NFZ.
- W lipcu prof. Henryk Skarżyński wszczepił kilkumiesięcznemu głuchemu dziecku implant ślimakowy. Dziecko, aby mogło nauczyć się mówić, musi słyszeć i rozumieć słowa. Dotychczas implanty wszczepiano dzieciom starszym (powyżej 1 roku życia) i osobom dorosłym. Pionierska operacja została przeprowadzona w Międzynarodowym Centrum Słuchu i Mowy w Kajetanach pod Warszawą.
(O)