Groźne są powikłania

– Sezon grypowy w pełni. Szczepienie to najtańsza i najskuteczniejsza metoda profilaktyki tej choroby. Czy jednak na szczepienie przeciwko grypie nie jest już za późno w grudniu?

– Wprawdzie największą liczbę zachorowań na grypę notuje się w sezonie jesienno-zimowym, to jednak sens szczepienia przeciwko tej chorobie istnieje cały rok, także teraz. Szczepienie nie uchroni nas wprawdzie przed tak zwanym przeziębieniem, natomiast jego celem jest ochrona przed groźnymi powikłaniami kardiologicznymi i pulmonologicznymi.

Najważniejsze z nich to ciężkie, śródmiąższowe zapalenie płuc, doprowadzające do niewydolności oddechowej i śmierci. Szczególnie narażonymi na powikłania pogrypowe są osoby starsze, czyli powyżej 65. roku życia, zwłaszcza jeżeli są obciążone schorzeniami przewlekłymi – kardiologicznymi, na przykład niewydolność serca po zawale, lub pulmonologicznymi, na przykład przewlekła obtu­racyjna choroba płuc.

– Wiele osób często myli grypę z przeziębieniem. Czy przeziębienie – podobnie jak grypę – wywołują wirusy?

– Ponad 90 procent przeziębień jest powodowanych przez wirusy, przeciwko którym nie stosuje się żadnych leków przeciwwirusowych. Zdrowy organizm dosyć szybko wyeliminuje wirusa, natomiast objawy przeziębienia wynikają z uruchomienia odpowiedzi zapalnej na kontakt z patogenem.

– Jednak apteczne półki uginają się od preparatów dostępnych bez recepty, reklamowanych jako jedyne skuteczne w leczeniu objawów grypy i przeziębienia. Który z nich wybrać?

– Należy zachować ostrożność przy stosowaniu powszechnie dostępnych bez recepty leków na przeziębienie, oferowanych w aptekach i reklamowanych szeroko w mediach. Wiele z nich różni się jedynie nazwą handlową, natomiast ich skład chemiczny jest podobny lub wręcz taki sam.

Pacjent często kupuje kilka tego typu preparatów w nadziei, że objawy przeziębienia szybciej ustąpią. Nie osiąga jednak efektu terapeutycznego, a przedawkowanie substancji czynnej obecnej w lekach może spowodować wystąpienie powikłań z tym związanych.

– Jaki skład mają najczęściej leki na przeziębienie?

– Zdecydowana większość preparatów zawiera w składzie paracetamol, który nie ma działania przeciwzapalnego – działa jedynie przeciwbólowo oraz przeciwgorączkowo. Oznacza to, że krótkotrwale, zaledwie na kilka godzin, łagodzi objawy przeziębienia, ale nie powoduje ograniczenia toczącego się stanu zapalnego.

Dlatego bardziej skuteczne w zwalczaniu objawów przeziębienia są preparaty zawierające niesterydowe leki przeciwzapalne – ibuprofen, kwas acetylosalicylowy, które dodatkowo ograniczają zapalenie towarzyszące infekcji górnych dróg oddechowych.

– Dlaczego więc bardziej promowane są preparaty zawierające paracetamol, a nie leki przeciwzapalne?

– Dlatego, że paracetamol stosowany bez nadzoru lekarza jest względnie bezpieczniejszy niż niesterydowe leki przeciwzapalne, których niewłaściwe stosowanie może doprowadzić do powikłań – nadżerek w żołądku i dwunastnicy czy nasilenia objawów niewydolności krążenia u chorych z chorobami serca i naczyń.

Bardzo ważnym elementem ograniczającym objawy chorobowe jest stosowanie leków przeciwhistamino­wych, czyli jak to określają pacjenci, leków na alergię, które ograniczają na przykład wodnisty wysięk z nosa.

– W czasie przeziębienia często też wspomagamy się syropem na kaszel.

– Odradzam stosowanie popularnych „syropów na kaszel”, które często zawierają substancje działające wykrztuśnie.

Oczywiście, są skuteczne w sytuacji, gdy w drogach oddechowych zalega duża ilość gęstej wydzieliny – jak ma to miejsce w bakteryjnych zapaleniach dróg oddechowych. Natomiast, paradoksalnie, powodują nasilenie objawów kaszlu, gdy stosowane są w najczęściej występujących infekcjach wirusowych.

W tego typu infekcjach kaszel jest efektem uszkodzenia nabłonka pokrywającego drogi oddechowe oraz odkrycia zakończeń nerwowych, a nie obecności dużej ilości wydzieliny.

Tymczasem zawarte w syropie substancje wykrztuśne nasilają wydzielanie śluzu, który dodatkowo drażni odkryte zakończenia nerwowe. Efekt? Kaszel się nasila, zamiast się zmniejszać. Zapamiętajmy: nie ma skutecznych preparatów na „kaszel suchy i mokry”.