Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Gwarancja zdrowia

Redakcja
Szczepienia obowiązkowe i zalecane

   Jeszcze w pierwszej połowie ubiegłego wieku choroby zakaźne były przyczyną niemal 40 procent ogółu zgonów wśród dzieci poniżej piątego roku życia. Dziś w walce m.in. z gruźlicą, krztuścem, świnką lub ospą wietrzną odnosimy bardzo duże sukcesy, ale nadal nie czujemy się zwycięzcami.
   Znaczący postęp osiągnięto, stosując szeroko pojętą profilaktykę, w tym szczepienia ochronne. Na czym polega szczepienie? Na wprowadzeniu do organizmu antygenu, który jest rozpoznawany przez układ odpornościowy. Powstają wówczas przeciwciała "pamięci immunologicznej", dzięki którym przy kolejnym kontakcie z antygenem (bakterią chorobotwórczą lub wirusem) układ odpornościowy rozpoznaje wroga i niszczy go, zapobiegając tym samym rozwojowi choroby.
   Corocznie dzięki zastosowaniu szczepionek udaje się uniknąć śmierci ponad trzech milionów osób na świecie, chociaż nadal dwa miliony dzieci umiera z powodu chorób, którym można zapobiegać. Rolą i zadaniem pediatrów oraz lekarzy rodzinnych jest intensywna edukacja zdrowotna pacjentów oraz popularyzacja szczepień ochronnych. Lekarz ma obowiązek informować i uświadamiać rodzicom, że dopiero uzupełnienie szczepień obowiązkowych szczepieniami zalecanymi stanowi optymalne zabezpieczenie dziecka. Niektóre szczepienia zalecane w Polsce, w wielu krajach są obowiązkowe.

Obowiązkowe i zalecane

   W Polsce co roku główny inspektor sanitarny wydaje komunikat w sprawie zasad przeprowadzania szczepień ochronnych przeciwko chorobom zakaźnym. Aktualny program szczepień ochronnych z marca 2003 roku, znowelizowany w lipcu 2003 r., obejmuje szczepienia obowiązkowe dzieci i młodzieży, szczepienia osób szczególnie narażonych na zakażenia chorobami zakaźnymi, a także szczepienia zalecane. Szczepienia obowiązkowe są bezpłatne, natomiast szczepienia zalecane nie są finansowane z budżetu Ministerstwa Zdrowia.
   Szczepienia obowiązkowe są prowadzone zgodnie z aktualnym programem szczepień od chwili narodzin dziecka aż do 18. roku życia. Obecnie do grupy szczepień obowiązkowych należą szczepienia przeciwko: gruźlicy, błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, odrze, śwince, różyczce oraz wirusowemu zapaleniu wątroby (wzw) typu B.
   Szczepienia zalecane to szczepienia zapobiegające takim chorobom, jak: wzw typu B dla grup nieobjętych szczepieniami obowiązkowymi, wzw typu A, grypa, kleszczowe zapalenie mózgu, ospa wietrzna oraz zakażenia wywołane przez bakterię Haemophilus influenzae _typu b, Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitidis._ Szczepienia te w Polsce są odpłatne, natomiast w wielu krajach UE i w USA są to bezpłatne szczepienia obowiązkowe.

Walka wciąż trwa

   Choroby zakaźne - bakteryjne i wirusowe - szczególnie łatwo rozwijają się u najmłodszych dzieci. Niektóre z nich mają ciężki przebieg z powikłaniami, a nawet prowadzą do zgonu. - Jednak dzięki regularnym, od lat przeprowadzanym szczepieniom, liczba zachorowań, przynajmniej w niektórych jednostkach chorobowych, znacznie zmalała - uspokaja specjalista chorób zakaźnych dr n. med. Hanna Czajka, kierownik Wojewódzkiej Poradni Szczepień Ochronnych oraz Centrum Szczepień w Krakowskim Szpitalu Specjalistycznym im. Jana Pawła II. - W Polsce np. od wielu lat obowiązkowo szczepimy dzieci przeciwko krztuścowi, tężcowi, błonicy oraz gruźlicy - wymienia i dodaje, że sytuacja epidemiologiczna w zakresie błonicy i tężca wśród dzieci jest opanowana. - Poza pojedynczymi przypadkami w grupie pacjentów dorosłych nie ma w ostatnich latach zachorowań, wyeliminowaliśmy zupełnie tężec noworodkowy. Jednak odporność uzyskana poprzez szczepienia z wiekiem słabnie, stąd obecnie większy problem, jeśli chodzi o te choroby, jest z dorosłymi. Szczepienia przeciwko gruźlicy doprowadziły do zredukowania liczby zachorowań, jednak gruźlica to choroba, z którą do tej pory nie uporał się żaden kraj na świecie i wciąż jest to problem.
   Do lat 80. notowano tendencję spadkową zachorowań na krztusiec. - W latach 90., pomimo szczepień, sytuacja epidemiologiczna pogorszyła się i to nie tylko w Polsce, ale również w krajach, gdzie profilaktyka jest bardzo dobrze prowadzona - tłumaczy dr Czajka. - W wielu krajowych programach szczepień wprowadzono więc dawkę przypominającą. Również w Polsce wprowadzono dodatkową, piątą dawkę szczepionki przeciwko krztuścowi w 6. roku życia i mamy nadzieję, że liczba zachorowań zmaleje.
   Szczepionka przeciwko odrze podawana jest w dwóch dawkach (w drugim i siódmym roku życia) i obecnie nie odnotowuje się wielu przypadków zachorowań. Wzrasta natomiast liczba zachorowań na świnkę. - W naszym regionie sytuacja epidemiologiczna pogorszyła się w ubiegłym roku i stan ten nadal się utrzymuje - wskazuje lekarz. - Oczekujemy na wprowadzenie w drugim roku życia skojarzonej szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce, tymczasem w celu zapewnienia pełnej profilaktyki ciężar finansowy spada na barki rodziców dzieci zarówno w 2. jak i w 7. roku życia. Często również pada pytanie, w jaki sposób zabezpieczyć przed świnką dzieci, które na nią nie chorowały, a które były szczepione dwukrotnie przeciwko odrze. Z uwagi na brak na rynku monowalentnej (pojedynczej) szczepionki przeciwko śwince możemy stosować jedynie szczepionkę potrójną. W dalszym ciągu odnotowujemy także zachorowania na różyczkę we wszystkich grupach wiekowych. W USA i w innych krajach uporano się z tym problemem, wprowadzając dwie dawki szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce w drugim i 4. - 6. roku życia, poprzez co wyeliminowano różyczkę wrodzoną. To istotne, ponieważ dzieci stanowią źródło zakażenia dla ciężarnych matek.
   Powszechne szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B sprawiły, że sytuacja radykalnie się poprawiła - w drugiej połowie lat 90. nastąpił znaczący spadek zachorowań. - Aktualnie, poza noworodkami, przeciwko wzw typu B są szczepione te dzieci, które nie były szczepione tuż po urodzeniu - wyjaśnia dr Hanna Czajka. - Czyli z I i II klasy gimnazjalnej, urodzone przed rokiem 1996. Ostatnią chorobą, przeciwko której szczepienia są obowiązkowe, jest poliomyelitis. To choroba najbliższa eradykacji, czyli całkowitemu wykorzenieniu. Oznacza to, że jeśli na świecie nie będzie odnotowywać się zachorowań, może w przyszłości dojść do całkowitej eliminacji szczepień. Biorąc pod uwagę, że region europejski jest wolny od zachorowań na poliomyelitis, w drodze do eradykacji przechodzimy stopniowo od szczepionki atenuowanej (doustnej) do stosowania szczepionki inaktywowanej i podawanej domięśniowo.

Nie cieszą się popularnością?

   Niektórzy lekarze twierdzą, że szczepienia zalecane nie cieszą się popularnością, ponieważ rodzice dziecka muszą za nie płacić. Tymczasem z badań ankietowych wynika, że rodzice chcą być informowani o możliwości dodatkowych szczepień i wielu z nich szczepi dzieci, wiedząc, że stanowi to gwarancję ich zdrowia. - Choroby zakaźne wieku dziecięcego są nieprzewidywalne i nie omijają nawet najzdrowszych - mówi dr Czajka. - Dlatego należy zawsze informować o możliwościach dodatkowej immunizacji. Może się przecież zdarzyć, że dziecko poważnie zachoruje, a potem rodzice będą mieli żal i pretensje do lekarza, że nie wiedzieli, iż szczepiąc malucha, można było uniknąć choroby.
   Jakie szczepienia dodatkowe zaleca się w Polsce? Kalendarz tych szczepień jest co roku coraz bogatszy - obecnie zaleca się szczepić dzieci i młodzież przeciwko wzw typu B (grupy nie objęte dotąd szczepieniami obowiązkowymi) oraz wzw typu A, przeciwko grypie, kleszczowemu zapaleniu mózgu, ospie wietrznej oraz zakażeniom wywoływanym przez bakterie Haemophilus influenzae typu b, Streptococcus pneumoniae i Neisseria meningitidis oraz żółtej gorączce (wyjeżdżającym za granicę wg wymogów kraju docelowego). - Cały czas zaleca się ponadto potrójną szczepionkę przeciwko śwince, odrze i różyczce. Zachęca się rodziców do tej dodatkowej profilaktyki, zwłaszcza że świnka może mieć ciężki przebieg i być przyczyną powikłań - informuje lekarz. - Haemophilus influenzae typu b u dzieci do piątego roku życia może wywołać ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Streptococcus pneumoniae i Neisseria meningitidis wywołują ropne zapalenia również u dzieci w starszym wieku oraz u dorosłych, stąd profilaktyka dotyczy wszystkich grup wiekowych.
   Szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A zaleca się dzieciom i młodzieży, które nie chorowały na tę chorobę. Trzy dawki szczepionki przeciwko kleszczowemu zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu uodpornią nas na kilka lat, jeśli więc ktoś planuje tegoroczne wakacje np. na Mazurach, teraz właśnie powinien przyjąć pierwszą dawkę. Corocznym szczepieniem sezonowym jest szczepienie przeciwko grypie - dzieci można szczepić już po skończeniu 6. miesiąca życia. Jak wskazuje dr Hanna Czajka, stosunkowo nową szczepionką jest szczepionka przeciwko ospie wietrznej, obecna na świecie i w Polsce dopiero od kilku lat. - W niektórych kalendarzach szczepień, np. w USA, dzieci w drugim roku życia są szczepione przeciwko ospie wietrznej obowiązkowo. Małe dzieci szczepione są jednorazowo, nabywając odporność na 7 lat. Dorośli i dzieci od 13. roku życia powinni być szczepieni dwoma dawkami z odstępem 6-tygodniowym - wyjaśnia.
   Szczepienie przeciwko ospie wietrznej zalecane jest szczególnie młodzieży i dorosłym, którzy nie chorowali na tę chorobę, z uwagi na niejednokrotnie ciężki przebieg ospy wietrznej u osób dorosłych. - Istnieje niebezpieczeństwo, że ospa wietrzna, na którą zachoruje kobieta ciężarna, może wywołać wady wrodzone u płodu, tak że naprawdę warto stosować profilaktykę - nie pozostawia wątpliwości dr Czajka. - Jedyną wadą tej szczepionki jest wysoka cena - ok. 200 zł. Do końca marca w naszej poradni mamy jednak cenę o wiele niższą - 100 zł.

Po co tyle ukłuć!

   Wystarczy popatrzyć w program szczepień - pierwszy rok życia dziecka obfituje w szczepienia i, co za tym idzie, w liczne ukłucia. Jeśli w programie uwzględnimy szczepienia zalecane, liczba iniekcji gwałtownie rośnie. Ideałem byłaby więc szczepionka zawierająca jak najwięcej antygenów wywołujących odporność przeciwko kilku chorobom; jest to bardziej humanitarne i w związku z tym firmy farmaceutyczne wprowadzają coraz więcej szczepionek skojarzonych. - Zarejestrowanych szczepionek skojarzonych przybywa również w Polsce i rodzice mogą je zakupić w aptekach. Są to szczepionki nowoczesne, skuteczne, zaoszczędzają dziecku ukłuć, a co za tym idzie bólu i są bezpieczne. Niestety, cena takiej profilaktyki jest wysoka. Jedna dawka skojarzonej szczepionki 5-składnikowej kosztuje 160 - 180 zł, a przecież należy podać ją trzy razy, a potem jeszcze w dawce czwartej, przypominającej - przybliża problem dr Hanna Czajka. - Ubolewam nad tym, ale w naszej sytuacji ekonomicznej szczepionki skojarzone dostępne bezpłatnie dla wszystkich dzieci to raczej odległa przyszłość.
(DD)
Zdjęcia: Andrzej Wiśniewski

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na dziennikpolski24.pl Dziennik Polski