"Herstories". Muzeum Galicja opowiada o losach europejskich żydówek w XX wieku

"Podążając śladami siedmiu europejskich Żydówek możemy zobaczyć, gdzie się znajdowały i czego doświadczały w poszczególnych momentach historii: od pierwszych dekad XX wieku, poprzez okres międzywojenny, mroczne lata II wojny światowej i Holokaustu, po powojenne przemiany w różnych zakątkach Europy" - zapowiada swoją najnowszą wystawę Muzeum Galicja.

Jej bohaterkami są Rosa Rosenstein, Katarina Löfflerova, Ludmila Rutarova, Irena Wygodzka, Vera Szekeres-Varsa, Lisa Pinhas i Rosl Heilbrunner.

"Wystawa została skonstruowana tak, aby osadzić osobiste historie w czasie i przestrzeni. Chronologiczny układ i mapa jako centralny element każdego panelu wraz z cytatami, fotografiami i dokumentami, pozwalają dokładniej zobrazować losy każdej z bohaterek" - wyjaśniają muzealnicy.

Kobiece historie, które złożyły się na wystawę „Herstories. Losy europejskich żydówek w XX wieku" pozwalają uchwycić perspektywę bohaterek, ale też zmieniające się role społeczne kobiet w perspektywach różnych doświadczeń. Podejmowane przez bohaterki wystawy decyzje, strategie przetrwania, a także ich wyjątkowe światy, które rozpadły się i zostały zrekonstruowane po katastrofie, w powojennych latach.

"W ten sposób wyjątkowa indywidualna historia i doświadczenie każdej kobiety – zestawione i splecione z innymi – ukazują złożoność europejskiej żydowskiej historii XX wieku" - tłumaczą twórcy wystawy.

Projekt HerStories przedstawia wieloaspektową i skomplikowaną żydowską historię XX wieku w Europie poprzez biografie siedmiu Żydówek z Niemiec, Polski, Grecji, Hiszpanii, Węgier, Słowacji i Czech. Projekt przyczyni się do lepszego zrozumienia historii Europy poprzez wsłuchanie się w głosy tych kobiet oraz poprzez analizę ich subiektywnych perspektyw.

Vera Szekeres-Varsa, wszechstronnie wykształcona intelektualistka, urodziła się w Budapeszcie, w tym mieście przeżyła Holokaust i spędziła większość swojego życia po zakończeniu wojny. Opowiada o swoich doświadczeniach sprzed i z czasów wojny, ale także o powojennych latach w komunistycznym kraju.

Urodzona w Berlinie w 1907 roku Rosa Rosenstein, córka krawca, wcześnie porzuciła szkołę, aby pracować w firmie ojca. Wkrótce po dojściu nazistów do władzy w 1933 r. większości członków jej rodziny udało się wyjechać z Niemiec do Palestyny. Ona została w Niemczech z mężem Michaelem Weiszem i ich córkami, Bessy i Lilly. W 1939 roku rodzina uciekli na Węgry, do ojczyzny Michaela, gdzie po pewnym czasie oboje zostali internowani. Udało im się zdobyć wizy emigracyjne dla córek do Palestyny. Mąż Rosy, Michael, zmarł w obozie pracy w ZSRR. Rosa przetrwała do końca wojny w Budapeszcie. Wraz z drugim mężem Alfredem i synem Georgiem zamieszkała po wojnie w Wiedniu, tam zmarła w 2005 roku.

Lisa Pinhas, grecka Żydówka z Salonik, była jedną z pierwszych w Grecji kobiet ocalałych z Holokaustu, które podzieliły się swoimi wspomnieniami. Lisa przywołuje żywe obrazy swoich doświadczeń w nazistowskich obozach koncentracyjnych.

Rosl Heilbrunner przeżyła Holokaust zmieniając tożsamość. Przez pierwsze lata istnienia frankistowskiego reżimu w Hiszpanii, wobec prześladowań i zagrożenia ze strony gestapo, Rosl Heilbrunner wraz z mężem i synami starała się przetrwać, przybierając inną tożsamość.

Irena Wygodzka: Nazywam się Eni Wygodzka z domu Beitner. Erna to imię używane w dokumentach, w dowodzie osobistym, ale zarówno moi przyjaciele, jak i rodzina zawsze mówili do mnie Eni. Jedna z kuzynek nazywała mnie Koziula, bo byłam taka dzika i niespokojna... Irena - to było dopiero po powrocie do Polski w 1947 roku.

Katarína Löfflerová, ocalała z Holokaustu, przeszła przez kilka nazistowskich obozów koncentracyjnych. Wychowana w wielokulturowym i wielojęzycznym otoczeniu, biegle posługiwała się kilkoma językami. Przez niemal całe życie mieszkała jednak w Bratysławie i sama o sobie mówiła, że jest "środkowoeuropejska".

Ludmila Rutarova, ocalała z Holokaustu pochodząca z Pragi, przeżyła Terezin, Auschwitz oraz Bergen-Belsen, by po wojnie powrócić do Pragi, odbudować swoje życie i założyć rodzinę.

Opowieści o losach żydowskich kobiet w XX wieku można poznać na stronie internetowej https://www.her-stories.eu/pl

Wystawa „Herstories. Losy europejskich żydówek w XX wieku" potrwa do końca roku.