Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

IPN na tropie masowej egzekucji we Lwowie

Piotr Subik
Historia. Instytut Pamięci Narodowej stara się ustalić, jakie były losy kilkudziesięciu osób, które w 1943 r. chcieli we Lwowie rozstrzelać Niemcy. Niektórzy ze skazanych mieli szansę uniknąć śmierci. Świadkowie tych wydarzeń mogą mieszkać w Krakowie.

Sprawa to odprysk śledztwa dotyczącego zbrodni, których dopuścił się Theobald Thier, dowódca SS i Policji w Dystrykcie Galicja, skazany na karę śmierci 10 grudnia 1948 r. w Krakowie. Prokuratorzy z IPN wpadli na ten trop po odnalezieniu akt postępowania, prowadzonego po wojnie przez sąd w Gliwicach.

Na początku 1948 r. Maria So­łek, matka Tadeusza, studenta II roku Politechniki Lwowskiej, wystąpiła do sądu o uznanie go za zmarłego. Latem 1943 r. został on aresztowany wraz z innymi osobami i rozstrzelany przez Niemców na pl. Krakowskim we Lwowie.

Matka była obecna podczas egzekucji, zaś świadkowie widzieli rozwieszone na mieście obwieszczenia o egzekucji, tzw. afisze śmierci, na których widniało nazwisko Tadeusza Sołka.

Akta sprawy, z pochodzącym z grudnia 1943 r. afiszem znajdowały się w zasobach byłej Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce. Wymieniono na nim 55 nazwisk mieszkańców w większości Lwowa i okolic, ale też m.in. Warszawy i Otwocka.

Trzydziestu z nich rozstrzelano, m.in. za ukrywanie Żydów, udział w zakazanych organizacjach, czyli konspirację czy nielegalne posiadanie broni.

W stosunku do kolejnych na obwieszczeniu pojawiła się informacja o zamiarze ułaskawienia. Ale z zastrzeżeniem, że staną przed plutonem egzekucyjnym, jeśli w ciągu 3 miesięcy we Lwowie, powiatach lwow­skim i złoczowskim dojdzie do „gwałtów” na Niemcach i sprzymierzeńcach III Rzeszy.

– Największą zagadką jest to, czy udało się uniknąć śmierci osobom, które miały być ułaskawione przez Niemców. Ale cenna jest dla nas każda informacja dotycząca egzekucji, bo nie wspominają o niej prace historyków opisujących czasy okupacji we Lwowie – mówi Ewa Koj, naczelnik Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach.

Dlatego IPN prosi o kontakt świadków wydarzeń, członków rodzin ofiar i osoby posiadające informacje dotyczące tej zbrodni (40-145 Katowice, ul. Józe­fowska 102, tel. 32 207-02-03).

Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach poszukuje pokrzywdzonych i świadków zbrodni nazistowskiej popełnionej we Lwowie latem 1943 r.

W oparciu o akta Sądu Grodzkiego w Gliwicach w sprawie o uznanie za zmarłego Tadeusza Sołka, ur. 25 maja 1922 r. we Lwowie, tut. Komisja wszczęła śledztwo w sprawie zbrodni wojennej i zbrodni przeciwko ludzkości popełnionej latem 1943 r. we Lwowie, polegającą na zabójstwie z użyciem broni palnej kilkudziesięciu osób, w tym Tadeusza Sołka, przez funkcjonariuszy niemieckiej policji porządkowej, z motywów narodowościowych i politycznych.

Wniosek o uznanie za zmarłego w styczniu 1948 r złożyła Maria Sołek, matka w/w, a wynikało z niego, iż Tadeusz Sołek, student II roku Politechniki Lwowskiej, został aresztowany przez Niemców i latem 1943 r. wraz z kilkudziesięcioma innymi osobami rozstrzelany na placu Krakowskim we Lwowie. Maria Sołek była świadkiem egzekucji, natomiast świadkowie czytali rozlepione w mieści afisze, na których widniało nazwisko Tadeusz Sołek.

Archiwiści IPN odnaleźli w zasobie archiwalnym po b. Głównej Komisji afisz śmierci o następującej treści:

OBWIESZCZENIE!

Za zbrodnię z §§ 1 i 2 rozporządzenia o zwalczaniu zamachów na niemieckie dzieło rozbudowy w Generalnym Gubernatorstwie z 2.10.1943 (Dziennik rozporządzeń Generalnego Gubernatorstwa nr. 82 str. 589) skazani zostali przez Sąd doraźny przy Dowódcy Policji i Bezpieczeństwa dla Okręgu Galicja na karę śmierci:
1. KUZYSZYS PAWEŁ, z Melni, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
2. KRYWEŃ MICHAŁ, z Melni, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
3. MROCZKOWSKI MICHAŁ, z Danilcza, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
4. BOJKO WŁODZIMIERZ, z Kołokolina, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
5. KRUSZKOWSKA MARIA, zd. BOBEKÓWNA, ze Lwowa, z powodu ukrywania żydów
6. PIASTUN MICHAŁ, ze Lwowa, z powodu ukrywania żydów,
7. MAZUR MARIAN, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
8. BAJEWSKI MAREK, z Warszawy, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
9. MICHALSKI WOJCIECH, z Warszawy, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
10. STRZALECKI ANDRZEJ, z Warszawy, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
11. SZUSZKIEWICZ FRANCISZEK, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
12. WOŹNIAK FRANCISZEK, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
13. KANDYRAL RYSZARD, ze Lwowa -Zboiska, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
14. LEWANDOWSKI MIECZYSŁAW, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
15. SAWARYN EDWARD, ze Lwowa - Zboiska, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
16. SKĄPSKI KAZIMIERZ, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
17. KOWALCZYK ZDZISŁAW, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
18. CHROMY ZBIGNIEW, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
19. LOS BRONISŁAW, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
20. BALAWENDER JAN, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach i nieuprawnionego posiadania broni,
21. KRZEMIENIECKI MARIAN, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach i nieuprawnionego posiadania broni,
22. NAGÓRNY JAN, z Korczowa, z powodu nieuprawnionego posiadania broni,
23. FEDONCZYSZYN BOLESŁAW, ze Lwowa, z powodu przywłaszczenia sobie urzędu i nieuprawnionego posiadania broni,
24. PALKIEWICZ MARIAN, ze Lwowa, z powodu przywłaszczenia władzy i nieuprawnionego posiadania broni,
25. FUDALI MARIAN, ze Lwowa, z powodu przywłaszczenia sobie władzy i nieuprawnionego posiadania broni,
26. SOŁEK TADEUSZ, ze Lwowa, z powodu przywłaszczenia władzy i nieuprawnionego posiadania broni,
27. SUSZ NASTIA, zd. DIACZENKO, z Rudańców, z powodu ukrywania żydów,
28. BECKER GRZEGORZ, ze Lwowa, z powodu udzielania pomocy bandom i oporu wobec władzy państwowej,
29. KONOPACKI BRONISŁAW, z Sądowej Wiszni, z powodu nieuprawnionego posiadania broni,
30. HLINKIN MICHAŁ, ze Lwowa, z powodu nieuprawnionego posiadania broni i oporu wobec władzy państwowej,
31. STROBNICKI STANISŁAW, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
32. BERDAK KAZIMIERZ, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach i nieuprawnionego posiadania broni,
33. KARMAZYN STANISŁAW, z Huciska Oleskiego, z powodu nieuprawnionego posiadania broni,
34. PARSCHON PIOTR, z Łanów Polskich, z powodu nieuprawnionego posiadania broni,
35. LESZCZYŃSKI MICHAŁ, z Rudy Sieleckiej, z powodu nieuprawnionego posiadania broni,
36. KALINIEWICZ WASYL, z Łanów Polskich, z powodu nieuprawnionego posiadania broni,
37. IRZEK JULIA, ze Lwowa, z powodu ukrywania żydów,
38. MALAWSKA WIKTORIA zd. WILCZYŃSKA, ze Lwowa, z powodu ukrywania żydów,
39. ŚLADOWSKA HALINA, zd. KRZEMIENIEWSKA, ze Lwowa, z powodu ukrywania żydów,
40. JOSEFEK MARIA, zd. SŁOWICZ, ze Lwowa, z powodu ukrywania żydów,
41. JOSEFEK BRONISŁAW, ze Lwowa, z powodu ukrywania żydów,
42. STELMASZCZUK JERZY, z Hohołowa, z powodu nieuprawnionego posiadania broni,
43. HALICKI ROMAN, z Warszawy, z powodu udziału w zakazanych organizacjach i nieuprawnionego posiadania broni,
44. PUKAS EDWARD, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
45. WNUK EDWARD, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
46. DZIERZEK CZESŁAW, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
47. ZIEBA MIECZYSŁAW, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
48. PNIEWSKI HENRYK, z Otwocka, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
49. PURSKI AUGUST, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
50. WOJCIECHOWSKI TADEUSZ, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
51. WOJCIECHOWSKA DANUTA, zd. DOWMOND, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
52. NUSZKOWSKI BERNARD, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
53. WOJCICKI LUDWIK, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
54. GIBALSKA ALEKSANDRA EDWARDA FRANCISZKA, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,
55. SZAWEL STEFAN, ze Lwowa, z powodu udziału w zakazanych organizacjach,

Na wymienionych pod poz. 1-30 wyrok już wykonano.

Skazanych pod poz. 31-55 zamierza się ułaskawić.

Jeżeliby jednak w najbliższych 3 miesiącach na terytorium miasta Lwowa albo w powiatach Lwów-Powiat i Złoczów popełnione zostały gwałty, zwłaszcza napady na Niemców, przynależnych do państw sprzymierzonych z Wielką Rzeszą Niemiecką albo na pracujących w interesie dzieła rozbudowy w Generalnym Gubernatorstwie nie-Niemców, to, o ile zamierza się ułaskawić i to w taki sposób, że za każdy gwałt na jednym pozostającym pod opieką Wielkiej Rzeszy Niemieckiej zamierzone ułaskawienie nie nastąpi przynajmniej co do 10 skazanych.

Lwów, dnia 14.12.1943.

DOWÓDCA SS I POLICJI
w Okręgu Galicja

Świadkowie powyższych zdarzeń, członkowie rodzin ofiar oraz osoby posiadające informacje dotyczące tej zbrodni proszeni są o listowne, telefoniczne lub osobiste zgłoszenie się do siedziby tutejszej Komisji.

Korespondencję prosimy kierować na adres:
Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
w Katowicach 40-145 Katowice, ul. Józefowska 102
tel. 32 207 02 03, fax 32 207 02 80

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na dziennikpolski24.pl Dziennik Polski