Jak studia wpływają na kapitał emerytalny

Wątpliwości naszych Czytelników związane z przeliczeniem kapitału początkowego za okresy studiów przed 1999 rokiem rozwiewa Danuta Borsuk-Zawadzka, zastępca dyrektora Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Koszalinie.

O co chodzi w tych zmianach?

Wprowadzenie do ustawy emerytalnej artykułu 185a oznacza, że przy obliczaniu wysokości emerytury – przyznawanej na podstawie artykułów 24, 24a ustawy emerytalnej lub artykułu 184 – okres ukończonych studiów wyższych przebytych przed 1 stycznia 1999 roku ­uwzględnia się w kapitale początkowym w wymiarze ograniczonym do 1/3 wszystkich udowodnionych okresów składkowych.

Tych przebytych do dnia zgłoszenia wniosku o emeryturę.

– Nie wiem, o co tu chodzi. Proszę to wytłumaczyć jaśniej – prosi nasza Czytelniczka. I nie tylko ona.

– Wprowadzony przepis dotyczy w praktyce tych osób, których okres studiów wyższych, przebytych przed 1 stycznia 1999 roku był dłuższy niż jedna trzecia okresów składkowych przypadających przed tą datą – wyjaśnia Danuta Borsuk-Zawadzka.

Czyli: jeśli ktoś do końca 1998 roku miał 4,5 roku studiów i pracował 3 lata, to ZUS uwzględnił mu w kapitale początkowym tylko jeden rok studiów. Teraz, po zmianie przepisów, Zakład może uwzględnić faktyczny okres nauki w szkole wyższej. Tyle, ile trwają zgodnie z przepisami, czyli 4,5 roku.

Jednak nie wszystkim! Nie dotyczy to osób urodzonych przed 1949 rokiem, a także tych, które przechodzą na emeryturę częściową, pomostową oraz na­uczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Czy ZUS przeliczy to na naszą korzyść?

– Jak będziemy chcieli iść na emeryturę, ZUS przeliczy nam korzystniej studia w naszym kapitale? – dopytujecie.

Przeliczy. Z korzystniejszych zasad uwzględniania okresu studiów wyższych można skorzystać w dniu przejścia na
e­meryturę. Tę obliczaną według nowych zasad w powszechnym lub też w obniżonym wieku emerytalnym.

Czy trzeba złożyć wniosek?

Nie trzeba teraz składać wniosku o przeliczenie kapitału początkowego. A to dlatego, że z korzystniejszych zasad
uwzględniania studiów w kapitale początkowym można skorzystać i tak dopiero w dniu przejścia na emeryturę.

Czy doliczą nam brakujące lata nauki?

– Słyszałem, że są nowe zasady uwzględniania w kapitale początkowym okresów ukończonych studiów. Ja studiowałem 6 lat medycynę, a ZUS w kapitale początkowym uwzględnił mi tylko 4,5 roku. Czy teraz mi doliczy brakujący okres? – dopytuje Czytelnik.

Jeżeli w kapitale początkowym ktoś ma zaliczone 4,5 roku studiów, a trwały one 6 lat, to będzie mógł się ubiegać o przeliczenie kapitału początkowego w momencie przejścia na emeryturę. – Wystąpi pan o to wraz ze złożeniem w ZUS-ie wniosku o emeryturę – mówi nasza eks­pertka.

Jak ktoś powtarzał rok, to skorzysta ze zmian?

W takiej sytuacji jest nasz Czytelnik. Studiował bowiem w latach 1972–1978, bo w 1976 roku musiał powtarzać jeden rok Nauka zajęła mu więc o rok dłużej. – Czy teraz ZUS mi ten okres doliczy do kapitału początkowego? – dopytuje.

Nie. ZUS nie zalicza do kapitału początkowego dodatkowego roku z powodu powtarzania go na studiach. Zalicza nam tylko taki okres studiów wyższych, jaki wynikał z normalnego toku tak zwanego wymiaru programowego.

A gdy brakuje okresów składkowych?

– Studiowałem 5 lat, bo tyle moje studia trwały – opowiada Czytelnik. – Jednak po studiach pracowałem tylko sześć lat do końca 1998 roku. W kapitale początkowym mam uwzględnione tylko 2 lata studiów, bo miałem za mało okresów składkowych. Czy teraz ZUS mi doliczy całe studia? Czy zrobi to każdemu? Czy jest to obwarowane jakimiś warunkami?

ZUS zaliczy studia w pełnym wymiarze wtedy, gdy nasz Czytelnik będzie przechodził na emeryturę. Nie będzie musiał składać w tym celu żadnego pisma. ZUS przeliczy to sam z siebie – w momencie gdy do Zakładu trafi jego wniosek o emeryturę.

A nieukończone studia też się dolicza?

– Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyliczył nam kapitał początkowy, ale nie uwzględnił w nim okresu studiów. Egzaminy zdaliśmy, ale nie obroniliśmy pracy magisterskiej. Czy teraz ZUS doliczy nam studia do kapitału? – pytacie.

Nie, takiej możliwości nie ma także i teraz. Wciąż warunkiem zaliczenia okresu studiów do kapitału jest zdanie wszystkich egzaminów i obrona pracy.

1 stycznia 1999 roku – na ten dzień i rok wyliczany jest każdej osobie jej kapitał początkowy

TO TRZEBA WIEDZIEĆ

Warto przypomnieć, czym jest kapitał początkowy.
Pojęcie takie wprowadziła ustawa z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ogólnie rzecz biorąc: kapitał początkowy są to pieniądze, jakie na przyszłą emeryturę zarobił każdy z nas, kto pracował przed 1999 rokiem.

Dlaczego trzeba wyliczyć ten kapitał początkowy.
Przed 1999 rokiem jako pracownicy nie mieliśmy w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych osobnych kont emerytalnych. Pracodawcy odprowadzali składki za wszystkich zatrudnionych – bez podziału na poszczególne osoby. Dopiero wprowadzona w 1999 roku reforma ubezpieczeń spowodowała, że takie konta powstały. Na nich są gromadzone nasze składki. Do nich tym, którzy pracowali przed reformą, można dodać właśnie kapitał początkowy. Ale trzeba go wyliczyć.

Jak ZUS liczy te nasze wcześniejsze lata pracy.
Kapitał ustalany jest dla urodzonych po 1948 roku. Jego obliczenie, czyli teoretyczne odtworzenie składek na ubezpieczenie społeczne przez ZUS na podstawie złożonych przez nas dokumentów, następuje poprzez:

a) obliczenie według starych zasad hipotetycznej emerytury, jaką ubezpieczony otrzymałby w dniu 1 stycznia 1999 roku za przebyte do tego momentu okresy składkowe i nieskładkowe, a następnie

b) pomnożenie tej kwoty przez średnie dalsze trwanie życia kobiet i mężczyzn w wieku 62 lat – ustalone na 1 stycznia 1999 roku (przyjęte zostało 209 miesięcy).

Nasz kapitał początkowy podlega waloryzacji (czyli podwyżce).

Pamiętaj, kapitał początkowy wyliczają na Twój wniosek.
Kapitał początkowy można wyliczyć na podstawie dokumentów, które musisz zebrać. Chodzi o kwity potwierdzające Twój staż pracy oraz zarobki. A gdy już je zbierzesz, to potem musisz złożyć wniosek do ZUS-u, by obliczył kapitał.

Druki potrzebne do jego ustalenia dostępne są, nieodpłatnie, w każdej jednostce ZUS-u, a także na jego stronie www.zus.pl

Z ŻYCIA WZIĘTE

Czy mnie dotyczy nowy przepis? Czy na nim skorzystam? Czy zyskają tylko ci, którzy nie są jeszcze na emeryturze?
Urodziłam się w 1954 roku. W styczniu tego roku przeszłam na emeryturę powszechną – opisuje Czytelniczka. – Do 1998 roku ukończyłam studia wyższe. Zgodnie z planem trwały one 4,5 roku. W kapitale początkowym nie miałam zaliczonego takiego okresu, ponieważ urodziłam i wychowywałam dzieci. Dopiero potem poszłam do pracy. Czy mnie też dotyczy ten nowy przepis? Czy na nim skorzystam? Czy obejmuje on może tylko te osoby, które nie są jeszcze na emeryturze?

– Panią też to dotyczy – wyjaśnia nasza ekspertka z ZUS-u.

Ale uwaga, Zakład nie przeliczy wszystkiego sam z siebie, z urzędu. Trzeba o to złożyć wniosek. A konkretnie – wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia emerytalnego.

Jaki wniosek
Jest gotowy wzór formularza ZUS-ER-WPS-01. Jest to wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia emerytalnego. Można go pobrać w salach obsługi klienta w każdej jednostce ZUS-u lub z jego strony internetowej www.zus.pl. Wniosek każdy może też przygotować sam, na zwykłej kartce. Trzeba w nim podać swoje dane: imię, nazwisko, adres, PESEL i, koniecznie, numer pobieranego świadczenia. A także to, z jakiej zmiany, wprowadzonej znowelizowaną 5 marca 2015 roku ustawą, chcemy skorzystać. W tym przypadku trzeba wpisać artykuł 185a.

Czy jest na to jakiś termin?
Terminu nie ma, ale przeliczone świadczenie będziemy mieli od miesiąca, w którym złożymy o to wniosek w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Jeśli zrobimy to jeszcze w czerwcu, to nową emeryturę będziemy mieć wypłacaną właśnie od czerwca. A jeśli później, na przykład w grudniu, to dopiero od grudnia.

Uwaga, nie dajmy się nabrać!

Przypominamy:

Zakład Ubezpieczeń Społecznych ostrzega przed fałszywymi e-mailami i telefonami z informacją o możliwości przeliczenia świadczeń wypłacanych przez Zakład. Osoby podszywające się pod pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych mogą kierować do emerytów zawirusowaną korespondencję elektroniczną lub namawiać do płatnych porad dotyczących możliwości przeliczenia emerytury w związku ze zmianą przepisów.

(BOG)