Chociaż Wojciech Brzoska do mazgajów nie należy, raz popłakał się na widok wiersza wydrukowanego w piśmie „Odra” się popłakał. Właściwie nie tyle wiersza, co nazwiska jego autora. To osadzony, laureat organizowanego przez Brzoskę od 9. lat konkursu poetyckiego im. Jeana Geneta, adresowanego do więźniów. - Zaczepił mnie w więziennej bibliotece. Wcisnął mi zapisane kartki i powiedział, że to na konkurs poetycki im. Jeana Geneta. A że wyglądał jak stereotypowy kryminalista, to mimo że wziąłem teksty pomyślałem, że nic z tego nie będzie – opowiada. - Głupio mi się zrobiło, kiedy je przeczytałem, to były naprawdę dobre wiersze.
Literatura to gatunek sztuki najbardziej w więzieniach obecny. Osadzeni chętnie czytają (czytelnictwo w tej grupie utrzymuje się na poziomie 80 proc. przy 37 proc. w przypadku ogółu społeczeństwa). Wśród najczęściej wypożyczanych pozycji są kryminały, romanse i poezja (ta ostatnia często traktowana czysto użytkowo, jako zbiór cytatów, które można wykorzystać w listach do ukochanych).
Choć biblioteka działa w każdym z funkcjonujących w Polsce 152 zakładów karnych, wielu z nich nie stać na uzupełnianie księgozbiorów. Z pomocą przychodzą im fundacje takie jak Zmiana, która organizuje zbiórki literatury pod hasłem „Książka w pudle” i organizuje kluby dyskusyjne dla skazanych na dożywocie. Rozmowy z aresztantami prowadziła też Sylwia Chutnik (efektem była stworzona wraz z Mikołajem Długoszem książka „Proszę wejść”).
Tajemnice dawnych więzień w Krakowie [ARCHIWALNE ZDJĘCIA]
- Miałam warsztaty z gimnazjalistami, miałam z mamami, myślałam więc że bez problemu poprowadzę je i z więźniami – opowiada.
- Było zupełnie inaczej. Nie, tam nikt na mnie nie czekał, wydawali mi się ogromnie zblazowani, nie podobały im się książki, które przyniosłam – zamiast Himilsbacha woleli Coelho. Dopiero stopniowo musiałam zdobywać ich zaufanie. W więzieniach oprócz poezji powstają murale (choćby w Krakowie w areszcie przy ul. Montelupich), książki („14 dni” ma ukazać się nakładem wyd. Nisza), gazety („W kratkę” wydawane przez kobiety z aresztu śledczego na warszawskim Grochowie) i zdjęcia (choćby fotograficzne projekty Mikołaja Grynberga).
Więzienne życie kulturalne staje się też tematem debat – jednej z nich można było wysłuchać podczas zakończonego niedawno Festiwalu Conrada.
Ale po drugiej stronie stoją sceptycy. Przecież ci ludzie nie są tam bez powodu. To ma być kara, a nie przyjemność. A mnie to ktoś kiedyś dał książkę? - to tylko kilka pytań, z którymi mierzą się animatorzy kultury za kratkami. - Karą, na jaką zostali skazani ci ludzie jest pozbawienie wolności, a nie pozbawienie dostępu do kultury - mówi Brzoska.
- Proszę sobie wyobrazić, że nie mogą państwo zdecydować o tym, kiedy gaszą światło, co jedzą, z kim rozmawiają i tak przez 15 lat. W takiej sytuacji odebranie kontaktu ze sztuką jest nieludzkie. Warto też pamiętać o tym, że osadzeni, w większości przypadków kiedyś z tych więzień wyjdą.
- Nie zdajemy sobie sprawy, jak często w autobusie jedzie z nami były osadzony, ile razy czeka obok w kolejce do lekarza, obsługuje nas w sklepie – mówi Maria Dąbrowska – Majewska z Fundacji Zmiana. - I jak niewiele trzeba, żebyśmy my znaleźli się po tej drugiej stronie.
WIDEO: Mówimy po krakosku - odcinek 7. Czym określamy syfilis?
Autor: Gazeta Krakowska, Dziennik Polski, Nasze Miasto
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
