Jakie nowości w VAT szykuje dla podatników resort finansów?

Sankcje rykoszetem w uczciwych podatników

Szeroko komentowanym zagadnieniem są sankcje finansowe. Za zaniżenie podatku należnego, zawyżenie podatku naliczonego oraz niezłożenie deklaracji z wykazanym podatkiem należnym będzie groziła sankcja w wysokości 30 proc. kwoty zaniżenia lub zawyżenia. Dodatkowo proponuje się wprowadzenie sankcji w podwyższonej wysokości (100 proc.) w odniesieniu do podatników dopuszczających się oszustw podatkowych (w tym wystawiających „puste” faktury).

Przedmiotowe sankcje, znane także jako domiary, występowały już na gruncie ustawy o VAT. Były one jednak stopniowo redukowane, aż do całkowitego zniesienia za rządów PO-PSL.

Pojawiające się od jakiegoś czasu zapowiedzi wprowadzenia sankcji wywoływały daleko idący sceptycyzm. Eksperci twierdzą, iż na ryzyko sankcji będą narażeni wszyscy podatnicy, w tym ci, których intencją było rzetelne rozliczenie podatku VAT, ale w ocenie organów podatkowych zrobili to w sposób nieprawidłowy. Wątpliwe jest natomiast, aby wyższe kary odstraszyły przestępców od kontynuowania procederu skoro osiągają oni z tego tytułu niebagatelne zyski.

Przykładowo podatnik, który otrzyma fakturę z wykazanym podatkiem VAT, ma prawo do jego odliczenia. Ale jeśli dana transakcja powinna być zwolniona z VAT, to wtedy odliczenie nie będzie mu przysługiwać. Jeżeli, mimo wątpliwości, skorzysta z nienależnego mu prawa, w przypadku kontroli urzędu skarbowego i uznania, że transakcja była zwolniona z VAT, poza kwotą zaniżenia należnego VAT, bądź zawyżenia VAT naliczonego, zostanie obciążony dodatkowym zobowiązaniem w podatku.

Eksperci podkreślają ponadto, że w efekcie tych zmian niektóre firmy zapłacą VAT dwa razy. Z jednej strony fiskus pozbawi ich prawa do odliczenia VAT a z drugiej będą się musieli liczyć z zapłacą daniny fiskusowi właśnie w postaci sankcji (w przypadku gdy okaże się, że fakturę wystawił oszust).

Kłody pod nogi dla nowych firm

Omawiany projekt nowelizacji ustawy o VAT przewiduje od początku 2017 r. (od rozliczenia za styczeń 2017 r.) likwidację możliwości stosowania rozliczeń kwartalnych (a więc i deklaracji kwartalnych) dla dużych firm (obroty powyżej 1,2 mln euro rocznie) oraz firm nowo zarejestrowanych (przez pierwszy rok swojej działalności). Będą one rozliczały i odprowadzały podatek VAT w okresach miesięcznych.

Powyższe oznacza niewątpliwie trudności dla początkujących przedsiębiorców w postaci częstszych kontaktów z urzędem skarbowym oraz większą ilością obciążeń formalnych, z szeregiem których na początkowym etapie działalności częstokroć się borykają. Zaletą rozliczeń z urzędem w formie kwartalnej jest większa płynność finansowa, tak ważna na pierwszym etapie działalności gospodarczej. Rzadsze rozliczenia stanowią także duży plus w sytuacji popełnienia błędu i konieczności dokonania korekty. Daje ona bowiem przedsiębiorcy znacznie dłuższy okres na potrącanie podatku naliczonego.

Z powyższych względów projektowane rozwiązanie może okazać się szczególnie niekorzystne dla młodych firm.

Przeciąganie zwrotów VAT w nieskończoność

Problematyczne, z punktu widzenia zwykłego podatnika, wydają się także zmiany zasad zwrotów VAT w terminie 25-dniowym. Resort finansów podkreśla, że obecne brzmienie przepisów uniemożliwia urzędom skarbowym sprawdzenie w tak krótkim terminie, czy podatnik nie ma zamiaru wyłudzenia podatku.

Możliwość powyższej weryfikacji wydaje się pożytecznym rozwiązaniem. Z drugiej jednak strony może być narzędziem w rękach fiskusa, który organy będą wykorzystywać po to, aby nadmiernie przedłużać zwroty VAT, ze względu na duże potrzeby budżetowe.

Pozostałe zmiany

W ramach przedmiotowej nowelizacji proponuje się szereg zmian zarówno w samej ustawie o VAT, jak i Kodeksie karnym skarbowym czy też Ordynacji podatkowej. Poza przedstawionymi powyżej proponuje się dodatkowo m.in.:

* zmiany w zakresie tzw. mechanizmu odwróconego obciążenia VAT, w tym rozszerzenia go na wiele usług budowlanych,

* obowiązek składania deklaracji VAT wyłącznie drogą elektroniczną,

* wprowadzenie kaucji gwarancyjnej,

* obowiązek złożenia przez niektóre podmioty kaucji rejestracyjnej, która będzie warunkiem ich rejestracji jako podatników VAT

* możliwość odmowy rejestracji jako podatnika VAT – np. w przypadku, gdy okaże się, że podmiot ten nie istnieje lub, mimo podjęcia udokumentowanych prób, nie ma możliwości skontaktowania się z nim,

* zaostrzenie sankcji (łącznie z wprowadzeniem kary pozbawienia wolności) dla osób biorących udział w oszustwach podatkowych.

Powyższe zmiany mają wejść w życie w przyszłym roku. Zgodnie z przewidywaniami Ministerstwa Finansów pakiet uszczelniający system podatkowy ma dać budżetowi 3,4 mld zł rocznie.

Co dalej?

Nie wiadomo czy przestawione rozwiązania zostaną przyjęte w obecnym kształcie. Przedstawiony bowiem pakiet mający uszczelnić VAT jest jedynie projektem, który może ulec zmianie. Nieobojętne z tego punktu widzenia wydają się niedawne przetasowania w resorcie finansów. Nie pozostaje nam więc nic innego jak śledzić uważnie dalszy rozwój wydarzeń.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r. poz. 710. z późn. zm.),

• ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks kamy skarbowy (Dz. U. z 2013 r. poz. 186, z późn. zm.),

• ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.).

Justyna Zając-Wysocka
radca prawny, doradca podatkowy 11664
członek zarządu, Dyrektor Departamentu Doradztwa Podatkowego

Małopolski Instytut Studiów Podatkowych Spółka z o.o.
ul. św. Gertrudy 7/12, 31-046 Kraków
tel/fax: 12 422 42 55
http://misp-modzelewski.pl