Jeden pomnik Mickiewicza to w Krakowie za mało! Są kolejne

W rywalizacji Mickiewicz kontra Słowacki, Kraków to zdecydowanie "team Mickiewicz", pomniki wieszcza pojawiają się w mieście jak grzyby po deszczu.

Ten pierwszy i najważniejszy - stojący w Krakowie "na poważnie" - to, oczywiście postument znajdujący się na wschodniej stronie Rynku. Pomnik Mickiewicza według pomysłu rzeźbiarza Teodora Rygiera stanął na płycie Rynku w 1898 roku. Jego artystyczna realizacja budziła wiele kontrowersji, koncepcja Rygiera wygrała, m.in. z pomysłem Jana Matejki. 10-metrowy pomnik przedstawia wieszcza, u stóp którego umieszczone zostały cztery alegorie: Ojczyzna, Męstwo, Nauka i Poezja.

Monument kosztował 164 tys. złotych reńskich, a większość tej kwoty pochodziła ze składek publicznych. A na cokole umieszczona została dedykacja: „Adamowi Mickiewiczowi Naród”.

Wielki powrót Mickiewicza do Krakowa po wojnie

17 sierpnia 1940 r. pomnik został zniszczony przez hitlerowców. Po wojnie zrekonstruowano go z odnalezionych w 1946 roku na złomowisku w Hamburgu elementów. Montaż pomnika trwał od 15. do19. listopada 1955 roku.

Odsłonięcie rekonstrukcji nastąpiło 26 listopada 1955 roku, w 100 rocznicę śmierci wieszcza. Ponowny montaż monumentu zarejestrowało oko aparatu - archiwalne zdjęcia z tych wydarzeń zamieściliśmy w galerii.

Mickiewicz zaprasza do muzeum

Od kilku dni przed Gmachem Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie stoi postument wieszcza wykonany według projektu Zbigniewa Pronaszki z 1922 roku. Okazały pomnik to zaledwie połowa tego, jak miał prezentować się w oryginale! zaprojektowany przez Pronaszkę pomnik miał mieć 12 metrów wysokości.

Kubistyczna forma tego monumentu - postać narysowana z użyciem uproszczonych form miała ostre rysy twarzy i krój szat - miała wyrastać wprost z ziemi, artysta bowiem zrezygnował ze stosowania cokołu, chcąc uzyskać wrażenie, że Mickiewicz kroczy wśród drzew.

Inspiracją dla Pronaszki był werset Juliusza Słowackiego „Ty jak bóg litewski z ciemnego sosen wstałeś uroczyska”.

- W Wilnie po części został zrealizowany pomysł najbardziej awangardowego pomnik, czyli projekt Zbigniewa Pronaszki. Kopia, którą pokazujemy jest rekonstrukcją o połowę mniejszą niż pierwotnie zakładał autor – miał to być wielki pomnik. W Wilnie została stworzona makieta, z realizacji samego pomnika nic nie wyszło. Dziś świetnie pokazuje dynamikę wileńskiej nowoczesności. Pasuje też do miejsca przed Gmachem Głównym - wyjaśnia Andrzej Szczerski, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie.

Betonowy Mickiewicz miał stanąć w Wilnie, okazał się jednak zbyt nowatorskim projektem, choć po latach uznany za jedno z najwybitniejszych dzieł formistycznych. Wówczas makieta 1:1 wykonana z otynkowanych desek sosnowych stanęła na dziedzińcu koszar 1 Pułku Piechoty Legionów, nie na długo, makietę podmyła powódź.

Pomnik Mickiewicza przed MNK zwiastuje wystawę "Wilno, Vilnius, Vilne 1918–1948. Jedno miasto – wiele opowieści", która w Gmachu Głównym potrwa do 3 maja. Na ekspozycji znalazły się, m.in. miniaturowa makieta pomnika oraz rysunki projektowe Zbigniewa Pronaszki.

Mickiewicz przed Galerią Krakowską i w Nowej Hucie

Wędrujący pomnik autora "Pana Tadeusza" można było napotkać tej zimy na placu Jana Nowaka Jeziorańskiego przed Galerią Krakowską, po drugiej stronie Rynku - tu Mickiewicz spoglądał na ul. Szewską, czy na kampusie UJ. W poprzednich latach zawitał także do Nowej Huty, spoglądając z placu Reagana na Kraków. Ten nieco mniejszy od oryginały bliźniak "Adasia" powstał w pracowni Teatru Groteska i był zapowiedzią festiwalu "Materia Prima".

Wspominając o pomnikach Mickiewicza, warto napomknąć też o upamiętnieniu wieszcza w parku Jordana i, przede wszystkim, o Krypcie Wieszczów na Wawelu, gdzie znajdują się prochy poety.

Mickiewicz spoczął na cmentarzu w Montmorency, w 1890 roku ciało Adama Mickiewicza zostało sprowadzone z Paryża do Polski i 4 lipca pochowane pochowano w krypcie w podziemiach Katedry Wawelskiej. Uroczysty pogrzeb na Wawelu, 35 lat po śmierci poety, stanowił wielką manifestację narodową. Tuż obok znajdują się prochy Juliusza Słowackiego.

Abonament na loty, Polska krajem pilotażowym