Już niedługo w Krakowie będzie można studiować cracovianistykę

- Główny powód, który skłonił nas do stworzenia takiej oferty, jest oczywisty: w Krakowie nie było dotychczas studiów poświęconych dziejom miasta - ani dziennych, ani zaocznych, ani podyplomowych. To dość zastanawiające, bo Kraków jest jednym z najważniejszych centrów kultury i nauki w Polsce, dawną stolicą naszego kraju o wielowiekowej historii, miastem o wspaniałym dziedzictwie kulturowym. Jest więc o czym uczyć - wyjaśnia jeden z pomysłodawców studiów Piotr Hapanowicz, st. kustosz Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, kierownik oddziału Pałac Krzysztofory.

Co ciekawe, własne studia mają Warszawa (varsavianistyka na Uniwersytecie Warszawskim) i Gdańsk (gedanistyka na Uniwersytecie Gdańskim). Z kolei na Uniwersytecie Śląskim są studia poświęcone regionowi (studia śląskie na tamtejszym Wydziale Filologicznym). - Kraków zasługuje, by i tu zaistniał podobny kierunek - dodaje nasz rozmówca.

Kraków turystyką stoi

Pierwszą próbę uruchomienia podyplomowych studiów o Krakowie Muzeum Historyczne podjęło pięć lat temu, w 2011 roku. We współpracy z Instytutem Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego powstał wtedy podyplomowy kurs dla nauczycieli, przewodników turystycznych, muzealników, bibliotekarzy, a także wszystkich chętnych, chcących poszerzyć wiedzę o dawnym Krakowie. Propozycja spotkała się z zainteresowaniem, pojawili się kandydaci, o studiach poinformowały media w całym kraju. Kierunek ruszył, ale zakończył się po jednej edycji.

Teraz muzeum wraca do tematu, tym razem we współpracy z Uniwersytetem Pedagogicznym i z nieco zmodyfikowaną ofertą. Inny będzie bowiem charakter kursu. Pierwsza część programu obejmuje bazowe przedmioty teoretyczne związane z dziejami i dziedzictwem kulturowym miasta i regionu. Znalazły się w niej takie kursy, jak: „Zarys dziejów Małopolski”, „Historia Krakowa do schyłku XX wieku”, „Ewolucja przestrzeni miejskiej Krakowa” czy „Sztuka Krakowa do schyłku XVIII wieku”. Część druga poświęcona będzie zagadnieniom turystycznym i w sporej części będzie miała charakter praktyczny. Uczestnicy będą tutaj musieli zapoznać się m.in. z takimi kursami jak: „Metodyka organizacji imprez turystycznych w mieście”, „Metodyka pilotażu miejskiego i przewodnictwa turystycznego” czy „Elementy przedsiębiorczości w turystyce miejskiej”.

Skąd takie właśnie połączenie? - Jak wiadomo, Kraków turystyką stoi. Ruch turystyczny stale rośnie i co roku dowiadujemy się, że turystów jest coraz więcej. Sprawia to, że rośnie zapotrzebowanie na fachowców znających się na obsłudze tego ruchu. Chcemy, by nasi słuchacze nie tylko poznali dzieje miasta i regionu, ale by nabyli także umiejętności związanych z działalnością turystyczną - tłumaczy Piotr Hapanowicz.

W praktyce studenci poznają sposoby wytyczania szlaków turystycznych, zasady organizowania imprez turystycznych w mieście i regionie, nauczą się przewodnictwa miejskiego oraz reguł promowania rozmaitych produktów turystycznych. Dowiedzą się, jak założyć biuro turystyczne, jak je poprowadzić i jak zdobywać dla niego klientów. Poznają tajniki pracy pilota turystycznego i zasady organizowania popularnych ostatnio gier miejskich. Zgłębią potencjał tzw. turystyki kulturowej - industrialnej, sakralnej, militarnej czy kulinarnej.

- Szczególnie ta ostatnia jest bardzo popularna. Odbyliśmy już rozmowy z krakowskimi restauracjami, gdzie planujemy warsztaty z przygotowywania regionalnych potraw dla naszych studentów - wyjaśnia kierownik studiów „Cracoviana” dr Marcin Gadocha z Uniwersytetu Pedagogicznego.

Te konkretne umiejętności pozwolą znaleźć absolwentom właściwe miejsce na krakowskim i małopolskim rynku turystycznym. - Nacisk na stronę praktyczną będzie bardzo duży. Będziemy chcieli wyjść z edukacją poza uczelnię. Zajęcia odbywać się będą w obiektach Muzeum Historycznego: Pałacu Krzysz-tofory, Rynku Podziemnym, Fabryce Schindlera, ale także w terenie - dodaje dr Gadocha.

Rekrutacja trwa

Do kogo organizatorzy kierują swoją ofertę? Chcą nią zainteresować nauczycieli, przewodników turystycznych, muzealników, bibliotekarzy, urzędników samorządowych oraz przedstawicieli Lokalnych Grup Działania i animatorów kultury. Mile widziani są także „zwykli” miłośnicy Krakowa i jego historii. Formalnie studia będzie mógł podjąć każdy absolwent wyższej uczelni (również technicznej) posiadający dyplom licencjacki lub magisterski.

- Podczas poprzedniej edycji studiów nastawiliśmy się na świeżych absolwentów. Tymczasem proporcje rozłożyły się mniej więcej po równo: połowę stanowili absolwenci, a drugą połowę osoby doświadczone: przewodnicy miejscy, nauczyciele, dyrektorzy szkół, właściciele przedsiębiorstw. Myślę, że i teraz może być podobnie - mówi Piotr Hapanowicz.

Wykłady poprowadzą pracownicy Instytutu Historii i Archiwistyki UP wsparci kadrą Muzeum Historycznego. Będą wśród nich m.in. znawcy dziejów miasta: dyrektor Muzeum Historycznego Michał Niezabitowski, były dziekan Wydziału Humanistycznego UP prof. Zdzisław Noga, archeolog Emil Zaitz oraz dyrektor Instytutu Historii i Archiwistyki UP prof. Łukasz Sroka. - Kursy związane z turystyką poprowadzą pracownicy Instytutu Historii i Archiwistyki UP wykładający tam na niedawno otwartym kierunku turystyka historyczna - informuje dr Gadocha. Instytut prowadzi rozmowy z Urzędem Miasta w sprawie ewentualnego zaangażowania się władz Krakowa w tę inicjatywę.

- Studia są dwusemestralne, składają się z 22 przedmiotów kursowych oraz konsultacji dyplomowych, w sumie 380 godzin prowadzonych w trybie zaocznym w weekendy. Rekrutacja trwa do lutego. Planowany termin ich rozpoczęcia to luty - marzec tego roku - mówi dr Marcin Gadocha.

Kustosz Hapanowicz zwraca uwagę na jeszcze jedną sprawę, która pojawiła się niejako przy okazji: na żadnej z krakowskich uczelni, które prowadzą studia historyczne, nie ma osobnej jednostki, która zajmowałaby się badaniem dziejów Krakowa. Katedry lub zakładu historii miasta nie mają uniwersytety: Jagielloński, Pedagogiczny i Papieski, nie ma ich również Akademia Ignatianum. - W Krakowie mamy wybitnych specjalistów od dziejów naszego miasta, trwają badania, ukazują się cenne prace. Nie ma natomiast osobnej jednostki dedykowanej tylko historii Krakowa - przyznaje Piotr Hapanowicz.

Na pewno nie wynika to z faktu, że całość dziejów Krakowa została już wszechstronnie zbadana i jednostka taka nie miałaby się czym zajmować. Tematów do zbadania wcale nie brakuje. Poza tym jednostka mogłaby też zająć się prowadzeniem studiów cracovianistycznych o charakterze stałym i w trybie stacjonarnym, a nie podyplomowym (tak jest w przypadku wspomnianych wcześniej studiów śląskich).

A może Instytut Krakowa?

Potrzeby istnienia osobnej jednostki nie widzi natomiast prof. Jacek Purchla z Uniwersytetu Ekonomicznego, znawca dziejów Krakowa oraz dyrektor Międzynarodowego Centrum Kultury.

- Nie martwię się, że nie ma jednej wyspecjalizowanej jednostki badawczej specjalizującej się w studiach nad dziejami Krakowa. Tego typu badania były i są prowadzone przez uczonych z różnych uczelni i instytutów badawczych. Wynika to z bogactwa i atrakcyjności tematu. W tym tkwi też siła naszego środowiska cracovianistycznego - podkreśla profesor Purchla. Jak mówi, dla przykładu warto przypomnieć, że sześciotomowa edycja „Dziejów Krakowa” narodziła się pomiędzy Katedrą Historii Gospodarczej Uniwersytetu Ekonomicznego (profesorowie Janina Bieniarzówna i Jan Małecki) oraz Instytutem Historii UJ (profesorowie Jerzy Wyrozumski i Andrzej Chwalba).

Prof. Purchla przypomina też, że rolę katalizatora badań cracovianistycznych od 1896 roku spełniało i spełnia Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. To ono było i nadal jest przestrzenią dla debaty o kierunkach badań nad dziejami miasta. - Być może czas pomyśleć, aby to właśnie w kamienicy przy ulicy św. Jana 12 otworzył swoje podwoje Instytut Krakowa, jako miejsce spotkań i debat cracovianistów - dodaje Jacek Purchla.

Również w Instytucie Historii UP badania przeszłości Krakowa prowadzone są w różnych jednostkach: od Katedry Historii Średniowiecznej, przez Katedrę Historii Nowożytnej, aż po Katedrę Historii XX w.

- W każdej z nich są osoby zajmujące się dziejami miasta. W związku z tym uznaliśmy, że nie ma sensu powoływać nowego bytu administracyjnego, bo i bez niego badania się toczą. Powstają doktoraty, habilitacje i profesury z historii Krakowa - wyjaśnia dr Marcin Gadocha. - Może rzeczywiście szkoda, że nie ma takiej osobnej jednostki, ale i bez niej jakoś sobie radzimy - dodaje historyk.