Kamień na kamieniu

Dróżka, ogródek skalny mogą być ozdobą działki. Niestety, na ogół bywa inaczej. Wykonawcom brukowych chodników brakuje wyobraźni, kostka układana jest więc wzdłuż tych linii, które wcześniej wyznaczył betonowy chodnik. Natomiast tworzenie skalniaka w mniemaniu wielu osób polega na rozrzuceniu kamieni lub postawieniu ich na sztorc. Czasem nazwę takiej kompozycji przyjmuje usypana na środku trawnika "góra" w kształcie stożka.
   Wybór budulca na ścieżkę wymaga polotu; na pewno dziełem przypadku nie jest też wzniesienie o łagodnej linii, które wyłania się w jednym z zakątków ogrodu, stwarzając złudzenie naturalnego przejścia z jednej wysokości na drugą.
   Sztuka komponowania tych elementów polega na idealnym wpisaniu ich w tło, a więc w roślinność i otoczenie. Porządek, ale i sztuczność, wprowadzi na działce równy jak stół chodnik z kostki brukowej. Decydując się na przebudowę przejścia, warto zmienić jego bieg, nadać mu linię łuku czy wijącej się między krzewami ścieżki. Zwężająca się i rozszerzająca dróżka, ginąca i wyłaniająca się wśród zieleni wymaga doboru naturalnego materiału. Na działce lub w wiejskim ogrodzie spełnią swoją rolę otoczaki. Ułożone ciasno obok siebie "kocie łby" są prostym i praktycznym wykończeniem miejsca między altaną a furtką wejściową lub zapleczem. Tłem dla otoczaków może być żwir wydobywany z koryta rzek. Drobne kamyczki o łagodnych krawędziach idealnie wypełnią naszkicowaną, a później starannie wytyczoną linię ścieżki. W każdym otoczeniu, a na pewno w podmiejskim lub wiejskim ogrodzie sprawdzi się naturalny kamień, piaskowiec, łupek czy syderyt. Kamień ma tylko jeden mankament - ma różną grubość i stwarza to trudności w układaniu z niego równej nawierzchni.
   Można zdecydować się na wykorzystanie tego, co "pod ręką", a więc granitowej kostki, otoczaków czy "strzępów" skał. Efektem eksperymentów nie będzie chaos, gdy ręka, która sięgnie po taki budulec zrealizuje przemyślany plan. Na działce z letnim domkiem tarnowskiej architektki Jolanty Suligi-Ciurkot zauważyliśmy niebanalną kompozycję dróżki. Od furtki do domku można przejść suchą nogą, stąpając po płytkach wykonanych ze szlachetnego materiału, naturalnych, szlifowanych kamieni i ceramiki. Okruchy zostały umieszczone w formie i połączone trwałym spoiwem. Tłem dla "odlewów" jest i granit, i żwir, ale każdy z tych materiałów tworzy grupę harmonizującą z sąsiednią. Tu przerywnikiem, np. w linii brzegu dróżki, jest większy kamień czy kępa roślin. Na taką różnorodność materiałów może sobie pozwolić tylko ktoś, kto zna zasady kompozycji.
   Na pewno sztuka ta obca jest właścicielowi domu przy trasie E-4, który wybudował na środku rozległego trawnika potężną górę. Stożek, dochodzący do dwóch metrów, powstał z naturalnych kamieni. Geolog uznałby każdy z nich za okaz, cóż z tego, gdy sztucznie usypana góra nijak ma się do ukształtowania terenu i stylu domu. Wielu ludziom wydaje się, że stworzenie ogródka skalnego czy kwietnika nie jest żadną sztuką. Wystarczy kupić w sklepie ogrodniczym kilka kamorów, rzucić je lub postawić obok siebie, obsadzając roślinkami, i gotowe.
   Skupisko skał musi wyglądać naturalnie, a taki efekt jest rezultatem właściwego rozmieszczenia kamieni w warstwach ziemi. Skalniak rzeczywiście przyciągnie uwagę i wywoła zachwyt, jeśli w kompozycji nie zauważymy zgrzytów. Zgrzytem zawsze jest nagłe podniesienie poziomu ziemi. Doświadczeni projektanci radzą więc realizować dzieło w dużym ogrodzie, gdzie jest wystarczająca ilość miejsca na wyodrębnienie skupiska skał i obsadzenie ich roślinnością. Kropką nad i może być kaskada wody lub oczko wodne. Zadanie ułatwia naturalne nachylenie poziomu działki. Czasem nie jest nawet wymagany drobny retusz. Na niewielkim stoku wyznacza się miejsce pod kępy kwiatów i kamienie, które sprawiają wrażenie, że natura nie wymyśliła dla żadnego z nich lepszego miejsca. Decydując się na kamienny ogródek trzeba dobrać odpowiednie dla skał rośliny, które lubią kwaśną lub zasadową ziemię. Gleby występujące z granitem lub syderytem zwykle są kwaśne, z wapieniem - zasadowe. Tak stan trzeba odtworzyć i stosownie do niego dobrać sadzonki.
   Właściciel niewielkiego ogródka może w ostateczności spełnić marzenie o skalniaku wyznaczając dla niego kąt sięgający do granicy. W tym miejscu może powstać murek, który zamknie sztucznie usypany pagórek. Kompozycja musi być utrzymana w ryzach. Jeśli zapada decyzja o murku, to murowane muszą być też obrzeża niższych partii wzniesienia. Najlepszy efekt osiągnie się wtedy, gdy cegła lub kamień, budulec powinien być jednorodny, zginie w końcu w gęstwinie roślin lub wtopi się w trawnik.
   "Zabawa" z kamieniami wymaga, jak każdy dział ogrodnictwa, pewnej wiedzy, bez której może powstać tylko kicz.
KRZYSZTOFA BIK-JURKOW