Kantata na Boże Narodzenie

Adam walaciŃski: Smyczkiem i pałką
W utworach Messiaena splatają się bardzo różne elementy: wyrafinowana kolorystyka i zmysłowy przepych dźwiękowy, instrumentalna wirtuozeria i ścisły konstruktywizm, a do tego mocno eksponowana programowość rozwijająca wątki religijne. Na marginesie warto wspomnieć, że kompozytor uważał nazywanie go "mistykiem" za nieporozumienie wynikające z błędnego używania słów. Sam określał się jako "teolog w dźwiękach"
Andrzej Białko wniknął głęboko w ten złożony, wielopłaszczyznowy świat muzyki Messiaena. W swej interpretacji "Narodzin Pana" z wielkim wyczuciem połączył techniczną perfekcję i rytmiczną precyzję ze skupieniem i refleksyjną zadumą. Wespół z barwnym korowodem pasterzy, aniołów i Trzech Mędrców pięknie złożył hołd Dzieciątku i zamknął całość trwającego bez mała godzinę cyklu błyskotliwymi kaskadami akordów w ostatnim fragmencie.
"Kantata na Boże Narodzenie" na dwa chóry: mieszany i chłopięcy, baryton solo, orkiestrę i organy Arthura Honeggera jest dziełem o bardzo wyraźnie zarysowanej linii dramaturgicznej, choć początkowo zaskakuje słuchaczy ponurym, bynajmniej nie świątecznym nastrojem. Pierwsze fragmenty oparte są na wokalizach i psalmie żałobnym "De profundis clamavi", dopiero w części środkowej radośnie rozbrzmiewają melodie trzech kolęd: francuskiej, niemieckiej i angielskiej, śpiewanych w językach oryginalnych. Zostały one przemyślnie połączone w kontrapunktycznych splotach z "Gloria in excelsis Deo", a potem wszystkie narody chwalą Pana tryumfalnym "Laudate Dominum", prawie jak w oratorium Haendla. Po Messiaenie, zatrzymującym często upływ czasu na długich dźwiękach i zwolnionych frazach utwór Honeggera, efektownie operujący kontrastami, wydał się zgoła krótki i formalnie zwarty.
Dyrygował Jacek Mentel, który ma u mnie stały abonament na wzmianki w recenzjach z koncertów oratoryjnych o "wzorowym przygotowaniu chóru", bo jak wiadomo, pełni funkcję jego kierownika. Tym razem pokazał się, nie pierwszy raz zresztą, jako dobry dyrygent "symfoniczny", prowadzący elegancko i pewną ręką rozbudowany aparat wykonawczy. Sola barytonowe zaśpiewał z dużą kulturą wokalną Adam Kruszewski, chór chłopięcy (przygotowany przez Małgorzate Chyłę) jasnymi głosami dodał uroku kolędom, a w końcowych fragmentach wyraźnie wyróżniły się srebrzyście brzmiące trąbki.
Pamiętam Jacka Mentla jako debiutanta i wydaje mi się, że stale jest bardzo młody, bo sylwetkę ma młodzieńczą, więc z pewnym zdziwieniem przeczytałem w programie, że koncert ten jest akcentem jubileuszowym z okazji 20-lecia pracy w Filharmonii Krakowskiej. Więc gratuluję, ale już bez jakichś okolicznościowych grzeczności mogę stwierdzić, że kantata Honeggera pod jego batutą bardzo się słuchaczom podobała. Wesołych świąt!