Kantor spadając wzniósł się na wyżyny

Od wejścia na tę wystawę czuje się niepokój. Krążymy w bezwładnym labiryncie obrazów na metalowych stelażach, co rusz wpadając na lustra, które mylą przestrzeń, ale i pozwalają spojrzeć na prezentowane dzieła z zupełnie innej perspektywy. A przede wszystkim każą się widzom skonfrontować z Kantorem i ze... sobą.

Całość rozpięta jest pomiędzy dwoma obiektami teatralnymi - z jednej strony widzimy manekina Pana Młodego z trumną (czyli postać będącą figurą Tadeusza Kantora) ze spektaklu „Nigdy tu już nie powrócę”, z drugiej strony zaś oglądamy instalację „Maszyna miłości i śmierci”. Podobnie jest ze sferą audio: idziemy od cytatu ze spektaklu „Cholernie spadam” aż do zapętlonego, złowieszczego dźwięku, potęgującego wiszący w powietrzu niepokój.

Dopełnieniem obrazów, rysunków i obiektów są zapisy spektakli Kantora z lat 80., jak „Ślub”, „Maszyna miłości i śmierci”, „Bardzo krótka lekcja” i „Nigdy tu już nie powrócę”.

Wystawa, której kuratorami są Małgorzata Paluch-Cybulska i Bogdan Renczyński, dobrze współgra z tematem - czyli ostatnim okresem działalności artystycznej Kantora (1986-90). Mistrz zaczyna wtedy myśleć o sobie jako narzędziu sztuki, za materiał uznaje własne ciało. To nim chce opowiadać o swoich prywatnych, wręcz intymnych doświadczeniach.

Wtedy porzuca awangardowy trop, skręca w stronę figuracji. Przedstawia w portretach siebie, traktując płótno niczym lustro, w którym może się przejrzeć. Mówi o swojej kondycji, o przeczuciu zbliżającej się śmierci, ale i o miłości, która w ostatnich latach pojawiła się w jego życiu. Stąd to budowane równolegle poczucie niedosytu, nieuchwytności życia oraz wciąż powracająca pewność, że niedługo zostanie opisany przez czas przeszły dokonany. To wszystko w tym pokazie jest widoczne.

Warto też zauważyć, że to chyba pierwsza ekspozycja, która tak dobrze rymuje się ze stałą wystawą.

„Cholernie spadam!” to wyrazisty muzealny głos - nie tylko dzięki tytułowi.